Sinds de Tweede Wereldoorlog waren The United States zonder twijfel hét grote voorbeeld voor Europa en zéker voor Nederland dat al decennia een van de trouwste Europese bondgenoten is. Niet voor niets levert Nederland bijna elk decennium een nieuwe secretaris-generaal voor de NATO. En voor zover mijn gegevens reiken, is juist Nederland een van de weinige landen binnen Europa met een negatieve handelsbalans met de VS. Maar als de laatste maanden iets duidelijk is geworden dan wel het feit dat de Verenigde Staten op dit moment niet de beste vriend van de Europese Unie is en het moreel leiderschap van de wereld kwijt is geraakt. 

Tijd voor verandering. We moeten op zoek naar nieuwe (grote) vrienden en rol voorbeelden. Engeland is er sinds de Brexit niet beter op geworden, dus blijven Duitsland en Frankrijk over. En hoewel mijn voorkeur altijd is uitgegaan naar Angelsaksische cultuur, we leerden van onze ouders tenslotte dat we door hen zijn bevrijd, heb ik de afgelopen tien á vijftien jaar door 'activiteiten buitens huis' de Franse cultuur leren waarderen. Daarbij sluit ik aan bij collega auteurs op deze site als Jaap Peters en Jan Jaap Brouwer, die al langer op deze site over het Rijnlandse en het doorgeschoten Angelsaksische businessmodel schrijven. In dit artikel wat meer, in goed Frans, 'down to earth' onderwerpen, gebaseerd op eigen ervaringen in Frankrijk en aansluiten bij auteurs die soms oproepen Frankrijk of liever gezegd Parijs als rolmodel te kiezen, of juist Frankrijk zoveel mogelijk te mijden (veel autobladen). Hoe het ook moge zijn, alle reden om niet alleen meer westwaarts te kijken maar te accepteren dat zuidwaarts kijken een minimaal net zo goede optie is. En dat de Angelsaksen dat zélf ook allang doen!

Politiek

Ik geloof niet dat er landen bestaan, behalve Noord-Korea dan, waar niemand kritiek heeft op de politieke leiders. Over Franse presidenten hoorde ik ooit deze quote: ‘Als ze nog moeten worden verkozen bieden ze hoop, als ze zijn benoemd zijn ze een ramp, zijn ze vertrokken dan viel het allemaal best wel mee, zijn ze gestorven dan waren ze geweldig en behoren ze in het pantheon te worden opgenomen.’ Dat heel Frankrijk wakker ligt dat de pensioengerechtigde leeftijd omhoog moet gaan van 62 naar 64 jaar, het zal mijzelf een ‘andouillette’ zijn. Ik ga zelf toch al door tot mijn 88e. Gele hesjes op rotondes? Ach, dan zie je ze tenminste in de winter goed.

Wat opvalt in de Franse politiek, die toch echt niet zonder grote problemen is, is de welbespraaktheid en de diepgevoelde democratisch republikeinse en Europese gedachte binnen de politiek. Ik ga niet zeggen dat wat in de VS nu plaatsvindt niet in Frankrijk kan gebeuren maar de klasse die president Macron momenteel uitstraalt is jaloersmakend. Hij pakt zijn rol als leider ven Europa met beide handen aan. Diplomatiek zijn, respectvol spreken, de tijd zijn werk laten doen, het zit verankerd in de Franse ziel. Eigenlijk komt Trump opmerkelijk genoeg daarbij voor Macron op het juiste moment. Fransen hebben weliswaar vaak onderling ruzie, sla er Asterix maar op na, maar als er een gemeenschappelijke vijand is, een dreigende ‘envahisseur’, dan staan ze plots als één volk achter hun leider(s). Macron is niet populair door onder meer zijn pensioenbeleid, zijn buitenlandpolitiek daarentegen krijgt de goedkeuring van de meeste Fransen. En laten we wel zijn, al in (of zelfs voor) de tijd van De Gaulle gold het adagium: 'Je kan een land dat 246 kazen produceert niet zomaar samenbrengen'.

Kijken: de speech van de politicus Claude Malhuret over Trump c.s.: 

Voeding en lifestyle

Toen voor het eerst gedurende langere tijd in Frankrijk verbleef, en me steevast rot schrok van de kassabon in de supermarkt, meende ik dat mijn kookkunsten enorm in kwaliteit waren toegenomen. Plots hadden mijn gerechten iets uitzonderlijks en voorheen onbereikbaars, namelijk een verfijnde smaak. Helaas kwam ik er achter dat dit een heel andere reden had. De groenten hebben in Frankrijk nog écht kwaliteit en smaak, hetzelfde geldt voor vlees, fruit, zeg maar alles wat uiteindelijk door de maag gaat. Er zit nog een klein beetje liefde in de meeste voedingsmiddelen. Dat ze alles beschermen met een AOP (Appelation et cetera) tot de noga uit Montelimar aan toe, het is ze vergeven. Je beschermt de kwaliteit, het merk, de waarde en dus de prijs. Van champagne tot kaas, van vlees tot scharreleieren, het is beschermd en heeft klasse en status. 

Veel natuurproducten, zonder toevoeging van rotzooi om alles maar tot in den eeuwigheid goed te houden. Vergelijk dat eens met de pesticiden die McDonalds laat gebruiken om de aardappelen goed te houden. Die pieper-boeren zélf gaan minimaal 5 dagen na het sproeien niet meer hun eigen land op. En na het oogsten ook niet. Veel voedsel in Frankrijk is daarentegen bio en/of komt direct van kleinere boeren uit de regio. Is alles hosanna? Zeker niet. Naast de hoge prijzen lopen de Fransen flink achter op het gebied van hostmanship. Je mag de grond kussen waar de kok net heeft gelopen als je goed gegeten hebt (wat eigenlijk altijd wel het geval is), en dankbaar zijn dat je je geld mag overmaken aan het restaurant. Het gastheer- en -vrouwschap zoals wij dat inmiddels in Nederland kennen is in Frankrijk, uitzonderingen daargelaten, écht een stuk minder ontwikkeld

Liefde voor cultuur

Een ander ding dat opvalt is de grote liefde voor cultuur in al haar facetten. In elke stad is veel aandacht voor muziek, musea en inmiddels ook voor het patrimoine, het (culturele) erfgoed dat de periode na de Tweede Wereldoorlog wel te lijden had gehad van verwaarlozing. Inmiddels trekken mensen meer naar de dorpen rondom de steden, die daardoor weer opleven. Overal zijn nog grote en kleine bioscopen, waar je voor heel weinig geld de laatste films kunt bezoeken, zeg tussen de € 5 en € 12 voor een kaartje. Inmiddels ook ondertiteld en in originele versies (VOSTFR=originele versies Frans ondertiteld, goed voor je Franse lessen). Festivals vliegen je om de oren. In Nice wordt carnaval groots gevierd (op vier na grootste carnaval ter wereld), maar het is elegant opgezet. Nooit iemand dronken zien rondlopen, geen bierfestijn maar een optocht van goede smaak met prachtig versierde wagens en deelnemers.  Als ik zie hoe de Fransen de drankcultuur inmiddels binnen de perken houden tijdens evenementen en de jongste jeugd laten meegenieten, alle respect daarvoor. Wellicht niet verwonderlijk, want op de middelbare scholen is nog veel aandacht voor (Franse, dat wel) literatuur en filosofie. Er is daarnaast sowieso veel respect voor kunstenaars in Frankrijk, Het verschil met Amerika? In de VS ben je zo goed als je laatste werk, in Frankrijk zo goed als je beste werk. 

Steden en dorpen

Het gaat soms langzaam maar ik zie enorme investeringen in de steden om ze leefbaarder, groener, duurzamer te maken. Van Amiens tot Dyon, van Lille tot Nice, de ontwikkelingen zijn spectaculair. Verbeteren en mooier maken, dat doen ze, en groener door heel veel bomen en groen midden in de steden te planten. Indrukwekkend! Toegegeven, het is vaak het oude prachtige centrum waar het meeste geld naar toe gaat, maar de resultaten zijn ernaar. Parkeergarages worden afgebroken en vervangen door enorme groenstroken, lichtere bestrating, eenrichtingsverkeer waarbij de tweede baan wordt omgezet in een groenstrook, het is echt verbluffend en vaak een lust voor het oog. Dat veel dorpen inmiddels ook gereanimeerd zijn en worden, is opmerkelijk te noemen. Er is nu wel degelijk een trek naar dorpen in de omgeving van grote steden. Een mooie indicatie is de bouw van nieuwe en grotere scholen in deze dorpen, een teken dat er weer jongere gezinnen wonen met kinderen, de levensader van elk dorp. Er is meer dan Parijs dat de moeite waard is om te bezoeken, zoals Aix en Provence; Dijon; Nice, Metz en kleine dorpen als les villages perchés, hooggelegen dorpjes die je overal en nergens kan vinden. Vezelay, Sainte-Agnes; Falicon; Gourdon, Mas Cabardes, het zijn er teveel om op te noemen.

Liefde voor de eigen (populaire) cultuur

Frankrijk is prachtig, jammer dat er Fransen wonen. Ik hoor het hier ten lande nog vaak genoeg. Maar goed, zo ontzettend trots op onze eigen inwoners hoeven we in Nederland inmiddels niet te zijn. De verharding heeft ook in Nederland enorm plaatsgevonden. En laten we wel zijn, een deel van het isolationisme, nationalisme en narcisme van de Fransen blijkt nu eigenlijk heel verfrissend te zijn. Bijgaand enkele voorbeelden waarbij het niet de Europeanen zijn geweest die de Amerikanen of Angelsaksen volgden, maar precies het tegenovergestelde het geval is geweest. Ik ben ze in mijn zoektocht naar Franse films, literatuur, bladen, strips, muziek als vanzelf tegengekomen. Wat te denken van James Bond! Vijf jaar voordat het eerste deel hiervan verscheen van de hand van Ian Flemming, schreef Fransman Jean Bruce al over geheim agent OSS117. In 1949 verscheen het eerste deel en er zijn meer dan 75 miljoen boeken van de serie verkocht, de eerste films kwamen al midden jaren vijftig uit. Een geheim agent die vecht tegen allerlei bizarre criminelen, geheime diensten, nazi's et cetera en die uiteindelijk menig vrouwenhart verovert…Rings a bell? Een ander voorbeeld: bent u fan van Star Wars (nee, dan kent u het vast tóch wel)? Dat is écht Amerikaanse filmcultuur, niet waar? Nou, waar haalden de makers hun inspiratie voor Darth Vader (waar zou overigens de naam Vader vandaan komen? Inderdaad!), de starships, Princess Leia vandaan? Precies, in Franse strips als Valerian en bij tekenaars als Moebius, Druillet en zie voorbeeld, bladen als Metal Hurlant spreekt denk ik (strip-)boekdelen.

Je kan je in elk dorp, gehucht en zeker in elke stad prima vermaken met alle vormen van cultuur denkbaar. Musea? Ik heb binnen een straal van 30 kilometer zowel een Picasso-, Matisse-, Chagall-, Léger- als Yves Klein-museum. En dan vergeet ik vast nog een paar grote kunstenaars. Jazz is nog steeds erg populair, iedere zichzelf serieus nemende Franse gitarist speelt Django Reinhardt. Pop, rock, chansons, het is er allemaal en vaak nog steeds succesvol. Geen goede chansons meer? Luister eens naar Florent Pagny of de inmiddels in Nederland heel populaire zangeres Barbara Pravi. Geen goede pop-rock? Luister naar Calogero of – M – (Matthieu Chedid). Jazz? Sandra Nkake; Hardrock? Gojira.

Franse muziek minder dan Britpop en Amerikaanse rock? Luister dan eens naar de gitaar in A tout casser van Johnny Hallyday uit 1968…en luister dan naar Whole Lotta Love van Led Zeppelin, begin jaren 70. Inderdaad, dat is dezelfde riff én dezelfde gitarist. Alleen was de Franse versie een paar jaar eerder. Op platen van Hallyday speelden in die jaren Engelse gitaristen als Peter Frampton, Jimmy Page (later Led Zeppelin), Steve Marriott (Small Faces) en Mick Jones, de latere oprichter van de band met de in het kader van dit artikel goed gekozen naam Foreigner. Ze verdienden er het geld mee waarmee ze hun eigen carrière verder konden financieren. Nog steeds niet overtuigd? In het deze week verschenen boek De platenkast van Paul McCartney van Yorick van Norden staan tal van artiesten die invloed hadden op Sir Paul. Wie staat daartussen? Johnny Hallyday.

Kortom, vlak die Fransen niet uit! Kijk verder dan Parijs. Frankrijk, bestaat dat eigenlijk wel? Want zoals een Corsicaan mij ooit ‘toebeet’: 'Mijnheer, Frankrijk is een illusie; Frankrijk is een verzameling geknechte volken!' Geniet dus ook van Frans Baskenland, Normandië, Bretagne, Elzas-Lotharingen, Corsica, PACA en al die regio's die liefst zelfstandig zijn maar uiteindelijk niet zonder Frankrijk (en Parijs) kunnen.

Tip: zoek je nog een geweldig boek over Frankrijk? De ontdekking van Frankrijk door Graham Robb. Hierin kan je onder meer de verklaring vinden waarom Fransen zo hechten aan pensioen op hun 62e en over hun 'gedachten' over hun dagelijkse werk.

Gyuri Vergouw is hoofdredacteur van ManagementSite. Hij bevindt zich sinds 2014 met grote regelmaat in Frankrijk. in deze periode bezocht hij honderden steden en dorpen dwars door het hele land. Decennia lang overtuigd Anglofiel is hij de laatste jaren overgestapt op het Francofielisme.