Wat is een netwerkorganisatie
Organisatievormen als unit-management, de coöperatie, de franchise-keten en de alliantie hebben vanouds kenmerken van de netwerkorganisatie.
Organisaties worden steeds vaker clusters van eenheden met een eigen verantwoordelijkheid voor product en klant: ‘Klein binnen groot’ en ‘Een team van teams’. Zie onze kennisbank-pagina Organisatieontwerp.
De trend
Recent heeft het streven naar wendbaarheid, resultaatgerichtheid 'de menselijke maat' en 'sturen op verantwoordelijkheid' de netwerkorganisatie een nieuwe impuls gegeven.
Tegelijk is er de ontwikkeling dat de samenwerking tussen organisaties belangrijker wordt. De concurrentiekracht van organisaties wordt steeds afhankelijker van hechte partnerrelaties. Soms in de vorm van tijdelijke allianties, vaak ook als langdurige samenwerkingsverbanden. Zie Samenwerking tussen organisaties.
Kortom: organisaties ‘vernetwerken’.
Publieke netwerken
Opvallend is de opkomst van publieke netwerken, zowel in nationaal als internationaal verband. Geen wonder want de onderlinge afhankelijkheden nemen alleen maar toe. Daarmee is ook het management van publieke netwerken in de belangstelling gekomen. Een grote uitdaging! Zie: Netwerkleiderschap. Met een overheid die zowel stuurt als verbindt.
Kenmerken netwerkorganisatie
Gemeenschappelijk kenmerk is het zoeken naar een goede balans tussen zelfstandigheid en gemeenschappelijk belang. Een balans die op veel manieren tot uiting komt: vrijheid vs gebondenheid, ondernemerschap vs gezamenlijke kracht, autonomie en interdependentie, sturing en zelforganisatie.
Voor- en nadelen
De netwerkorganisatie is relatief lastig bestuurbaar. Belangen van de partners of eenheden blijken soms een obstakel voor samenwerking. Toch evolueren steeds meer organisaties naar een netwerk-ontwerp. Als het ontwerp goed in elkaar steekt en als de besturing recht doet aan de balans tussen zelfstandigheid en gemeenschappelijk belang dan blijken de voordelen het doorgaans te winnen, Een belangrijk voordeel is de toename van motivatie, verantwoordelijkheid, ondernemerschap en wendbaarheid bij de onderdelen. Een ander voordeel is dat de gezamenlijke kracht het mogelijk maakt om doelen te realiseren die voor afzonderlijke eenheden niet haalbaar zijn.
Houd de besturing simpel
Wordt de besturing van zo'n netwerk al snel niet te complex? Hoe houd je de boel transparant en resultaatgericht? Zie de kennisbankpagina Performance management met 'Laat de eenvoud regeren'.
De vernetwerking wint aan kracht
Al generaties lang is er ervaring opgedaan met het hanteren van de balans tussen zelfstandig ondernemerschap en gemeenschappelijk belang in coöperaties en de franchiseketens. De nieuwe samenwerkingsverbanden tussen ondernemingen en publieke netwerken kennen een nog sterkere spanningsbalans tussen gemeenschappelijke doelen en eigen belangen. Het netwerkleiderschap wordt dan stevig op de proef gesteld.
Toch hebben netwerken de tijd mee. 'Alleen is maar alleen.' Toenemende onderlinge afhankelijkheden en een grotere gezamenlijke kracht zijn de drijfkrachten achter deze ontwikkeling. Denk ook aan het behoud van de eigen identiteit en de resultaatgerichtheid van de onderdelen.
Deze voordelen zijn zo groot dat traditionele organisaties soms overgaan tot een organisatieontwerp als netwerk van de onderdelen. Klein binnen groot! Zie ook Innovatief organiseren.
Voorbeelden, ervaringen en inzichten
Deze pagina biedt trends, voorbeelden, ervaringen en inzichten over de netwerkorganisatie. De redactie heeft een compacte bloemlezing van artikelen en tips voor u geselecteerd.
