Ervaringen en inzichten om zingeving in organisaties meer kans te geven. Zelfkennis als basis van betekenisgeving, passie en bezieling. Eigen verantwoordelijkheid en de mogelijkheden die de organisatie biedt. Hoe aanpakken?
Wat is zingeving in werk?
Zingeving is het zoeken naar de waarde, de betekenis en de bedoeling van je werk. Zingeving heeft een actieve lading. Of het nu ‘gegeven’ wordt of niet mensen hebben zelf een verantwoordelijkheid om zingeving te vinden door zich te verbinden met hun werk.
Organisaties, spiritualiteit, zingeving en inspiratie
In menige organisatie poogt men door het formuleren van missie, visie of kernwaarden zingeving te stimuleren. Mensen laten zich zingeving niet gemakkelijk aanpraten. Ze moeten de ‘zin’ herkennen en het moet hen aanspreken.
Hoe inspirerend is een toekomstperspectief? De missie en visie als ver-van-mijn-bed show. Van retoriek naar aandacht.
Het formuleren van een missie of bedoeling in termen van de waarde voor mens en samenleving biedt zeker kans op inspiratie. Bedenk daarbij dat niemand behoefte heeft aan ronkende teksten met nobele doelstellingen en waarden die niet waargemaakt worden. Wat komt er bijvoorbeeld terecht van de credo’s en missies die in de financiële wereld zijn opgesteld? ‘Niets, business as usual’ is de verzuchting van veel ingewijden.
Zingeving, betekenisgeving, ethiek en moraliteit
Er is een direct verband van zingeving met ethiek, moraliteit en betekenisgeving. En dit in de betekenis van ‘Wat beteken ik voor anderen?’ en ‘Welke betekenis geven anderen aan mijn handelen?’. In organisaties zijn de ‘anderen’ de mensen waarmee we direct te maken hebben maar ook klanten, leveranciers en degenen die de effecten van de organisatie ervaren. ‘Duurzaamheid’ en ‘Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen’ betreden dan het toneel.
Persoonlijke zingeving
Je werk goed doen, geen gesjoemel en kwaadsprekerij, bijdragen aan de kwaliteit van de samenwerking, horizontaal en verticaal. Anderen durven aanspreken, hulpvaardigheid, humor…. het zijn allemaal zaken die niet vanzelf spreken maar wel van groot belang zijn voor het dagelijks welbevinden.
De banaliteit van het dagelijks fatsoen
Veel persoonlijke zingeving en voldoening is te vinden in de banaliteit van het dagelijks fatsoen. Hoogdravende doelstellingen van de organisatie zijn daarbij niet nodig. Veel werk moet gewoon gedaan worden. Het is geforceerd om daar hogere waarden aan te koppelen. Laten we blij zijn dat het gedaan wordt en dat bedrog, diefstal, corruptie, vernieling, uitbuiting, verhuftering, getreiter, cynisme en intimidatie beperkt blijven. Daaraan een bijdrage leveren is van grote betekenis en vaak al lastig genoeg.
Dat is zingeving als persoonlijke verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid waar iedereen zichzelf op aan kan spreken.
Eigen verantwoordelijkheid voor zingeving
Verwachten dat de organisatie voor inspiratie, betekenis en zingeving zorgt, is een aanloop tot slachtoffer-gedrag en gezeur. Maak er zelf wat van, prijs je gelukkig als de organisatie metterdaad meters maakt en werk daar actief aan mee!
Organisaties en zingeving
Organisaties kunnen wel degelijk het proces van zingeving bij mensen een krachtige impuls geven. Een citaat: “Organisaties die hier goed in zijn hebben een unieke visie, waarin ze een hoger doel nastreven en een bijdrage leveren aan hun omgeving door alle stakeholders in ogenschouw te nemen. Deze zingeving gaat dieper dan alleen de organisatiedoelstellingen en komt terug in een duurzaamheidsstreven dat mensen, samenleving en milieu omvat. De context waarin de organisatie opereert is dus van groot belang en bepaalt mede het hogere doel. De persoonlijke doelstellingen van de medewerkers moeten aansluiten bij het hogere doel van de organisatie op een dusdanige manier dat zij zichzelf hierin terug zien.” Bron: Zingeving en menselijke maat in relaties
Als dit lukt des te beter! Hierover ook: Betekenis geven: rol van de leidinggevende Een dialoog over zingeving versus verloedering.
Niveaus van zingeving
Zingeving verschaft energie en kracht aan mens en organisatie. Het omvat verschillende lagen al naar gelang de verbindingen die men aangaat:
- De band met met het dagelijks werk, collega’s en klanten.
- De band met normen en waarden van ethiek, integriteit en moraliteit.
- De band met het doel van de organisatie in termen van duurzaamheid, MVO en de bijdrage aan de samenleving.
- De band met ‘hogere waarden’ in de sfeer van ‘geluk’, spiritualiteit en religie.
Bindingen hebben een gevoelsmatige lading variërend van beroepsmatige trots & professionaliteit tot een bezielende passie. Historisch gezien is er een uitbreiding van netwerken en identificaties. Dit betekent ook een uitbreiding van het netwerk van mensen waarmee we ons verbonden voelen. Die verbondenheid kan zich uitstrekken tot situaties waarin werknemers zich waar dan ook bevinden. Kinderarbeid, uitbuiting, corruptie en dierenleed, worden dan zaken waarmee men zich moreel verbindt. Men vindt dat de eigen organisatie daar niet aan bij mag dragen. Het morele gelijk wordt een machtsmiddel dat menige organisatie doet zwichten. Laat onverlet dat morele intimidatie soms vinnige tegenkrachten mobiliseert. Zie hierover:
- Zuidas van het Kwaad Ga niet mee in de drogredenen van boeven.
De niveaus met de typen bindingen helpen om te beseffen welke niveaus de organisatie faciliteert. Er is tevens de groepsdruk van mensen die je respecteert en waarmee je je identificeert. Welk niveau mensen bereiken blijft een eigen verantwoordelijkheid. Enige bezinning op wat je in je werk zoekt, waardeert en wilt bereiken, helpt. Dat betekent dat zelfkennis oftewel de verbinding met jezelf een rol speelt. Die verbinding hadden we bijna overgeslagen maar daar begint het vaak mee.
Zingeving in organisaties betekent dat er een duidelijke relatie met het functioneren van de organisatie moet zijn. Met zweverig gedoe of puur persoonlijke hobbies zijn organisaties niet gebaat. Let wel: hier ligt een grijs gebied waar geluk-zoekers, obscurantisten, avatars, magiērs, profeten, visionaire geesten en fantasten vrij spel hebben. Hierover: Spiritualiteit in organisaties Zweverig gezever of zinnige zingeving?
Wilt u meer zingeving?
U wilt op uw werk meer zingeving? De volgende drie artikelen helpen u op weg:
- Zoeken naar zingeving
- Kracht door zingeving, verbinding en fatsoen
- Inspiratie! Wat als je dat kwijt bent? Je ziet de zin niet langer. En dan?
Zingeving: selectie van bijdragen
Ervaringen, tips en ideeën om zingeving meer kans te geven. Betekenisgeving, spiritualiteit, ethiek. Zinvol werk waar we passie bij voelen. Het belang van duurzaamheid als consument en als producent.
Is dit allemaal te mooi om waar te zijn? Wat is realistisch, wat komt van zingeving terecht? Lees de geselecteerde bijdragen.
Auteur: Prof. dr. Willem Mastenbroek, hoofdredactie ManagementSite.
