Voormalig president-directeur van Numico Hans van der Wielen beschrijft hoe in NL tussen banken, politiek en grote bedrijven het spel om poen en prestige gespeeld wordt.
Onder de kop: 'Eurocrisis, Angelsaksisch versus Rijnland, rol en kosten van het financiele systeem, toezicht en politieke durf cq competentie.' komt van der Wielen met een uitgebreide briefwisseling en andere documenten die hij op internet onder de naam 'Blauwbaai' vrijgeeft. (Blauwbaai is inmiddels van internet verdwenen)
De Numico casus
De Numico casus krijgt de meest aandacht. Zo beschrijft Van de Wielen uitgebreid hoe Bennink een crisis bij Numico heeft geregisseerd.
Ik citeer uit Blauwbaai:
'Van Veen geeft een duidelijk inzicht in het ontstaan van de crisis na het aantreden van Bennink. Hij geeft aan dat, door handelen van Bennink gesteund door de RVC, miljarden (8!!) euros aan aandeelhouderswaarde in 2002 verloren zijn gegaan. Hij maakt ook duidelijk dat dit gebeurd is in strijd met toezeggingen aan de aandeelhouders.
Is dit niet de "smoking gun " voor de VEB om net als bij Fortis, een claim voor te bereiden?? Er is door vele particuliere aandeelhouders in 2002 zeer veel geld verloren.'
Van der Wielen verwijst hier naar het boek Vaar-wel Nutricia, geschreven door Van Veen de voormalige CFO van Nutricia/Numico. 460 Pagina’s, zeer veel details, niet om door te komen waardoor het grote verhaal verloren dreigt te gaan. Een verhaal overigens dat Van der Wielen in Blauwbaai.be op tal van punten bestrijdt of aanvult.
De indruk die je ervan overhoudt is dat het in de top van Numico een jungle werd. Macht, poen en prestige bepalen het gedrag en de besturing. Fatsoenlijke corporate governance is ver te zoeken. Er is sprake van een bitter gevecht waarbij alle betrokkenen schade oplopen. Mensen raken erin gevangen. Ieder heeft zijn eigen ijzeren logica. Het gekrakeel werkt door in de hele organisatie.
Zo'n destructieve dynamiek zien we vaker. Ik vind de gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld beschreven in De Prooi bij ABNAMRO er ook een voorbeeld van. Het is net zo voorspelbaar als 'de arrogantie van de macht' of het 'oerconflict'. Dat voorkomt overigens niet dat direct betrokkenen er zich keer op keer vol vuur aan overgeven. De dynamiek van wanbeheer en gekrakeel heeft zich de afgelopen jaren in tal van organisaties gemanifesteerd
Ook de rol van de banken wordt belicht: “Begin augustus 2000, enkele weken na de ABN affaire komt Numico met halfjaar cijfers. Deze zijn verrassend goed. (Omzet + 125 %; winst + 101 %, winst/aandeel + 80%) De beurskoers reageert zeer positief het aandeel stijgt naar 50 euro. Helaas houdt het verhaal hier niet mee op. De ABN gaat door met het uiten van negatieve kritiek en adviezen over Numico. Op roadshows krijg ik te horen dat institutionele beleggers het aandeel hebben verkocht. Men had nooit meegemaakt dat een bank zolang zo negatief over een bedrijf was geweest als ABN over Numico.”
En daarmee begint een verhaal over de manipulatie van beurskoersen door financiële instellingen Van der Wielen klopt aan bij toezichthouders maar “Van der Wielen ga terug naar Zoetermeer en vraag je af of je dit wel aan mij wilt vertellen.”
De banken doen stevig mee aan het spel om poen en prestige. Enfin, daarover is de afgelopen jaren al genoeg geschreven. De omslag naar het Angelsaksische model in NL heeft hen daartoe ook meer mogelijkheden gegeven.
De omslag naar het Angelsaksische model
Van der Wielen beschrijft de omslag naar het Angelsaksische model die zich in zijn tijd voltrok. Hij wijst keer op keer op de risico's van het primaat van aandeelhouderswaarde. Hij waarschuwt met klem voor het opheffen van beschermingsconstructies. Hij voorziet de uitverkoop van grote Nederlandse bedrijven. Ook wijst hij op de bedenkelijke rol van bestuurders en bankiers bij deze transacties.
De verleiding om een slag te slaan, desnoods op een minder fraaie manier, is te groot!
Twee citaten:
'Ik ben sinds begin jaren negentig als president directeur van Numico (Nutricia) getuige geweest van de onbezonnen overgang van ons Rijnlands systeem naar naar het Angelsaksische.' En: 'Ik heb in de negentiger jaren persoonlijk met van der Ploeg (woordvoerder financieen) aan tafel gezeten en hem en de PVDA gewezen op het risico van het verbieden van beschermings-constructies. Staatssecretaris financieen Vermeend was met minister Zalm de drijvende kracht achter deze ruk naar het Angelsaksische model.'
Mij intrigeert en verontrust bovenal hoe het Angelsaksische model, zonder de nodige waarborgen en randvoorwaarden, een spel van hebzucht en bedenkelijke transacties versterkt. Een punt waar Van der Wielen op blijft hameren.
Geen publiciteit
Opvallend is dat de site Blauwbaai met Van der Wielen’s verhaal en de serie documenten, geen aandacht heeft gekregen in NL. Geen wonder want hoe moet men van blauwbaai.be weten? Het was toeval dat ik erop terecht kwam.
Duidelijk is wel dat Van der Wielen zich persoonlijk gegriefd voelt door de wijze waarop NUMICO naar zijn mening verkwanseld is. Heeft hij dan minder recht van spreken? Of is het gemakkelijk af te doen als een nabrander van een teleurgestelde manager? Hoe dan ook, Van der Wielen is, als insider, uitstekend op de hoogte. Bovendien zijn zijn beweringen goed te controleren. Hij noemt naam en toenaam en komt met data en getallen. Gaat het om zaken die men te netelig vindt om serieus aandacht te geven? Of ziet men het verhaal misschien als gedateerd? Dat lijkt mij sterk. De zaken die hij aanstipt zijn alleen maar urgenter en actueler geworden.
Meer informatie
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
De zaak ligt iets genuanceerder: Van der Wielen werd destijds niet voor niets net als Van der Hoeven "zonnekoning" genoemd. Met de aankoop van vitaminegiganten in de VS heeft hij zijn hand ernstig overspeeld. Om nu de vermoorde onschuld uit te hangen gaat veel te ver.
Overigens een prachtige illustratie van wat in de Telegraaf zaterdag 26 oktober j.l te lezen was onder de titel "De Topman als Alfamannetje én Kop van Jut, Weerloos zonder Macht", iets wat ingewijden natuurlijk allang wisten: CEO's vereenzelvigen zich zo met hun rol dat ze nadien niets meer waard zijn. Als lichtend voorbeeld haalt de auteur Rijkman Groenink aan die tot zijn ongenoegen nu weer in het nieuws is vanwege de TV Serie "de Prooi". Als over dit onderwerp veelgevraagd expert wordt Manfred Kets de Vries geciteerd o.m. over Raden van Commissarissen: zij moeten ook het boetekleed aantrekken, leiders van vroeger, slecht geïnformeerd en gemanipuleerd. Eén van de lessen: omring je als CEO met kritische lieden en niet (uitsluitend) met jaknikkers, wijd je behalve aan je functie aan andere dingen zoals kunst en cultuur etc.
Zonnekoninggedrag! Bestuurders raken erin gevangen - niet luisteren, weerstand elimineren, je omringen met vazallen - dat is het vaste patroon. Wanbestuur ligt op de loer: Verspilling van bedrijfsmiddelen, luxueuze hoofdkantoren, uitbundig declaratiegedrag. Ook zakkenvullerij sluipt naderbij: louche transacties, geknoei met cijfers.
Het patroon is bekend en voorspelbaar. Het gemak waarmee bestuurders in zo'n patroon kunnen wegglijden ook. Zijn bestuurders en toezichthouders hierop bedacht? Ik vraag mij af hoe vaak in boardrooms hierover gepraat wordt en welke afspraken er gemaakt zijn om waakzaam te zijn en bij de eerste signalen maatregelen te nemen.
"Welnee; is bij ons niet nodig; ben je gek, je moet elkaar natuurlijk wel kunnen vertrouwen, we hebben hier prima mensen rondlopen."
‘Wanbestuur’ grijnst, ‘Bestuurlijke Wijsheid’ druipt af!
Het is mij allemaal veel te gemakkelijk om met vingers te wijzen. Daar is de materie veel en veel te complex voor. Als je naar blauwbaai.be gaat dan zul je zien dat er zoveel informatie staat en dat je zeer goed ingevoerd moet zijn in deze materie, vooral hoe banken werken en welke cijfers relevant zijn, dat een oordeel geven vrijwel niet mogelijk is. Daar zul je zeer veel tijd in moeten steken en bekend zijn met financiele instellingen (lees banken), beurzen, deals, politiek, strategie en noem maar op.
Zelf heb ik Hans van der Wielen kortgeleden bij toeval persoonlijk gesproken. Meer dan 3 uren. En dan nog wil ik niet zomaar een oordeel geven.
Wat ik wel weet is dat ik erg getroffen ben door het persoonlijke verhaal van Hans en de emoties die meespelen als je in een dergelijke situatie terecht komt. Hoe het ook zij; Numico was zijn "baby". Zoveel is wel duidelijk geworden aan mij.
En wie gaat vrijwillig ervoor zorgen dat 'zijn baby" in gevaar komt. Niemand toch?
Wat ik hooguit zou adviseren is dat het hoog tijd is om een "beschermingsconstructie" op te werpen bij CEO's. Voordat je het weet ga je mee in een wereld van, zoals Willem Mastenbroek schrijft, poen en prestige, pracht en praal.
En als je eenmaal in een roes leeft (en vele CEO's zitten in die roes) en alles wat je doet in goud lijkt te veranderen dan is het zaak dat anderen jou er stevig op wijzen dat je met je benen op de grond moet blijven staan. In feite de rol van de RvC, maar daar is inmiddels ook al veel over te vertellen en met name de rol die zij (niet) spelen.
Loek Th.R. Wijchers
Honorair vennoot Holland Consulting Group
Dat bij Numico meerdere grote ego’s in een machtsstrijd verwikkeld raakten, lijkt mij duidelijk. Ook Van Veen, de CFO, deed mee en laten we Bennink niet vergeten. Bennink claimt de redder van Numico te zijn. Hij was de CEO die Numico verkocht aan Danone. Nog een wonder dat hij niet verkozen werd tot manager van het jaar. Onlangs weer een ‘huzarenstukje’. De berichtgeving daarover stelt mij niet gerust: http://www.ftm.nl/exclusive/jan-bennink-de-masterblenders-numico-strijdtoneel/
Wat ik bedoel is dat mensen die in zo’n positie komen onvermijdelijk het risico lopen gevangen te raken in ‘Zonnekoninggedrag’. Dat heeft te maken met het netwerk van macht en afhankelijkheid waarin ze functioneren. Je wordt continu bevestigd door de mensen om je heen. Terwijl de verleiding om bedrijfsmiddelen aan te wenden voor nog grotere persoonlijke glorie zich aandient. Gedrag en karakter zijn je relaties!
Onheil is te voorkomen. Alleen moet men er wel voor openstaan. Sommigen hebben overal lak aan. ‘Ikke, Ikke, Ikke’ en ‘De Buit Binnen Halen’ moeten zegevieren. Als daar niet tegen opgetreden wordt dan vallen er vroeg of laat brokken.
Intussen is Nederland door de lange reeks van schandalen, toestanden, onthullingen en wat al niet, verworden tot een land waar corruptie, vriendjespolitiek, cliëntelisme en fraude net zo gangbaar is geworden als in de landen waar we zo graag naar mogen wijzen.
Ik geloof niet dat de hoge dames en heren dit echt door hebben, maar het is funest voor het vertrouwen van de gewone mensen, die gewoon mogen werken voor een laag of middeninkomen, maar ook belasting moeten betalen, 'participeren' en stemmen.
De constatering is dat er miljarden holle, nietszeggende en onfunctionele woorden gebruikt worden en veel omzet genereren.
Complexiteit is groot, ondoorzichtelijk en gaat steeds weer anders uitgelegd worden.
Narigheid genereert veel praatwerk. Hebben de praters geen boter op het hoofd? Wat als het allemaal prima gaat lopen? Ik heb het verhaal van de VDL Groep gelezen en herkende de eenvoud, het weinige praatwerk en inzicht dat een bedrijf kan verstevigen. Minder woorden en functioneler dan vele andere bedrijven. Lees de reacties en herken de belangen.
Zolang er iets te verdienen valt staat eigen belang voorop. Het huidige systeem versterkt het eigen belang. Het systeem wijzigt uitsluitend als het gezamenlijk belang wordt versterkt. Is er een gezamenlijk belang?
Een maakindustrie is hard nodig in Nederland. Het zet mensen die de kunst van het praten niet onder de knie hebben aan het werk. Deze mensen zijn nu het produkt van de praters. Ze zitten vaak thuis en raken bekneld in het moeten innemen van kennis. Een systeem vol lege, holle woorden.
Wijsheid zit in de beweging. Het woord is de ondersteuner. Producten het gedeelde succes.