Is ontslag op staande voet mogelijk bij alcohol- of drugsgebruik?

Om een werknemer een ontslag op staande voet te geven, heeft de werkgever een dringende reden nodig. Drugsgebruik – zowel tijdens als buiten werktijd – kan een dringende reden zijn als het bijvoorbeeld de veiligheid op de werkvloer in gevaar heeft gebracht. Probleem hierbij is dat de werkgever het gebruik zal willen laten vaststellen, terwijl hij de werknemer niet tot een drugscontrole (te zien als een vorm van een medische test) kan dwingen. De werknemer is op basis van zijn privacybescherming niet verplicht om mee te werken.
Toch kan het vanwege risico’s in bepaalde functies – zoals machinist of chauffeur – redelijk zijn dat de werkgever medewerking verlangt. Een werkgever doet er goed aan hiervoor een beleid op te stellen. Hieruit blijkt waarom en hoe hij de controles wil laten uitvoeren én welke sancties aan overtredingen gekoppeld zijn. Tot die sancties kan een ontslag op staande voet behoren. De organisatie moet het beleid duidelijk kenbaar maken bij de werknemers. Verder heeft de ondernemingsraad instemmingsrecht bij invoering van een alcohol- en drugsprotocol. Werkt een werknemer alsnog niet mee aan de test, dan kan de werkgever hier conclusies aan verbinden.