05
PE

Probleemoplossing en besluitvorming

Hoe groepsdenken en tunnelvisie bij besluitvorming vermijden.

De werkwijze bij probleemoplossing en besluitvorming verandert. Wat zijn de trends en welke nieuwe modellen ontstaan er. Succesfactoren en valkuilen bij probleemoplossing. Tips, voorbeelden en modellen om probleemoplossing en besluitvorming te verbeteren.

Besluitvorming in organisaties

Omdat de realisering van veel besluiten afhankelijk is van de professionals in de uitvoering zoeken we naar manieren om de uitvoerders bij de besluitvorming in te schakelen. En wat te denken van de omgeving van organisaties, klanten, burgers, leveranciers, aandeelhouders, financiers, milieugroepen, pers, TV, de social media. Met steeds meer betrokkenen in de steeds langere en intensievere afhankelijkheidsketens moet rekening gehouden worden. En dan de druk van meer en sneller veranderen. Tegen de tijd dat de besluitvorming is afgerond is de situatie alweer veranderd en het besluit achterhaald.

Besluitvorming wordt meer en meer een dynamisch proces van experimenteren en leren.

Modellen van besluitvorming en probleemoplossing

Hoe kunt u groepsdenken en tunnelvisie bij besluitvorming vermijden. Dominant is het model van verschillende fasen: beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming. In allerlei variaties is dit model te vinden. Deze modellen onderscheiden zich door de logische opbouw van verschillende stappen die elkaar opvolgen en uiteindelijk tot een goed besluit leiden. Jammer genoeg blijkt keer op keer in de praktijk dat mensen zich niet aan dit model houden. Het gaat er rommelig aan toe, de fasen lopen door elkaar, chaos dreigt, de tijd dringt en men besluit tot een actie die velen verrast.

Hier zijn allerlei oplossingen voor bedacht:

  • Dan maar geen model; oftewel ‘het garbage can model’ d.w.z. chaos en troep horen er nu eenmaal bij; ‘don’t worry’. Het is en blijft ‘muddling through’.
  • Scheid emotie en ratio niet langer. Als je voor ratio kiest dan blijf je bezig met op elkaar volgende fasen. Geef ook intuitie en gevoel een kans. 'We moeten verder!'
  • Het machts- of arbitrage model. Iemand moet de knoop doorhakken dat is de baas cq de verantwoordelijke manager. Die is niet voor niets daartoe aangesteld.

De klassieke modellen van probleemoplossing en besluitvorming staan onder druk. Te langzaam, te ver weg van wat er speelt, te statisch, te perfectionistisch. En in de praktijk loopt het toch weer anders.

“Everybody has a plan until they get punched in the face.” Mike Tyson.

Met name in het dagelijks werk is er behoefte aan manieren om praktisch en snel te handelen. Maar ook bij meer grootschalige problemen en veranderingen rukken deze nieuwe modellen op.

Zie  bijvoorbeeld de drastisch veranderende besluitvorming over businessplan of businesscase bij innovatie.

Nieuwe modellen voor probleemoplossing en besluitvorming

In alle organisaties op elke uur van de dag vergaderen mensen met elkaar om problemen op te lossen en besluiten te nemen. Verreweg de meeste oplossingen zijn gebaseerd op pragmatisme. Het betreft mensen die klussen moeten klaren en moeten regelen dat er voortgang is en de boel gaat draaien.

De nieuwe modellen hebben gemeen dat ze gebaseerd zijn op 'al doende leren', en door ervaring & experimenten ter plekke wijzer worden. Niet eerst alles uitzoeken, analyseren en met besluitvormingscriteria alternatieven gaan wegen… We hoeven het nog niet precies allemaal te weten. Beter met kleine stapje in de goede richting dan met totaaloplossingen verdwalen en in de mist eindigen.

  • Doen wat werkt. Interessant is het zogenoemde 'oplossingsgericht werken'. Analyse van het probleem is niet nodig. Men gaat op zoek naar situaties, bij voorkeur in de eigen organisatie, -anders elders-, waarin al met een oplossing is gewerkt. Daarmee gaat men dan verder. Niet iets overdoen wat zich al bewezen heeft. Aan de gang!
  •  Agile / Scrum  en  Lean trajecten verschaffen duidelijke aanwijzingen voor continu stapjes in de goede richting. De vergadertijd wordt beperkt; staand vergaderen wordt normaal, concrete acties en elkaar onderling aan durven spreken op gemaakte afspraken zijn standaard. Weg met vrijblijvend geklets. Simpele vergader principes! Zoals: We houden het concreet, het gaat om de voortgang, al doende leren we. En na 40 minuten stoppen we met vergaderen.
  •  Het start-up model wordt gebruikt bij de besluitvorming over innovatie, businesscase of verdienmodel. Het is een manier om vaart te maken. Ingrediënten zijn: Creativiteit en diversiteit. Experimenteren met prototypes. 'Learning by doing.' Iteratief voortgang boeken. Het businessmodel als beta-versie. 'Act fast, fail fast, learn fast'.
  • Opmerkelijk is de opkomst van intuïtie en gevoel als belangrijk middel om probleemoplossing en besluitvorming te versnellen:
    De intuïtie van de leider
    Oh jee! Wanneer werkt intuïtie wel, wanneer niet?
    Opdrachtgever, benut uw intuïtie ten volle!
    Intuïtie onbekend terrein binnen projectmanagement

De wijsheid zit in het doen!

Deze modellen lijken op het eerste gezicht kort door de bocht. Meer een noodgreep dan echt verstandig. Maar je kan het ook anders zien. Ze werken in de praktijk... doen dus! Deze modellen hebben één ding gemeen. Ze herstellen de relatie tussen de ken-weg en de keuze-weg, tussen denken en doen. Daar zit nou net het euvel waar veel van de conventionele modellen onder lijden. Je kan blijven praten, criteria bedenken, vergaderen, onderzoeken, opschrijven en plannen maar de toets is de praktijk. Om goed te weten heb je de praktijk broodnodig.

Dynamische Oordeelsvorming
Er is een model dat veel van de hierboven genoemde kenmerken in een samenhangend concept integreert. Dat is het model van Dynamische Oordeelsvorming gebaseerd op ritme en polariteit. Het verschaft begrip en houvast. Het is een manier om tot goede handelingskennis te komen. Een ijzersterk model maar het is niet goed aangeslagen omdat het gebaseerd is op een manier van denken die ons vreemd is. Jammer maar wat niet is kan nog komen. Zie: Dynamische Oordeelsvorming als management-tool.

Selectie van voorbeelden en modellen

Op deze pagina vindt u een selectie van artikelen over de hierboven genoemde onderwerpen. Ook de meest recente bijdragen uit het ManagementSite Netwerk, de artikelen met de meeste reacties en de Tips & tricks. De 'related items' aan het slot van de artikelen verschaffen achtergrond informatie.

Trending

Colorful_Summer_Background2
Cover stories · Cases
Probleemoplossing en besluitvorming

Holacracy, te veel regels of zelforganisatie ten top?

Interview Ruben Timmerman over de ervaringen bij Springest
Willem Mastenbroek
19783
2
shutterstock_82783156-idea334_0
Cover stories · Boeken
Probleemoplossing en besluitvorming

Dynamische Oordeelsvorming als management-tool

Besluitvormingsmodel gebaseerd op de chaos van ritme en polariteit
Ron Henkes
23962
3
Begin niet aan  timemanagement tenzij ...
Columns
Lean management en werken

Vergaderen volgens de Lean filosofie

Vergadertijd verspilde tijd? Besluit sneller, praktijkgerichter en concreter met lean!
Freek Hermkens Management Pro
21876
0
mowing-the-moon
Cover stories · Cases
Innovatie

Innovatie vaak te traag en omslachtig

Twee voorbeelden van een veel dynamischer methode.
Misha de Sterke
23938
0
water
Columns
Probleemoplossing en besluitvorming

Nieuwe vormen van besluitvorming

Betekent strakker vergaderen het einde van het machtsspel?
Jeroen van Bree
11984
1
rocket_failure
Columns
Probleemoplossing en besluitvorming

De paradox van optimisme

Hoe voorkom je dat optimisme tot overmoed leidt? Gebruik deze check.
Rijk Binnekamp
8067
1
1tangled
Cover stories
Probleemoplossing en besluitvorming

Hoe problemen oplossen?

Begin met het probleem slimmer te definiëren!
Ton Verbeek
22701
5
tunnelvisie
Columns
Leiderschap

Tunnelvisie

Tunnelvisie ligt altijd op de loer
Muel Kaptein
9722
2
Begin niet aan  timemanagement tenzij ...
Cover stories
Overheid

Snellere besluitvorming bij de overheid

En meer slaagkans voor de uitvoering! Kan dat?
Marcel Benard
5608
4
Complexe problemen oplossingsgericht te lijf - Nieuwe mogelijkheden voor adviseurs en managers
Cover stories
Oplossingsgericht managen

Complexe problemen oplossingsgericht te lijf

Nieuwe mogelijkheden voor adviseurs en managers
Coert Visser
63319
31

Tips & Tricks

chaos
Cover stories
Management modellen

Het is zo complex... Ammehoela

Het verhult vaak gekluns, zinloos geregel, foute systeem-dwang en manipulatie.
Willem Mastenbroek
21604
3
modder
Columns
Probleemoplossing en besluitvorming

Ervaringskennis en de kwaliteit van besluiten

Pleidooi voor poten in de modder
Godfried Westen
9738
1
Copyrighted_Image_Reuse_Prohibited_400932
Columns
Strategie

De valkuilen van groepsdenken en tunnelvisie.

Hoe tegenspraak en dwarsliggers een kans geven.
Aart G. Broek
10872
14
group-monkey
Columns
Probleemoplossing en besluitvorming

Groepsdenken herkennen en voorkomen

Met een checklist om groepsdenken te herkennen
Leonie van Rijn
16557
0
Slim
Columns
Probleemoplossing en besluitvorming

Slimmer dan Smart

Waarom doelstellingen vaak geen uitkomst bieden
Wim Aalbers
6461
7

Auteurs die meeschrijven aan Probleemoplossing en besluitvorming

Zie alle