Hoe je businessmodel toekomstbestendig maken?

Cover stories

Business model patronen vormen een krachtig wapen om je businessmodel te innoveren. Naar aanleiding van mijn vorige artikel business model innovatie met behulp van patronen kreeg ik de vraag: Welke patronen zijn goed bruikbaar juist in deze bijzondere tijd? Dat gaat dit artikel over.

"De dynamische context dwingt je om na te denken over de toekomst van je bedrijf"

Gebruik patronen om na te denken over de toekomst van je bedrijf

Juist nu in deze bijzondere tijd is het belangrijk om de huidige manier van business runnen kritisch onder de loep te nemen en je bedrijf te herontwerpen. Covid-19 heeft ervoor gezorgd dat veel bestaande businessmodellen niet meer werken. Bedrijven staan voor de uitdaging om zichzelf opnieuw uit te vinden en een transformatie te maken naar een nieuw, beter en veerkrachtiger businessmodel.

Ook als je businessmodel nog wel werkt wil ik je graag uitdagen om tijd vrij te maken om na te denken over de toekomst van je bedrijf. In het nieuwe normaal worden bedrijven blijvend geconfronteerd met onzekerheid en risico’s.

Soms zien bedrijven verschillende scenario’s voor de toekomst. Dan is het aan te raden voor elk toekomstscenario’s ook het businessmodel kritisch te bekijken. Gebruik de patronen om uw businessmodel te versterken.

“Winnaars hebben een plan, verliezers een excuus”

Zes patronen passend bij het het nieuwe normaal

Een businessmodel is geen losstaand concept, maar een complex netwerk van relaties in een voortdurend veranderende context. Een succesvol businessmodel speelt in op relevante omgevingsfactoren. Hieronder zes patronen die juist in deze tijd relevant zijn.

"Bits rather than atoms"

  1. Digitalisering
    Wellicht is dit een open deur, maar covid-19 versneld de transitie van fysieke naar digitale producten. Digitaal wordt een steeds belangrijker onderdeel van toekomstbestendige businessmodellen. Het patroon digitalisering gaat over het omzetten van bestaande producten en diensten in digitale versies. Dit kunnen gehele producten of diensten zijn, maar ook onderdelen van het aanbod. Een groot voordeel van digitale producten is dat ze erg makkelijk te distribueren en te schalen zijn.Afgelopen periode zijn er talloze interessante voorbeelden te zien in de markt. Zelf heb ik meegemaakt dat het Nederlandse onderwijs in een korte periode volledig digitaal is gegaan. Ook zie je in bijna iedere branche een versnelde adoptie van digitale producten die het fysieke aanbod ondersteunen. Een mooi voorbeeld vind ik een aantal Nederlandse en Belgische ziekenhuizen die de digitale gezondheid assistent van Caro Health gebruiken bij de behandeling van patiënten met het coronavirus. Om de druk op de poliklinieken te verlichten en verspreiding van het virus te voorkomen worden patiënten middels een app thuis op afstand begeleid. Ziekenhuizen krijgen op een gecentraliseerde wijze realtime inzichten over hoe patiënten herstellen en krijgen hierdoor ruimte om uitgestelde zorg op te pakken. Ook bespaart het personeel een hoop kostbare tijd gezien ze zich niet bezig hoeven te houden met het uitleggen van behandelprotocollen en het beantwoorden van vragen over het coronavirus.
  2. Transform
    Dan het patroon transform. Bij het volgen van dit patroon ontdek je hoe je bestaande middelen kan transformeren naar nieuwe of verbeterde toepassingen. Het kan gaan om het transformeren van het eigen aanbod, maar kan ook betrekking hebben op producten en diensten van derden. Het kan ook gaan over het inzetten van de eigen key resources voor nieuwe doeleinden.Covid-19 zorgde ervoor dat luchtvaartmaatschappijen geen passagiers meer mochten vervoeren. 90% van de lijnvluchten werden geannuleerd. In plaats van de vliegtuigen aan de grond te laten staan, schakelde grote luchtvaartmaatschappijen zoals Virgin Atlantic, Lufthansa en United Airlines over tot vluchten met alleen vracht. De luchtvaartmaatschappijen gebruikten de lege passagierscabines om broodnodige artikelen te vervoeren, waaronder medische voorzieningen. Een ander interessant voorbeeld is de transformatie van overschotten in de voedingsindustrie. Overschot aan frietaardappelen, suikerbieten en bier worden ingezet om ontsmettingsmiddelen te produceren.
  3. Multiple supplier strategy
    Multisourcing is een situatie waarin in verband met risicospreiding en vermindering van de afhankelijkheid materialen bij meer dan één leverancier worden gekocht.Afhankelijkheid van één leverancier kan een risico vormen voor de operatie van een onderneming. In het ‘’nieuwe normaal" is de kans groot dat we blijvend geconfronteerd met onzekerheden zoals lockdowns en een economisch mindere tijd. Wat zijn de gevolgen voor je bedrijf als een cruciale leverancier failliet gaat? Wat is de impact op je bedrijf als het continent waarin een key leverancier zich bevindt in een ‘’harde’’ lockdown gaat en er geen goederen geproduceerd en uitgeleverd kunnen worden?

    Het multisourcing-patroon kan een belangrijke rol spelen in toekomstbestendige businessmodellen. Het kan de afhankelijkheid van leveranciers verminderen, de flexibiliteit vergroten en capaciteitsrisico’s verkleinen. Uiteraard zijn er ook nadelen aan dit patroon verbonden. Het volgen van het multisourcing-patroon kan tot gecompliceerde leveranciersrelaties leiden die intensief te beheren zijn en kan ervoor zorgen dat het bedrijf in een mindere mate profiteert van volumekortingen die sommige leveranciers bieden.

  4. Nearshoring
    Afgelopen maanden zijn bestaande internationale handelsstromen flink onder druk komen te staan. COVID-19 heeft ervoor gezorgd dat transitie van internationale- naar meer regionale supply chains in een stroomversnelling is geraakt.Corona resulteert in sterk toenemende behoefte aan ‘Made in Holland’. De wereldwijde effecten van Covid-19 zorgt voor meer bewustwording in de toeleveringsketen wat goed is voor de Nederlandse maakindustrie. Doordat enkele overzeese productielocaties stil kwamen te liggen en nu vaak slechts op beperkte capaciteit draaien, proberen bedrijven leveranciers te vinden die dichterbij huis produceren. Dit is een kans voor de maakindustrie die hun klanten kunnen laten ervaren dat ze met een hoge leverbetrouwbaarheid en tegen vergelijkbare kosten een kwalitatief gelijk of beter product dicht bij huis kunnen kopen. Door de hoge mate van automatisering is de Europese maakindustrie in staat om op het aspect prijs te concurreren met de lagelonenlanden.
  5. Gig economy
    De 'gig economy' is een economie waar tijdelijk werk heel gewoon is en waarin zelfstandige arbeidskrachten tijdelijk, vaak voor een specifiek project, worden ingehuurd. Flexibele krachten zijn op afroep beschikbaar en verdienen zo hun inkomen.In het nieuwe normaal moeten organisaties flexibeler worden en het implementeren van het Gig-patroon in het businessmodel kan ze daarbij helpen.

    "Flexibele krachten die op afroep beschikbaar zijn"

    Voor werkgevers kan het volgen van de gig economie een kostenbesparing opleveren. Werkgevers hoeven namelijk geen arbeidsmiddelen te bieden aan werknemers in de gig economie. Hierdoor kunnen zij kosten besparen en enkel betalen voor de werkelijke arbeid die de freelancer uitvoert. Door gebruik te maken van gig economie kunnen bedrijven beschikken over een diverse pool van flexibele werknemers. Een bijkomend voordeel is dat deze werknemers vaak ook op andere uren werken dan normale kantooruren.

    "maximale waarde creatie met minimale verspilling"

    Een interessante ontwikkeling zijn de talentpools waar corporates zoals Unilever, Nationale Nederlanden, Friesland Campina Philips op inzetten. Freelancers kunnen zich inschrijven bij de talentpool en interessante interim-opdrachten ontvangen. Talentpools helpen deze bedrijven om sneller, gemakkelijker en tegen lagere kosten het best flexibele talent te vinden voor projecten.

  6. Lean approach

    Tot slot het laatste patroon: 'Lean approach'. Dit patroon gaat over het ‘Lean denken en doen' integreren in het DNA van de organisatie. Het gaat hierbij om cycli in te bouwen die bedrijven in staat stellen continu te leren en betere manieren te vinden om business te runnen. Het gaat hierbij om operationele processen (Lean Manufacturing), als innovatie (Lean Startup) en marketing (Growth hacking).

    Ondernemerschap is een succesfactor voor iedere organisatie. Juist in deze tijd is het belangrijk een beroep te doen op het ondernemerschap van mensen in je bedrijf. Creëer een omgeving waarin mensen een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van het bedrijf. Laat je inspireren door de coverstory ‘’Waarom investeren in zelfsturing en zelfstandig ondernemerschap’’. Waarin een interessante transformatie in de organisatie en de manier van werken bij Bakker van Maanen wordt uitgelicht. Een mooie aanvulling daarop is de coverstory ‘’Hoe traditionele bedrijven kunnen innoveren’’, waarin Misha de Sterke pleit voor het opzetten van een separate units, gericht op het bedenken, valideren en schalen van business model innovaties.

Klaar voor actie?

Ga met je team in overleg en laat je inspireren door de beschreven patronen. Met welke patronen kunnen jullie wat in jullie organisatie?  Combinaties van patronen zijn mogelijk. Leg de resultaten vast en beraam concrete acties. Iteratief verder gaan en al doende leren helpen je op weg

Robbert Fransen, oprichter Business Model Innovatie:  "Voor mijn nieuwe boek over business model design zoek ik proeflezers? Wil je helpen stuur me een mailtje.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Marjolijn Bos
Lid sinds 2019
Ben benieuwd naar je boek. Ik ben commercieel consultant en help bedrijven in de vorm van interim opdrachten, coaching en training. Daarnaast heb ik een cursus gevolgd aan de schrijversvakschool van Amsterdam.

Ik wil wel voor je proeflezen.

Groet en succes met je boek,
Marjolijn
Karen de Meester
Lid sinds 2019
Leuk om mee te lezen!
Fred J. Rorink
Pro-lid
Mooi artikel!
Je vraagt om proeflezers voor jouw nieuwe boek. Ik ben bereid om te helpen met een dergelijke uitgave, gezien dit artikel. Mailadres: fredrorink@planet.nl.
Walter Wittkamp
Beste Robbert, voor het echt toekomstbestendig maken van bedrijven zijn lijkt me vooral hele andere manieren van denken nodig over wat echt belangrijk is. De coronacrisis is maar een rimpel vergeleken met de opgave die ons binnenkort door de klimaatverandering te wachten staat. Daar helpen de modellen die je aanhaalt niet bij, sterker een deel van die modellen heeft ons in een situatie gebracht die ons dadelijk de das omdoet. We moeten de zoektocht naar groei stoppen en overschakelen op eenvoudigere modellen, welzijn boven welvaart, minder ongelijkheid, betere kansen voor iedereen. Het gaat dan niet meer om ten koste van alles geld te verdienen, maar om de balans met het leven. Zoals Jan Rotmans zegt: We zitten niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk.
Reint
Mooi verhaal, alleen erg vanuit de business geredeneerd. Even zwart wit: De business is er voor de business en niet voor de werknemers. Vooral je punt 5. Gig economy. Wat betekent dit voor de werknemer? Welke zekerheid heeft deze nog? In tijden van crisis heeft deze sowieso pech. Gewoon naar het UWV die betaalt wel? En wat zijn de gevolgen van de kosten voor de werkgever? Kijk naar de uitzendbureautjes voor verpleegkundigen en onderwijzers. Allemaal willen ze eraan verdienen, dus de prijs gaat omhoog. Hoger dan wanneer je regulier iemand in dienst hebt. Zeker in tijden van krapte gaat de marktwerking nog meer de prijs bepalen van het schaarse goed. Hoe maatschappelijk verantwoord is dit? Of is dit toch niet zo belangrijk voor de business?
Robbert Fransen
Geïnteresseerde proeflezers, graag even een mailtje sturen naar: robbert@businessmodelinnovatie.nl

Ik zal de eerste update spoedig naar jullie toezenden 😊

@Walter. Dat klopt, ‘’Een businessmodel is geen losstaand concept, maar een complex netwerk van relaties in een voortdurend veranderende context. Een succesvol businessmodel speelt in op relevante omgevingsfactoren’’. De corona-situatie is een trigger voor bedrijven om de huidige manier van business runnen kritisch onder de loep te nemen en toekomstbestendig te maken. Uiteraard staan ons ook andere, grotere uitdagingen te wachten. Wat de stip op de horizon is (visie), zal leidend moeten zijn bij de keuzes over de inrichting van het businessmodel. Het veranderende tijdperk speelt daar zeker een rol in en ik ben zelf van mening dat ‘’winst’’ vandaag verder gaat dan enkel het genereren van zoveel mogelijk pecunia.

@Reint
De gig economy, is een ontwikkeling die de nodige discussies losmaakt over een aantal punten die je aandraagt, een voorbeeld is de rechtszaak tegen het bedrijf Deliveroo afgelopen jaar. In mijn optiek is het wel een feit dat het patroon ingebed is in meerdere succesvolle businessmodellen. Ook zal het in de toekomst zeker een rol blijven spelen. Een flexibele schil kan een bedrijf helpen om op grillige marktomstandigheden te anticiperen, pieken in het te verrichte werk op te vangen. Uiteraard is het wel belangrijk om over de vorm na te denken, volledig- of gedeeltelijk (bemiddeling door derden, eigen talentpool) etc. en om de voor- en nadelen zorgvuldig tegen elkaar af te wegen. Ik ben zelf van mening dat dit zeker ook op een maatschappelijk verantwoorde manier kan gebeuren, zoals het voorbeeld in het artikel van de talentpools.
Robbert Fransen
Geïnteresseerde proeflezers, graag even een mailtje sturen naar: robbert@businessmodelinnovatie.nl
Ik zal de eerste update spoedig naar jullie toezenden 😊

Meer over Business model, verdienmodel