De wijze waarop een organisatie geld verdient, noemen we het verdienmodel of het business model. Het beschrijft kort en krachtig hoe een organisatie waarde creëert, levert en behoudt. Een verdienmodel houdt rekening met zowel de opbrengsten- als de kostenkant van de business. De vraag 'waarop is onze waardecreatie gebaseerd' is de essentie van business- en verdienmodellen. De lessen van briljante businessmodellen, hoe je businessmodel flexibel houden. Praktijk-lessen voor het business model nieuwe stijl. Kritische noten bij business- of verdienmodellen. Innovatie van uw businessmodel: handvatten, inzichten en voorbeelden .
Wat is een goed businessmodel
De wijze waarop een organisatie geld verdient, noemen we het verdienmodel of het business model. Het beschrijft kort en krachtig hoe een organisatie waarde creëert, levert en behoudt. Daarbij kunnen de bouwstenen voor een businessmodel en een business model canvas op ideeën brengen.
Een businessmodel is te definiëren met de volgende vier vragen: wie zijn je beoogde klanten (segment), wat bied je je klanten aan (waardepropositie), hoe produceer je het aanbod (waardeketen) en waarom levert het winst op (verdienmodel)? Het zogenoemde ‘Business Model Canvas’ heeft negen bouwstenen; Klantsegmenten, Waardepropositie, Kanalen, Klantrelaties, Inkomstenstromen, Key resources, Kernactiviteiten, Key Partners en Kostenstructuur.
De hierboven vermelde bouwstenen en vragen zijn hulpmiddelen. Maar ze kunnen ook op het verkeerde been zetten. Je kan er lange tijd met vele anderen mee aan de gang gaan en, na veel onderzoek en vergaderen, indrukwekkende documenten produceren maar dan heb je nog niets. Het moet zich nog gaan bewijzen in de praktijk. En in de praktijk gaat het vaak om 'learning by doing' en 'keep it simple'.
Zie: Praktijk-lessen bij het business model nieuwe stijl.
Vernieuwing van het business model
In de geselecteerde titels op deze pagina is het 'dynamisch, nieuw, innovatief, flexibel en innovatief' wat de klok slaat. Overdreven? Zeker niet. Het zijn de tekenen van het doorzetten van een andere visie bij het plannen en opstellen van een verdien-, bedrijfs- of business model. Zo anders dat termen als ‘plannen en opstellen’ achterhaald raken.
Elk bedrijfsmodel is kwetsbaar
De acceleratie van verandering, aangedreven door de globalisering en de ICT mogelijkheden, zet menige business op zijn kop. De hotelbranche, reisorganisaties, de muziekbranche, de detailhandel, uitgevers, taxiondernemingen; in snel tempo kalven bestaande businessmodellen af.
Ze worden doorgaans onderuit gehaald door start-ups die, aanvankelijk met heel weinig middelen, sterke posities weten de veroveren.
Hebben nieuwkomers en start-ups een business model?
Het business model krijgt bij menig startend bedrijf een ander karakter. Een goede typering is: ‘Het businessmodel als Betaversie’. En nog beter: ‘Act fast, fail fast, learn fast’.
Kenmerken:
- Het verdienmodel is continu in beweging.
- De les is tekens weer: snel beginnen en al doende leren.
- Wacht niet. ‘Ship early, ship often!’
Praktijk-lessen bij het business model nieuwe stijl
“Vermijd gevestigde bedrijven! Die ‘killen’ het ondernemerschap. Stap eruit en blijf ervandaan!” De serial internet entrepreneur Boris Veldhuijzen van Zanten, komt met enkele praktijk-lessen:
“Je moet incrementeel denken en vooral doen. Welnu dat is een andere wereld voor de meeste gevestigde bedrijven. Men wil van te voren een uitgewerkt businessplan met een budget en een businesscase.”
“De trend is alles! Wendbaarheid, technisch vernuft en gevoel voor klant of doelgroep; dat zijn de factoren die bepalen of je stap voor stap verder komt. Budgetten ramen, businessplannen opstellen en met veel experts en belangrijke mensen hierover vergaderen: allemaal tijdverspilling! Nog erger: het zijn garanties om te falen. Het elan, de fut, de inspiratie, de wendbaarheid, de creativiteit, de daadkracht en de bevlogenheid werk je hiermee het raam uit.”
Zie ook de kennisbank-pagina's Disruptie en Digitale transformatie.
Businessplan en businessmodel: trends
Moet we schrikken van de beschreven trend? Welnee! Het kan de ogen openen. En het werkt bevrijdend voor het ondernemerschap. Laat de concurrent zijn tijd maar verspillen met businessplanning en vergaderen over het business model. Ondertussen slaat de ras-ondernemer toe. Weliswaar zonder doortimmerd plan of model maar hij pakt de hoofdprijs.
Deze trend kan ondernemers alleen maar stimuleren. Ondernemers hebben van oudsher een hekel aan ingewikkeld gedoe, papierwerk en eindeloos overleg! Eindelijk: nieuwe mogelijkheden nieuwe kansen! Laat anderen maar jammeren en klagen. Churchil zei al: ‘A pessimist sees the difficulty in every opportunity; an optimist sees the opportunity in every difficulty.’
Een business- of verdien model kan zich zo sterk in een bedrijf nestelen dat het een handicap wordt. Men kan zich er niet meer los van maken. Ook als het leidt tot schade voor de organisatie. Voorbeelden: de Apneu-affaire bij Philips, de verontreinigende uitstoot bij Chemours & Tata-steel, Big Pharma en Dieselgate. Zie De civilisatie van het kapitalisme, over Het interactiepatroon en de dynamiek van wanbeheer en groepsdenken. Er ontstaat een patroon van toedekken en bagatelliseren. 'Overal is wel eens wat. We zijn ermee bezig. Het valt reuze mee. Het is gecompliceerder dan u denkt.'
Wendbaarheid als succesfactor
Producten en diensten veranderen
De concurrentie slaat toe. Nieuwe technologie, nieuwe kansen. Andere markten, andere logistiek, andere smaken, modes en hypes.... kortom verandering dringt zich op. Obeng stelt ‘de verandering gaat sneller dan we leren’. Alles wat je vastlegt is al achterhaald voordat het verspreid kan worden.
Dat wil niet zeggen dat het verstand op nul moet. Integendeel. Doen en leren volgens ‘Act fast, fail fast, learn fast’; en voortdurend nadenken over 'Hoe verder en wat nu?' komen ervoor in de plaats. Dat heet 'Incrementeel en iteratief aanpassen'. Of in slechts 3 woorden: 'Al doende leren'.
Druk vanuit in de samenleving
De stemmen vanuit de samenleving gaan meer tellen: duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen, de menselijke maat, integriteit en moreel kompas verrassen steeds vaker ondernemingen en publieke organisaties. Geen organisatie redt het nog met deugtaal, greenwashing en door communicatie specialisten opgepoetste teksten. Groene woorden, vieze daden! Reputatie management wordt een belangrijk onderdeel van het verdienmodel. Zie Moraliteit in organisaties. Veel nobele praatjes maar wat is de dagelijkse praktijk?
Exit business model en businessplan?
Voor de producten en diensten die niet of nauwelijks veranderen gaat het bovenstaande niet op. Maar ho, ho! Hoe weet je dat. Zelfs bolwerken als de banken en verzekeraars worden belaagd door nieuwe aanbieders. En maar vergaderen en plannen?
Ach, voor gevestigde branches is er nog een uitweg: Ze kunnen het beste het zogenoemde Hollywood-model gebruiken: 'Heb oog voor de bedrijfjes die met innovaties komen waar je wat in ziet; schakel ze in of koop ze op!'
Is dit zinnetje niet meteen een goed tekstje voor het businessplan of business model van gevestigde bedrijven?
