Al eens gehoord van Maatschappelijk Verantwoord Adviseren. Nog niet? Wél van 'Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen'? Gaan we er voor het gemak van uit dat de adviesbranche daar al mee bezig is? Menig kantoor wordt ongetwijfeld ingeschakeld bij MVO, duurzaamheids-vraagstukken, circulair produceren en kwesties van ethiek, integriteit & moreel kompas. Maar wat doet de adviesbranche zelf?
Wat doet de adviesbranche zelf?
Wat doen adviseurs en kantoren aan hun eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid. Houden zij hun eigen produkten en diensten wel eens kritisch tegen het licht? Ik ben daar niet gerust op. Hier volgen enkele activiteiten waar op zijn zachtst gezegd, een bedenkelijke kant aan zit.
Maatschappelijk verantwoord adviseren?
Het betreft drie vraagstukken waar volgens mij consultants hun verantwoordelijkheid ontlopen.
-
Stop de doomloop van toenemende regelgeving
Bedrijven en instellingen kreunen onder de regeldruk en het wordt alleen maar erger. Tjip de Jong en Michael Hebben noemen dit de Management Doomloop Hoe dat werkt beschrijven de auteurs aan de hand van een casus bij een ziekenhuis.
“Er is een complex probleem dat men met regelgeving oplost, de complexiteit neemt toe in plaats van af, het probleem wordt groter. Men bedenkt nog enige regels; de complexiteit neemt verder toe. De druk blijft toenemen. IJverig worden nieuwe richtlijnen en systemen bedacht….”
Wie spinnen er garen bij deze Doom Loop?
“Dat zijn de trainingsbureaus en gecertificeerde instellingen die omvangrijke trajecten aanbieden met de illusie van controle en overzicht. Ziekenhuizen raken meer en meer in de greep van vercommercialiseerde inspectie- en kwaliteitseisen. Hierdoor ontstaan er organisaties-binnen-organisaties. Denk aan de auditafdelingen, inspectieteams en kwaliteitsmedewerkers. Onnodig en vaak met een verhuld commercieel oogmerk.” “Procedures volgen is Big Business.” Bron
Zie de dossiers die al jaren onoplosbaar blijken zoals de aardbevingsschade in Groningen, de Toeslagen Affaire en de Jeugdzorg. Veel publieke diensten als Gezondheidszorg, Veiligheid en Onderwijs kreunen onder regeldruk en complexe besturings-constructies. Een dat terwijl er meer dan genoeg voorbeelden zijn van hoe het beter kan.
De onmacht regeert op dit gebied. Waar blijven kordate initiatieven vanuit de adviesbranche om de overmaat aan regelgeving, controle- en systeemdrift terug te dringen? -
Stop de fiasco’s van ICT Projecten bij overheid en publieke organisaties
De fiasco’s gaan door: Onlangs weer bij het UWV. ‘Laat de muppets maar betalen’. Ondertussen wassen alle betrokkenen hun handen in onschuld. ‘Het is een complexe materie’. Hoe complex kan het zijn als de direct betrokkenen, met name de opdrachtgevers en de ICT firma’s, alles doen om de verantwoordelijkheid voor slagen of falen zo vaag mogelijk te houden. Zie ICT-projecten bij de overheid met een drietal duidelijke conclusies en aanbevelingen.
Wat doen adviseurs om de verantwoordelijkheid voor slagen of falen duidelijk te regelen? Daarbij past de vraag hoe men opdrachtgevers en gebruikers een centrale rol verschaft bij de stapsgewijze realisering van het ICT traject. Maar het begint met de vraag of men 'het vaag houden van verantwoordelijkheden' wil doorbreken.
"Wat nou 'doorbreken', het is heus wel goed geregeld." Tja... je verdienmodel zal er maar afhankelijk van zijn. -
Begin niet aan cultuurverandering
Veelzeggend zijn de cultuurprogramma's bij de banken. Deze programma’s met bankiers-eed, nobele intenties, bankierscredo’s en sessies over cultuur, integriteit en kernwaarden, hebben niets geholpen. Een façade om goede sier te maken en de buitenwacht rustig te houden. Al met al tot op de dag van vandaag een beschamende vertoning.
Behalve de toppen van de banken zijn ook HRM en de ingehuurde consultants hiervoor verantwoordelijk. Stribbelden zij tegen, lieten zij een ander geluid horen? Of waren zij de brave ontwikkelaars en uitvoerders van ‘een veelbelovend en indrukwekkend programma’? Eigenlijk is het een grof schandaal.Ook de cultuur van het overheidsbestuur is aan de beurt.
Niet alleen bij de banken lopen deze trajecten mis. Tal van andere organisaties tekenen ook in op zo'n veelbelovend cultuurprogramma. Men wil nu ook bij de Belastingdienst de cultuur veranderen.Mijn conclusie is ‘Begin niet aan een cultuur-project!’ Het is een middel, geen doel! ‘Wilt u ander gedrag, vraag om ander gedrag!’ ‘Begin met het eind!’ en bovenal ‘Laat resultaatverbetering de bedrijfscultuur meetrekken!’ Zie Cultuurverandering in 1 A4’tje.
Produkten en diensten in de middelen-sfeer verdienen sowieso enige achterdocht. Management-modellen gebruiken als verdienmodellen verdient geen schoonheidsprijs net zoals het ijverig intekenen op 'Nader onderzoek is gewenst'. Meer hierover in de kennisbank-pagina's Consultancy & Advisering en Management modellen.
Maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel
Genoemde vraagstukken hangen op dit moment als grote missers boven de adviesmarkt. Aanpakken dus met frisse ideeën en stoutmoedige adviezen. Net als andere branches en sectoren zal men in toenemende mate aangesproken worden op maatschappelijke verantwoordelijkheid, integriteit en moreel kompas. Vraagstuk 1 is het lastigst maar zeker niet ondoenlijk. Voor de andere twee ligt de oplossing voor het oprapen. Dat maakt het alleen maar schrijnender.
Willem Mastenbroek, hoofdredactie ManagementSite.nl
Gerelateerde artikelen
Management modellen in 1 A4tje
Willem Mastenbroek
De DOOMLOOP van falende uitvoering van publieke organisaties
Willem Mastenbroek
Consultancy en advieswerk op de schop?
Willem Mastenbroek
Een nieuwe generatie rukt op in de adviesbranche
Walter van Hulst
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Intensieve ontspannen focus in interactief gedrag leidt tot beter resultaat. Zelfs binnen de verstikkende regels.
Een mooi pleidooi voor een branche die toch de nodige boter op z’n hoofd lijkt te hebben. In die zin is het zeker zinvol dat er kritischer wordt gekeken naar de rol van adviesorganisaties en hun bijdragen aan de maatschappij. Zeker in een tijd waarin relaties in de maatschappij steeds verder onderdruk komen te staan en de adviesorganisatie een steeds dubieuzer rol krijgt toebedeeld.
Ton Verbeek https://www.managementsite.nl/los-malaise-fiscus geeft hier een mooie kenschets van. In hoeverre dragen en nemen adviseurs verantwoordelijkheid? Veelal blijft het bij een inspanningsverplichting, gaat het zelden om een resultaatverplichting en al helemaal niet om het effect op de maatschappij. Dat is echt verweggiestan.
De vraag in deze is natuurlijk wel of dit niet inherent is aan de rol, functie en positie die adviesorganisaties hebben in de maatschappij.
Ze staan in principe buiten de organisatie, worden tijdelijk toegelaten tot (een deel) van het organisatiesysteem, maar staan er desgewenst zo weer buiten. Er is sprake van een zekere balans in die relatie, maar de adviseur blijft de zwakkere partij en bepaald in mindere mate de orde. Verantwoordelijkheid nemen voor de zin (cultuurtrajecten), het effect (doomloop) en het slagen van trajecten vraagt op z’n minst een evenwichtigere relatie. Dat vraagt ook wat van de klant. In hoeverre staat de klant dat toe?
In het deel van de organisatieadvieswereld waar wij actief zijn zie ik dat het gesprek zeker wordt gevoerd. Door ons en onze collega’s waar wij mee samenwerken. Het is een proces waar je samen met de klant in dient op te trekken. Alleen gaan we dit niet veranderen.
In hoeverre staat de klant het toe. Zeker, dat klopt. Maar is dat niet het probleem van elke branche en ieder bedrijf. MVO gaat niet vanzelf. Soms hebben klanten, zeker als het geld kost, er geen boodschap aan.
Maar toch, waarom presenteert men geen alternatief voor de 'doomloop'? En dan de gebruikte cultuurtralala? Daarvoor bestaan alternatieven die bovendien veel trefzekerder zijn. En waarom is de verantwoordelijkheid voor slagen of falen van het ICT-traject zo slecht geregeld?
Ik kan er niet omheen dat de aanbieders en uitvoerders van al dit schoons daar een primaire verantwoordelijkheid voor dragen. Het minste wat men kan en moet doen is, zoals jij al aangeeft, het gesprek hierover aangaan met de opdrachtgever.