Organisatieadvies: vernieuwingen in de praktijk van adviseren. Nieuwe producten en adviesstijlen. Voorbeelden, kritiek en tips van creatieve dwarskijkers. Selectie van artikelen met advies-cases en inzichten.
Vernieuwing: een frisse wind in de organisatieadvisering?
Organisatieadvies verandert. Verandert het wel snel genoeg? Velen pleiten voor een frisse wind. Zie:
- Een nieuwe generatie rukt op in de adviesbranche - Met totaal andere manieren van werken. Wat betekent dat?
- Het adviesvak op de schop - De adviesbranche is ontworpen voor een wereld die aan het verdwijnen is.
Hier volgt een overzicht van belangrijke veranderingen en kritische noten.
Creatieve dwarskijkers en eigenzinnige managers
De markt van adviesproducten verandert. De meest dynamische sectoren van onze economie stellen andere eisen. De nieuwe economie van start-ups en van het innovatieve grootbedrijf heeft lak aan ingewikkeld gedoe. Nader onderzoek, analyseren en rapporteren leiden tot niets. Alles is een beta-versie. We moeten verder. Eenvoud boven alles. Aanpakken dat probleem. 'Willen de consultants eerst een uitgebreid onderzoek? En vervolgens een indrukwekkend stappenplan? Vindt men het o zo taai en complex?' ‘Tja… u hoort nog van ons.’
Voorbeelden
Wat vindt u van de voorbeelden in 'Kracht door zingeving, verbinding en fatsoen'? Stuk voor stuk originele en frisse benaderingen. Al met al leidend tot een grondige herwaardering van gangbaar organisatieadvies.
Zo zijn er meer creatieve dwarskijkers in de adviesbranche. Ook van eigenzinnige managers leren we veel. Al jaren geleden toonden Paul Verburgt als directeur van ArboNed en Wim van der Leegte als directeur van VDL, met succes originele en eigenzinnige manieren van beter organiseren en managen. En wat te denken van de Haier casus? Je zou wel gek zijn om je daarin niet te verdiepen. Dat geldt ook voor de kennis en ervaring opgedaan met Nieuw Organiseren, Zelforganisatie en Zelfsturende teams. In dit verband zijn buro's als Corporate rebels en de Rebelgroup interessant als uitgesproken aanhangers van deze ontwikkeling.
Meer voorbeelden van een frisse blik
- Organiseren is niet waardevrij! Het is terug! De menselijk maat,...
- De duurzaamheid van zelfsturing De rol van macht en structureel empowerment
- Hoe een eerlijke of oneerlijke organisatie herkennen Wat er mis gaat... De consequenties van oneerlijk.
- Gebruik communities voor organisatieverandering Verandermanagement gaat beter met 'communities' als 'change platforms'.
Veranderingen in het organisatieadvies
Organisatie-vernieuwing zet door. De logge piramide met strakke top-down sturing verandert steeds vaker in een netwerk-organisatie. Zie bijvoorbeeld:
- Is nieuw organiseren in grote organisaties eindelijk aanstaande?
Het Global Peter Drucker Forum: Bedrijven als ecosystemen van honderden mini-ondernemingen
Meer aandacht voor het organisatieontwerp
De organisatie blijft transparant en bestuurbaar door de eenheden te voorzien van een beperkt aantal resultaats-indicatoren. Zie het voorbeeld van VDL onder het kopje ‘Laat de eenvoud regeren’ in Performance management.
Ook organisatiecultuur, systemen en strategie maken deel uit van het organisatieontwerp. Onder labels als ‘nieuw organiseren’, ‘de menselijke maat’, ‘klein binnen groot’, ‘zelfsturing’, ‘autonomie’ en ‘eigenaarschap’ streeft men naar soepel werkende relatie-patronen, zowel horizontaal als verticaal, andere manieren van leidinggeven en een bedrijfscultuur gericht op resultaatverbetering. Wendbaarheid en agile werken liggen eveneens in het verschiet.
Menig adviseur heeft zich verdiept in het nieuwe ontwerp. Ook onder managers begint het bekendheid te krijgen; zie de voorbeelden in Sturen op verantwoordelijkheid.
Onze kennis hierover is nog in ontwikkeling. De inmiddels verkregen inzichten, met de nodige ervaringen en voorbeelden, zijn te vinden in de kennisbank-pagina's Zelforganisatie & Zelfsturende teams, Innovatief Organiseren en Zingeving. Dit laat onverlet dat 'De menselijke maat', 'zelfsturing' en 'eigenaarschap' soms lastig te realiseren zijn. De bestaande patronen van gedrag en houding doen de gewenste veranderingen vastlopen.
In ManagementSite zijn veel artikelen te vinden over interactie patronen. Er bestaan negatieve patronen waarin veranderingen voortdurend vastlopen maar ook constructieve patronen die betrokkenheid en motivatie stimuleren. Deze kennis verklaart veel maar wordt te weinig gebruikt. Een compact overzicht biedt.......
Het platform ontwerp komt op
Ondertussen rukt een nieuw type organisatie op: De platform organisatie. Zie: Gig economy: geen vaste banen, maar losse klusjes - Uitsluitend zzp’ers in de nieuwe economie. Het einde van de organisatie?
Een platform organisatie is in de kern een netwerk-organisatie maar de units zijn vaak kleiner. Variërend van een compact team tot één individu. On demand Apps maken het gemakkelijk om de organisatie verder te ontwikkelen en doelmatig in te richten. De staven van organisaties, inclusief HRM, lopen kans buiten de organisatie geplaatst te worden. De kans is zelfs niet denkbeeldig dat de overgrote meerderheid van de werknemers los komt te staan van de organisatie waarvoor ze werken. Zie: Ontkoppeling van mens en organisatie? Wat wordt de organisatie van de toekomst?
Ook gevestigde organisaties moeten zich afvragen of de platform formule niet te verkiezen is. De zakelijke dienstverlening zou wel eens zeer gebaat kunnen zijn met dit organisatieontwerp; de advies-branche voorop.
- On demand organiseren en algoritmisch managen
De organisatie van de toekomst kondigt zich al aan. Wat doen traditionele organisaties?
We komen hiermee aan de grenzen van onze kennis en ervaring. We moeten onder ogen zien dat algoritmen een nieuwe taylorisatie mogelijk maken. Medewerkers afrekenen op hun scores en de-activeren als hun scores te wensen overlaten. Hier ligt ook een ethisch vraagstuk waar we ons op moeten prepareren.
Organisaties vernetwerken en platformiseren
Het bekendste voorbeeld van een groot concern als platform organisatie is Amazon. Dit type organisatie rukt onmiskenbaar op. Weten de advies-bedrijven wat hier speelt? En hoe een gevestigde onderneming van deze ontwikkeling kan profiteren en misschien wel een platform organisatie moet worden?
De platform organisatie zal zich steeds vaker als geduchte concurrent manifesteren. De reden: de transactiekosten van coördinatie en besturing gaan drastisch omlaag. De Haier casus. Een virale zwerm van duizenden micro-ondernemingen! Is dit 'The next level'? Wordt dit het organisatie-ontwerp van de toekomst?
De digitale transformatie
Met de platform bedrijven, de On demand Apps en Kunstmatige Intelligentie (AI) zitten we midden in de digitale transformatie. De aanpak van deze transformatie kent verschillende varianten. Zie bijvoorbeeld: Hoe digitaliseer je jouw bedrijf? - In 3 stappen. Zie ook de Checklist digitale transformatie - Wat en hoe? Een aanpak gebaseerd op maximale inzet en betrokkenheid van de lijnorganisatie. En Artificial Intelligence faalt zonder de mens - Zes succesfactoren.
Het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) wordt onvermijdelijk. Wat gaat dit betekenen voor het bedrijfsleven?
Zie bijvoorbeeld: ASML verwacht van dienstverleners inzet GPT-4 - en daarmee een verlaagd tarief. Voor een overzicht van de mogelijkheden is er de kennisbank pagina ChatGPT-4.
Als we GPT-4 over deze vraag raadplegen krijgen we de reactie "Ik beloof je een revolutie in de manier waarop bedrijven opereren en interactie met klanten onderhouden." Wat dat gaat betekenen weten we nog niet. De eerste signalen verwijzen naar een omwenteling. Zie: Adviseren kan met AI goedkoper - Veel goedkoper zelfs. Ook met meer integriteit en moreel kompas? Er zijn al speculaties over nieuwe verdienmodellen door adviseurs te voorzien van een zwerm klonen, bedreven in het gebruik van AI en in het declareren voor de in enkele seconden verkregen adviezen. Dit begint met 'digitale assistenten': Stuur je digitale assistent als vervanger - "Namens mij aanwezig zijn".
Het nieuwe verandermanagement
In de nieuwe economie is verandermanagement stevig aan het veranderen. Het kan niet anders of de rol van consultants verandert mee. Elk organisatieadvies is ook een veranderadvies.
De legacy van opeengestapelde inzichten, hypes, schema’s, theorieën, stappenplannen, modellen, figuren, concepten en dikke boeken over verandermanagement wordt overboord gezet. Onderzoeksrapporten, eindeloze vergaderingen, stappenplannen.... dat schiet niet op. Aan de gang! De wijsheid zit in het DOEN! De lijn is aan zet. Wat betekent dat?
De lijn aan zet
Houd de verantwoordelijkheid voor verandering in de lijn! Daarmee verandert ook de rol van consultants. Te vaak komen adviseurs met nader onderzoek, analyses en rapportages. Ze tonen zich ook bereid de aanbevelingen te implementeren door bijvoorbeeld deel te nemen in project- en stuurgroepen. Geleidelijk aan nemen ze steeds meer de verantwoordelijkheid voor de verandering over. Als ze vroeg of laat opstappen zakt het project in elkaar. Foute boel maar het gebeurt op grote schaal!
Laat de verantwoordelijken binnen de lijnorganisatie het werk doen. Dat is hun werk. De motto’s zijn: ‘Pak de essentie’. En ‘Laat eenvoud en transparantie regeren’.
Zie: Verandermanagement op 1 A4’tje.
Zo'n aanpak geldt ook voor Innoveren, Projectmanagement, Kernwaarden, Missie & visie en Strategie-ontwikkeling. Sneller en eenvoudiger met uitgangspunten als: Elke oplossing is een Beta-versie. Incrementeel verder gaan. Gebruik het gezond verstand van de lijn. Al doende leren en verbeteren. Blijf bovenal resultaatgericht en stel voortdurend de vraag 'Wat hebben onze klanten hieraan?'. Tempo: realiseer zichtbare voortgang. Denk en doe vanuit en met de gebruikers.
Neem de verantwoordelijkheid voor verandering niet over
Dit betekent een meer coachende en assisterende rol voor de adviseur. Maak de lijnorganisatie sterker. Verandering en verbetering behoren bij het reguliere werk van leiding en medewerkers. De besturing moet in handen zijn van het verantwoordelijke management. Zorg ervoor dat dat ook gebeurt. Spreek het management daarop aan en assisteer zo nodig daarbij.
Het is de vraag of adviesfirma's hierop inspelen. Het beperkt hun rol doordat het verandertraject in handen blijft van de verantwoordelijke managers en medewerkers. Daar zijn consultants vaak niet op ingespeeld. 'Laat de lijn het werk doen?' Wat blijft dan over voor de consultant?
Voorbeelden
Lees bijvoorbeeld hoe simpel en voortvarend men kan denken over Missie & Visie. Nog veelzeggender is de volgende casus gekenmerkt door vele jaren van nader onderzoeki & analyses met als resultaat een serie rapporten van telkens andere bureau's. Rapporten die uiteindelijk worden afgedaan als totaal overbodig. Het probleem blijkt in één dag opgelost te kunnen worden.
Bij overheid en publieke organisaties zijn er andere accenten. Zie de betreffende kennisbankpagina. Lees ook: Als veranderingen niet van de grond komen -Casus en 'lessons learned'.
Bij de overheid maar ook nog vaak in het bedrijfsleven, bijvoorbeeld in de bankwereld, is de legacy van 'nader onderzoek met een advies' overeind gebleven. Zo creëert men de illusie dat het probleem wordt aangepakt. Ook omvangrijke projecten over kernwaarden of cultuurverandering, zijn maar al te vaak op deze illusie gebaseerd.
Veel adviesproducten verouderd
Veel gerenommeerde advies-producten ondervinden kritiek. Zoals kernwaarden, de balanced scorecard, communicatie verbetering, tevredenheids-onderzoek, cultuurverandering, total quality, kritieke succesfactoren, kennismanagement.
Deze kritiek circuleert al dertig jaar in de vakbladen en is nog steeds actueel. Zie onze pagina over Managementmodellen. Lang geleden is dit al betoogd door Schaffer en Thomson - Successful Change Programs Begin with Results. Hoe dan wel? Een citaat: ‘Results-driven programs bypass lengthy preparations and aim for quick, measurable gains within a few months.’
Het zijn middelen en met middelen is de kans te groot dat het middel afleidt van concrete resultaatverbetering. Ondertussen wacht de klant. Hetzelfde verschijnsel zien we ook beschreven in The Great Training Robbery.
Conclusie: stop met de regendansen rond modellen, nader onderzoek, stappenplannen, instrumenten en programma’s.
Organisatieadvisering: een frisse wind?
Deze pagina begon met de vraag 'Is er een frisse wind in de adviesbranche?'. Welnu, wat denkt u? Worden de oude businessmodellen en de genoemde regendansen rondom instrumenten en modellen door een frisse wind omver geblazen? Het lijkt erop dat er nog veel overeind is gebleven. Maar let wel.... er zijn grote verschillen tussen kantoren en adviseurs.
Hoe vertrouwd adviesfirma's zijn met de platformorganisatie als organisatieontwerp is de vraag. Wel is duidelijk dat zelforganisatie, zelf-sturing en nieuw organiseren de strijdkreten worden van steeds meer, ook gevestigde, organisaties. Vaak gekoppeld aan een grotere transparantie dankzij een organisatieontwerp van relatief kleine eenheden met elk een beperkt aantal resultaat-indicatoren.
In opkomst zijn onderwerpen als Diversiteit, Zingeving, Duurzaamheid/MVO en Moreel kompas & integriteit. Belangrijke onderwerpen maar rijk gezegend met braaftaal en geleerd geleuter. Het is vaak nog zoeken naar een duidelijkheid en transparante aanpak.
Wat betreft 'verandermanagement' en 'veel adviesproducten verouderd' is moeilijk in te schatten hoe het precies zit. Behoedzaamheid bij de selectie van een adviesbureau of consultant voor advies over deze materie is op zijn plaats.
Kritiek op de adviessector
De kritiek is niet mals.
Voorbeelden
- Hoe consultants bedrijven verzwakken, overheden uithollen, economieën schaden Bespreking: De Consultancy Industrie.
- Organisatie-professionals: uithuilen en opnieuw beginnen? Weg met de bullshit-bingo. Draag bij aan wat mensen nodig hebben.
- Maatschappelijk Verantwoord Adviseren! Flauwekul of broodnodig? Drie super-missers met consultants als medeplichtigen?
- De adviesbranche inclusief de ‘Big Four’ onder druk Kantoren die de integriteit van anderen controleren, blijken zelf niet onkreukbaar
- Overheid en De consultancy industrie: tijd voor de resetknop
- ICT projectmanagement bij de overheid Waarom falen ICT projecten bij overheid en publieke organisaties zo vaak?
- Zelfvertrouwen én zelfoverschatting als consultancy competenties Kijk uit voor schijnwijsheid. Vier adviezen voor opdrachtgevers.
Organisatieadvies volgens vernieuwers en frisse geesten
Het adviesvak staat niet stil.
Hieronder vindt u een selectie van bijdragen over goed adviseren, frisse opinies en vernieuwende inzichten.
Voor de liefhebber zijn er in onze kennisbank de verwante onderwerpen Verandermanagement, Performancemanagement, Zelforganisatie & Zelfsturende Teams en Organisatieontwerp.
Noot
De verantwoordelijkheid voor de kennisbankpagina's ligt bij de redactie van ManagementSite. Commentaar is welkom.
