Het spel om poen en prestige

Al jaren besteden we in ManagementSite aandacht aan het spel om poen en prestige dat organisaties doet verloederen, klanten tot wanhoop drijft en de burger steeds bozer maakt. In NRC van 16-02-13 stelt Paul Frentrop: “Nederland wordt bestuurd door een groep semipublieke managers die worden beloond voor niet bewezen diensten  Ze behoren vrijwel allemaal tot de 3 procent van de Nederlanders die lid is van een politieke partij: de amorfe groep bestuurders tussen politici en gewone contractmanagers.”

Hier volgen enige passages uit dit artikel.

De kongsi die voor zichzelf zorgt

Ze zaten aan het stuur bij Rochdale, Vestia, de kastelen kopende zorginstelling Philadelphia, het failliete Econcern en bij Woonbron, dat wel heel letterlijk het schip in ging met de SS Rotterdam. Ze lieten de Nederlandse Spoorwegen groeien in Engeland en netbeheerder Tennet in Duitsland. Voor de Fyra bestelden ze verkeerde treinen, bij de Gasunie werden ze voor anderhalf miljard euro in de luren gelegd.

In reuzenschool Inholland misten ze alles – behalve hun declaraties. Bij reuzenschool Amarantis denken ze nog steeds dat ze niks verkeerd hebben gedaan. In hun ziekenhuizen gaan mensen onnodig dood. Ze hebben pensioenen dertig jaar lang te mooi voorgesteld, doen tien jaar over de verbouwing van het Rijksmuseum en nog langer over de automatisering van de politie en de reorganisatie van de belastingdienst.

Als u in de krant leest dat de onderwijsstichting Consent een skybox bij FC Twente huurt, of dat er een ‘maffiose bestuurscultuur’ in de provincie Noord-Holland zou heersen, dan weet u waar ‘ons’ belastinggeld echt wordt kwijtgemaakt.

Het grootste deel van de overheidsdiensten is uitbesteed. Kende de overheid tot circa 1970 nog een elite van ambtenaren die op nette wijze uitvoering van beleid verzorgden – notabelen als de directeuren van gemeentelijke energiebedrijven – inmiddels wordt het meeste beleid uitgevoerd door semipublieke organisaties. Hun directeuren laten zich vervoeren in auto’s met chauffeur. Zo kennen wij UWV, HBO-raad, DUO, COA, ProRail, zorgkolossen, woningcorporaties, ziekenhuizen, pensioenuitvoerders en toezichthouders die zichzelf ‘autoriteit’ noemen.

De semipublieke managers doen intussen alsof ze ondernemers zijn, maar in het bedrijfsleven word je wel afgerekend op resultaten. De veertigduizend best betaalde personen in de publieke sector kosten de belastingbetaler per jaar waarschijnlijk meer dan alle bijstandsgerechtigden (5,2 miljard) of werklozen (6,2 miljard), schreef Pepijn van Houwelingen onlangs in de Volkskrant.

De regering zal vast weer nieuwe ‘offers’ vragen om ‘de economie er weer bovenop’ te brengen, maar het gaat erom dat die semipublieke sector ingekrompen en aangelijnd moet worden. Er is behoefte aan bestuurders die niet alleen besluiten, maar besluiten ook kunnen uitvoeren. Het alternatief is populisme, dat bestuurders vrezen, maar dat de semipublieke sector oproept.

Terloops rept Frentrop ook over het falende toezicht op de banken.

Bron: De elite werd een kongsi die voor zichzelf  zorgt, NRC, Opinie en Debat, 16-02-13

Stop de verhuftering

Zie ook ons overzicht in Het spel om poen en prestige. Als we dit proces van verhuftering niet stoppen dan ziet het er somber uit. De krachten van wet en woord zullen we broodnodig hebben om dit aan te pakken. Hoe moeilijk kan dit zijn? De volgende 3 stappen zouden al fiks helpen.

De salarissen in de (semi)publieke sector maximeren en het gedoe met bonussen, extra faciliteiten en declaraties verbieden. Vervolgens de toezichthoudende laag van meelopers afschaffen. En selectief vervangen door de ‘one-tier board’ van medeverantwoordelijke bestuurders of door direct toezicht vanuit de overheid.

Ons financiële stelsel eindelijk eens echt aanpakken door de garantieregeling voor spaartegoeden te beperken tot de inleg bij consumentenbanken. Dan zal je eens zien hoe hoe snel de scheiding tussen consumentenbanken en investvesterings-vehikels gestalte krijgt. Gaat een investeringsbank failliet, het zij zo.

Ingewikkeld is dit niet. Voorwaarde is wel ‘bestuurlijke daadkracht’. Daar zou wel eens de pijn kunnen zitten als het klopt wat Frentrop stelt met: ‘De elite werd een kongsi die voor zichzelf  zorgt’. Dan krijgen we het ontwijkgedrag en gemarchandeer met nader onderzoek van commissies en raadgevende colleges. Daarom nog een derde belangrijk punt: de korst van commissies en raadgevende colleges afschaffen. Bestuurders en ambtenaren gaan verder zonder deze bestuurlijke tralala. Je bent bestuurder of je bent het niet!

Willem Mastenbroek
Hoofdredacteur ManagementSite

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen berichten in de media. In elk bericht vermelden wij de oorspronkelijke bronnen.