Seks op de werkvloer: Shakespeare weet er wel raad mee

Waar mensen zijn is lust, waar lust is, is soms seks. Logisch en niet te vermijden. Toch sluiten veel organisaties kuis de ogen voor dit onderwerp en laten daarmee ruimte voor het ontstaan van problemen op het vlak van integriteit, samenwerking en transparantie. Shakespeare maakte graag en veel gebruik van deze thema’s, want seks op de werkvloer is ook van alle tijden. De recente affaire binnen het Openbaar Ministerie en het misbruik op de Koninklijke (…) Militaire Academie maken dat nog eens pijnlijk duidelijk. Lees dit artikel voor vijf praktische tips hoe je als organisatie om kan gaan met dit lastige onderwerp.

Ongepaste relaties, (seksuele) intimidatie maar ook liefde waren geliefde ingrediënten voor Shakespeare in zijn stukken. Hij wist echter ook feilloos de dilemma’s en consequenties te beschrijven; lessen die nu nog steeds waardevol en actueel zijn. Voor hem was seksuele hypocrisie de voornaamste veroorzaker van seksuele intimidatie. Nu, vierhonderd jaar later in het #metoo tijdperk is dat niet anders.

Shakespeare over akelige consequenties

In de tijd van Shakespeare – en dus ook in zijn stukken – zijn het enkel mannen die zich schuldig maken aan seksuele intimidatie. Dat een vrouw zich hier ook schuldig aan zou kunnen maken was nog onvoorstelbaar. Dit laat onverlet dat er wel degelijk intimiderende vrouwen een rol spelen in zijn stukken. Het machtswellustige gedrag van Lady Macbeth bijvoorbeeld, die koste wat kost haar man hogerop wil krijgen. Zij intimideerde het hof dusdanig dat niemand zich veilig kon wanen. Dat dit zich uiteindelijk tegen haar zou keren daar was ze al bang voor; een angst die niet vreemd is voor iemand die zelf een onveilige werkomgeving heeft gecreëerd.

Wat doe je als organisatie als een van je beste mensen een relatie begint met de dochter van de voorzitter van de raad van commissarissen? In Othello laat Shakespeare zien dat een dergelijke relatie zich tegen de organisatie kan keren. Othello is een generaal in het Venetiaanse leger die trouwt met een vrouw die zijn dochter kan zijn maar in werkelijkheid de dochter van zijn baas is. Vanwege zijn successen kan hij zich dit permitteren maar zodra het met zijn carrière bergafwaarts gaat, keert dit huwelijk zich tegen hem.

In ‘Measure for Measure’ beschrijft Shakespeare als een van de eersten een #metoo situatie. Isabella wil het leven van haar ter dood veroordeelde broer redden en pleit voor hem bij de ‘burgemeester’. Deze stemt toe onder voorwaarde dat ze hem haar maagdelijkheid geeft. Isabelle ontsteekt in woede en wil het van de daken schreeuwen, waarop de ‘burgemeester’ zegt – hoe herkenbaar - : ‘Wie zal jou geloven Isabella?’. Daarmee (met zijn reputatie) weet hij haar, net zoals veel mannen na hem, de mond te snoeren.

Vijf adviezen

Het is belangrijk om liefde en seks op het werk niet te negeren enkel omdat het een ongemakkelijk onderwerp is. Het hoeft ook niet perse een drama te zijn of een tragedie te worden. Maak het hoe dan ook bespreekbaar en neem de volgende vijf adviezen van Shakespeare ter harte.

1. ‘Het is wél veilig om open en eerlijk te zijn’ Alleen als je medewerkers zich veilig voelen zullen ze ook vrijuit spreken. Laat ze weten dat er geen ruimte is voor seksuele intimidatie.
2. 'Want wie is zo sterk dat hij niet verleid kan worden?' Iedereen kan in de verleiding komen. Stel een gedragscode op die werkt in en passend is voor jouw organisatie. Laat je waarden leidend zijn en maak geen uitzonderingen op de afspraken. Voor niemand.
3. ‘Je vertrouwt aan de lucht nog geen geheimen toe.'  Collega’s geloven graag dat iets geheim is. Dat is het zelden. Ga in gesprek als een relatie naar buiten komt en maak duidelijke professionele afspraken op basis van de gedragscode. Zorg ervoor dat de relatie altijd een onderwerp van gesprek kan blijven waar niemand geheimzinnig over hoeft te doen.
4. ‘De halfgod: autoriteit’. Macht erotiseert maar een hiërarchische verhouding is nooit verenigbaar met een seksuele verhouding. Stel een meldplicht in en zorg dat in de gedragscode staat hoe je in dat geval met de situatie omgaat.
5. ‘Waar de bijl het kwaad aantreft, daar valt ze’ Maak medewerkers bewust van de consequenties die een affaire of een spontante eenmalige vrijpartij kan hebben. Ontslag als zwaarste sanctie kan vaak rekenen op bijval van de rechter.