04
MW

Het spel om poen en prestige

Machtsspelletjes, hebzucht en manipulaties doen organisaties verloederen. Over verhuftering en bestuurlijke ellende.

Geen wonder dat medewerkers cynisch worden als de bazen vooral voor eigen glorie en portemonnee in de weer te zijn. De grootste risico’s ontstaan als bestuurlijke drukte en regelzucht vermengd raken met het spel om poen en prestige. Praktijkvoorbeelden en inzichten in machtsspelletjes en manipulaties. Machtsmisbruik, wanbestuur, ongeremde zakkenvullerij, intimidatie, bot en onverschillig gedrag zijn in menige organisatie ons deel.

De ‘animal spirits’

Er is de afgelopen generaties veel veranderd. In ons deel van de wereld zijn de ‘animal spirits’ van dominantie en hebzucht in hun meest woeste vormen van grove uitbuiting, fysiek geweld, kinderarbeid, en monopolistisch machtsmisbruik, getemd en gekanaliseerd. De domesticatie van deze impulsen heeft geleid tot een beschaafder ondernemerschap waar onze organisaties en onze samenlevingen veel baat bij hebben. Deze ontwikkeling vindt u beschreven in De evolutie van sturing – zelforganisatie.

Eigenschappen als ‘initiatiefkracht, ‘de markt veroveren’ en ‘baanbrekend innoveren’ worden hogelijk gewaardeerd. De ‘animal spirits’ lijken niet alleen gedomesticeerd maar ook gedemocratiseerd want in steeds meer organisaties worden alle medewerkers hierop aangesproken. Zie Dossier Organisatierot, verwaarlozing, verloedering.

Beter organiseren en managen als beschavingsproces

Organisatie-en managementprincipes als de menselijke maat, fatsoen, duurzaamheid, zelforganisatie en verantwoordelijkheid zien we recent aan kracht winnen. De vele voorbeelden van innovatief organiseren roepen onveranderlijk de vraag op waarom deze principes niet op brede schaal gerealiseerd worden. Tegelijk moeten we constateren  dat drijfveren als hebzucht en machtsstreven de idealen van menselijke maat, fatsoen en verantwoordelijkheid soms dreigen te overwoekeren.

In elke organisatie is er de spanning tussen verhuftering en fatsoen. En niet alleen in organisaties, ook in de samenleving. De krachten van verhuftering en barbarisering liggen altijd op de loer. Het heeft vele generaties geduurd om tot de huidige balans tussen civilisering en barbarisering te komen. Deze ontwikkeling was moeizaam. Het spel om poen en prestige is absorberend; de menselijke maat en fatsoen komen op het tweede plan. Val daar de ‘powerplayers’ niet mee lastig; die hanteren een andere logica en een eigen moraal. Het is al een wonder dat we zover gekomen zijn. De balans tussen civilisering en barbarisering blijft in beweging.

Gedragsverandering als beschavingsproces

Erasmus kwam aan het eind van de middeleeuwen met gedragsregels voor aspirant hovelingen. 'Niet uzelf voortdurend bekrabbelen tijdens het gezamenlijke diner.' 'Ook niet spuwen of kotsen op een manier dat u een ander bevuilt’. In dezelfde tijd begonnen ook gedragsregels voor gildebesturen te circuleren. “Geen mes uitsteken naar den ander.” “Geen beledigende taal uitslaan.” “Niet tyranniek optreden”.

Het duurde eeuwen voordat dit soort gedragingen redelijk gangbaar waren in de samenleving. En zouden dan nu de recente principes van beter managen en organiseren in een handomdraai te realiseren zijn?  Deze principes impliceren zelfkennis, empathie en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag. Dat blijken nou net eigenschappen die veel mensen zich niet snel tot tweede natuur weten te maken. Geen wonder dat anders organiseren en managen nog vaak geblokkeerd wordt door onverschillig leiderschap. Zie Nieuw Organiseren! Zitten we te suffen?

Daar staat tegenover dat tal van bestuurders al lang zo wijs zijn. Zo gaat het soms bij beschavingsprocessen: het ‘nieuwe’ gedrag, inclusief andere organisatievormen, is al onder ons maar het is nog niet de norm en algemeen verbreid. Je ziet telkens dat ‘nieuw gedrag’ pas doorzet als het verbonden raakt met sociaal prestige en dwang vanuit de omgeving. Je valt uit de boot als je volhardt in het oude gedrag en uiteindelijk wordt je afgevoerd door het bevoegd gezag. Dwang- en lokmiddelen, wetgeving en kritische media blijken keer op keer onontbeerlijk. Niet voor niets is de wat agressieve term ‘Civilisatie offensief’ van toepassing.

Dit gaat nooit van een leien dakje. Onder bestuurders zijn ook lieden die over ‘integriteit', ‘menselijke maat', 'duurzaamheid' en ‘people first’, ronkende verhalen houden en zich ondertussen nergens wat van aantrekken. Business as usual, nietwaar! Zo gaat gedragsverandering. Ondertussen is er toch een normzettend kader waar men steeds vaker op wordt aangesproken. Daar gaat het om!

Poen en prestige: inzichten en voorbeelden

Op deze pagina vindt u een selectie van bijdragen. Ook de bijdragen met de meest reacties en de recentste artikelen. Onze samenleving en daarmee ook alle niveaus van organisaties, staan bloot aan de spanning tussen verhuftering en beschaving zoals hier beschreven. Meer informatie in de kennisbankpagina’s Organisatierot, verwaarlozing, verhuftering en Hufters op de werkvloer.

Trending

JIJ
Columns
Besturen en organiseren

Niks verliefd! Die bedrijfsblindheid heet schaamte

Het Leidse ROC-debacle. Beter ten hele gedwaald dan ten halve gekeerd!
Aart G. Broek
14711
8
dr-no
Columns
Het spel om poen en prestige

Zuidas van het Kwaad

Ga niet mee in de drogredenen van boeven
Jacco van Uden
5453
7
Bad-dog
Cases · Columns
Corporate governance

Hoe het machtsspel mens en bedrijf beschadigt

De Numico casus: de dynamiek van het spel om poen en prestige
Lisa van de Bunt
20768
7
De giftige mix van poen, prestige en regelzucht - Geef organisatierot en bestuurlijke drukte geen kans!
Columns
Het spel om poen en prestige

Eén weekje grootgraaien in het nieuws

Wanbeheer, poen en prestige doen hun best
Willem Mastenbroek
5657
9
Schulden zijn symbool van moreel verval Westen - Kredietcrisis > falend toezicht > corruptie > chantage > paniek
Columns
Het spel om poen en prestige

Gelegenheid Maakt de Dief?

Fraudegedrag ontleed
Fred Soers
5012
2
geld
Columns
Het spel om poen en prestige

SNS en schaamteloos rendement

Het spel om poen en prestige blijft bestuurders in de luren leggen
Aart G. Broek
14755
6
Griekenland
Columns
Besturen en organiseren

De civilisatie van het kapitalisme

Het interactiepatroon en de dynamiek van wanbeheer en groepsdenken.
Willem Mastenbroek
17328
8
De giftige mix van poen, prestige en regelzucht - Geef organisatierot en bestuurlijke drukte geen kans!
Columns
Verwaarlozing en organisatierot

De giftige mix van poen, prestige en regelzucht

Geef organisatierot en bestuurlijke drukte geen kans!
Willem Mastenbroek
24500
6

Tips & Tricks

Bang
Columns
Organisatiecultuur

Als angst de business beheerst!

"Over werken bij een grote nationale organisatie"
Rob Lammers
13233
1
diesel
Columns
Besturen en organiseren

Dieselgate: hoe cultuur en macht tussen de wielen raakten

Duizenden wisten ervan. Waarom was er geen noodscenario?
Lisa van de Bunt
15772
7
Greed-Myth
Actueel
Het spel om poen en prestige

Het spel om poen en prestige

Onze elite als kongsie voor eigen gewin?
Willem Mastenbroek
15499
1
Intimidatie op het werk als managementinstrument. - Pesten door leidinggevenden is en blijft groot probleem.
Columns
Verwaarlozing en organisatierot

Intimidatie op het werk als managementinstrument.

Pesten door leidinggevenden is en blijft groot probleem.
Paul Kemperman
59185
20
Kostenmanagement: doe het zelf! - Cost management is een belangrijk element van het besturingssysteem
Columns
Het spel om poen en prestige

Voodoo Finance en Voodoo Management

Tovertaal en geleerd geleuter! Wie gelooft er nog in?
Willem Mastenbroek
2416
9

Auteurs die meeschrijven aan Het spel om poen en prestige

Zie alle