Iedereen maakt het wel eens mee tijdens zijn werkzame bestaan: de collega die voor iedereen, behalve voor jou, een kopje koffie haalt, consequent onderuitschoffelt of juist te veel benaderd en tijdens de gezamenlijke lunch vervelende grapjes maakt over privézaken.
Hoe kan je je weren tegen collega’s die je het leven zuur trachten te maken. Hoe kun je de kantoorterrorist onschadelijk maken? Hoe verweer je je tegen gepest en ongewenst gedrag? Hier enkele tips om het hoofd te bieden aan eikels, tirannen, halve garen, kloothommels, hufters en andere schadelijke personen op het werk.
Schadelijke personen op het werk.
- Wees onverschillig
Toch is dat precies wat je het beste kunt doen als je het doelwit bent van een pestkop: jezelf aanleren om onverschillig te staan tegenover die persoon en zijn vervelende gedragingen. Zie hun gepest om te beginnen niet als iets te zien waar je zelf schuld aan hebt. De truc is om te blijven geloven dat je het gepest prima aankunt en tegelijk niet te verwachten dat de pestkop zijn leven zal beteren. Op die manier zal de niet-aflatende onbeschoftheid van je collega’s je niet verrassen of overstuur maken. - Enclaves
Tip twee voor zelfbehoud is om jezelf te leren emotioneel onverschillig tegenover zowel de pestkop als zijn pesterijen te staan. Daarbij helpt het om je te concenteren op de dagelijkse gang van zaken en je lol te halen uit het controle krijgen over schijnbaar triviale zaken op het werk. Creëer enclaves van veiligheid en steun: anderen helpen is alleen al goed voor uw geestelijke gezondheid. Daarbij past het ook om fysiek elders te zijn dan de pestkop zodra dat mogelijk is en te schuilen bij collega’s met wie het wél prettig werken is, of ook het slachtoffer zijn van de pestkop. - De-escaleren
Er moet overigens wel voor gewaakt worden om van zo’n enclave van bondgenoten geen klaagclubje te maken van collega’s die elkaar steeds verder de put in praten. De kunst is om niet mee te doen aan de spelletjes van je pestkop en diegene hooguit vriendelijk, doch afstandelijk te vertellen waarom je hun behandeling niet verdient. Geef altijd een signaal af! Maar gelooft niet dat de pestkop altijd her op te voeden valt, maar je weet het nooit. Wat wel kan is dat de pestkop vaak de-escaleren. Er valt geen lol te beleven aan een onbewogen slachtoffer dat zich niet gedraagt als een slachtoffer en boven het gepest staat.
Medewerkers voeren, op basis van hun moreel kompas, steeds vaker het professionele gesprek over hun werk en over hun werkgedrag. Organisaties zullen die dialoog aan moeten gaan en moeten faciliteren. We hebben een volgende stap gezet in de ontwikkeling van integer handelen. Met de herkenning en de erkenning van het belang en de kracht van dat morele kompas en de professionele dialoog daarover, hebben we de professional en zijn dagelijks werk tot anker van de integriteit gemaakt.
Interne condities
Ook al is alles perfect geregeld, let op de houding en gedrag van de medewerkers in de omgang
- Les 1: Zorg ervoor dat iemand de verantwoordelijkheid voor oplossing van de klacht oppakt.
Het motto moet zijn: De klacht wordt óf meteen opgelost óf komt in handen van iemand die er raad mee weet. - Les 2: Wees duidelijk over wat voor gedrag in het contact verwacht wordt.
Zie: Acht tips voor houding en gedrag. En: Klachten? Ja, graag!
De essentie is dat de opmerkingen en klachten bij de betreffende teams of onderdelen in de organisatie terecht komen. En door de verantwoordelijke medewerkers opgelost worden. Zolang dat niet is geregeld is het dweilen met de kraan open.
- Spreek je uit. Niet subtiel en ook niet in een enorm verhaal verpakt. Kort en helder: “Hé joh, dit vind ik echt over de grens, die opmerking van je.”
- Spreek je uit en verbreed: wanneer je merkt dat een collega belachelijk wordt gemaakt door andere collega’s, vraag je dan hardop af:
“Ben ik de enige die dit niet zo passend vind?” of “Het kan aan mij liggen maar ik vind de manier waarop jullie nu praten niet oké? Hoe kijken anderen daarnaar?” - Richt je daarbij vooral tot andere collega’s.
Hoe meer mensen aangeven dat ze het gedrag niet (meer) passend vinden hoe groter de groepsdruk wordt om ander gedrag te gaan laten zien.
Een probleem van iedereen
Grensoverschrijdend gedrag is een cultuurprobleem, werd ook in het debat vaak opgemerkt. Klopt als een bus wat ons betreft. Maar pak het dan ook aan als cultuurprobleem. Maak het van iedereen.
In veel professionele omgevingen is onvoldoende ruimte voor het échte, open en eerlijke verhaal. Prestatiedrang, impliciete belangen of onvoldoende échte aandacht en tijd leiden tot inconsequent gedrag van medewerkers, maar zeker ook van leidinggevenden. Vaak vragen zij wel van hun medewerkers om open te zijn, maar om dit te laten slagen zullen zij eerst zélf het goede voorbeeld moeten geven door meer openheid en kwetsbaarheid te tonen.
Omarm, stimuleer, en bovenal: tóón kwetsbaarheid, en ga daar vanzelfsprekend zorgvuldig mee om. Dat moet niet worden weggezet als ‘soft’ of onnodig. Het bieden van échte openheid en kwetsbaarheid nooit mag leiden tot de diskwalificatie van een persoon. Gebeurt dit wel, dan ben je als leidinggevende niet in staat om legitimiteit en geloofwaardigheid op te bouwen en daarmee de basis te leggen voor voor vertrouwen. Als leidinggevende ben je als eerste aan zet. Show don’t tell, of, in Lorenzo’s woorden: ‘’Zég niet alleen dat men je kan vertrouwen, laat het ook zíen.” Dáár ligt de sleutel tot échte gedragsverandering.