Er is een grote onhandigheid in het begrijpen en hanteren van dé complexiteit. Het heeft de gedaante van een vreemde kracht waar we niet tegen opgewassen zijn.
Complexiteit is nauw verbonden met de steeds langere en dichtere afhankelijkheidsketens en netwerken waarbinnen organisaties functioneren. Dit maakt bedrijven kwetsbaar voor verstoringen.
Een tweede effect van dit patroon van verbinding is de razendsnelle verspreiding van innovaties op het terrein van producten en diensten. Veel organisaties moeten meedoen om hun concurrentiekracht op peil te houden. Een goed voorbeeld van de toenemend verandersnelheid is de adoptie van AI.

Er zijn tal van organisaties waar men in snel tempo leert om te gaan met de nieuwe werkelijkheid. Veel management- en organisatie vraagstukken worden reeds op een andere wijze aangepakt. 'Al doende met elkaar leren' wordt dan de oplossing. Wat betekent dat en hoe gaat dat? Hier volgt een compact overzicht.

^{Dit A4tje past in onze serie van A4tjes over de essentie van veel bezochte kennisbankpagina's.
Bron: Complexiteit versus eenvoud}

Bedrijfsleven: complexiteit dwingt tot eenvoud

Strategie, missie, visie en kernwaarden  worden bondiger en meer gefocust. Een doelstelling of principe als ‘inspirerende ambitie’ voldoet vaak beter. Wat heb je aan die papierboel met mooie verhalen?

Businessmodel
Er ontstaat een andere kijk op de modellen voor businessplanning zoals ondernemingsplan, businesscase en verdienmodel. Beperk het plannen tot enkele richtlijnen. Zie elk plan als een Betaversie die al doende verbeterd wordt. "HET PLAN" bestaat niet meer. De wijsheid zit in het doen! Blijf wendbaar.

Innovatie
Al doende experimenteren en leren met leveranciers,  klanten of doelgroep in plaats van analyseren, studeren, plannen opstellen en vergaderen over de businesscase. Begin met een Betaversie, denk aan het ‘first mover advantage’. Blijf al doende verbeteren. Innoveer!

Besluitvorming
Tempo en besluitvaardigheid zijn alles. ‘De nieuwe manieren van probleemoplossing en besluitvorming hebben gemeen dat ze gebaseerd zijn op 'al doende leren', en door ervaring & experimenteren wijzer worden. Niet eerst alles uitzoeken, analyseren en met besluitvormingscriteria verder proberen te komen. We hoeven nog niet precies alles te weten. Doe wat werkt. Beter met kleine stapjes in de goede richting dan met totaaloplossingen en HET PLAN verdwalen en in de mist eindigen.’ Bron kennisbankpagina  Probleemoplossing en Besluitvorming.

Verandermanagement als aparte discipline verdwijnt

Veranderen wordt een onderdeel van de reguliere bedrijfsvoering en het dagelijkse werk. Ingewikkeld gedoe met allerlei stappenplannen, modellen en aparte verandermanagers, houdt de boel maar op. Zie: Verandermanagement als onderdeel van de bedrijfsvoering.
Betreft het een verandering die de hele organisatie betreft? Hou het in de lijn. Wie leidt en monitort de verandering dan? Het topteam natuurlijk! Veranderingen zo divers en belangrijk als ‘Digitale transformatie’ en ‘De klantgerichtheid versterken’ worden op deze manier aangepakt.  Vertrouw op gezond verstand, koester eenvoud en al doende leren.

Continu verbeteren.
Eenmalige acties om de boel op te schudden zijn schone schijn. Het gaat om dagelijkse betrokkenheid en inzet om de prestaties te verbeteren. Dat is regulier werk. Het is de verantwoordelijkheid van de lijnorganisatie om dit voor elkaar te krijgen. De top monitort en ondersteunt dit actief.

Projectmanagement.
Veel organisaties zijn ’project-ziek’. Er zijn allerlei projecten maar er gebeurt weinig of niets mee. Ophouden met die onzin! Als iets belangrijk genoeg is om de prestaties te verbeteren dan is het aan de direct betrokkenen om het op te pakken. De principes van Lean, en Scrum-Agile helpen daarbij. Zo nodig ad hoc expertise van buiten mobiliseren, maar hou de zaak in eigen handen.

De aanbevelingen hierboven zijn de eenvoud zelve. Niemand zal denken ‘Wat een lastige materie'. Het lastigst zijn de oude routines. Durf er afscheid van te nemen. Het allerlastigst zijn de lieden die volhouden dat het oh zo complex is. Deze 'medewerkers' zo snel mogelijk uit de besluitvorming halen.

Anders organiseren

Sommige gevestigde interactiepatronen lenen zich  niet voor de manier van werken zoals hierboven beschreven Men begint er geeneens aan. De volgende drie factoren geven een idee van wat er soms moet veranderen om de concurrentie vol te houden

Anders organiseren
Top down controle en toezicht worden minder effectief. Meer regelgeving werkt contraproductief. Het antwoord is: Klein binnen groot, een transparante organisatie opgebouwd uit resultaatverantwoordelijke eenheden met een grotere mate van autonomie. Sturing op ambitie en eigen verantwoordelijkheid. Bron Innovatief organiseren.

Anders leidinggeven
Je team goed doen functioneren en tegelijk de samenwerking met andere teams de nodige aandacht geven. Zie Sturen op verantwoordelijkheid .

Meer samenwerking met andere organisaties
Organisaties raken in toenemende mate verbonden en verknoopt met andere organisaties. Een aansprekende gemeenschappelijke ambitie en leiderschap gericht op ‘kracht door samenwerking’ bepalen slagen of falen. Netwerkleiderschap wordt een belangrijke bestuurlijke vaardigheid.

Deze 3 ontwikkelingen versterken elkaar: Organisaties vernetwerken!

Veel organisaties hebben geen keus. Hun voortbestaan staat op het spel.

Overheid en publieke diensten

Publieke organisaties worden geconfronteerd met verstarring en onbestuurbaarheid. Systeemdwang en regelzucht zijn de drijfkrachten achter een falend interactiepatroon. Het gebrek aan bestuurlijke kracht is de oorzaak van veel narigheid. De dynamiek van het interactiepatroon leidt van kwaad tot erger:  geruzie, wilde verwijten, conflicten, nader onderzoek, commissies, raadplegingen, taskforces, eindeloos veel vergaderingen, nota's, enquêtes en rapportages. 

Dan weet je het al. Daar komt niets van terecht.

De schade is groot gezien de talrijke affaires en dossiers. De uitdijende bureaucratie en de doomloop van regelgeving kosten ons goud geld. Zichzelf versterkend leidt deze doomloop tot onbeheersbare en verwoestende affaires zoals de toeslagen affaire en recent bij het UWV.

Meer informatie over dit interactieprobleem met tal van voorbeelden om er toch nog wat van te maken: NL loopt vast: kunnen we de regelzucht en systeemdwang keren? 

 Prof. dr. Willem Mastenbroek, hoofdredactie ManagementSite.

Noten

^{In ManagementSite proberen we greep te krijgen op allerlei vormen van complexiteit. In Complexiteit versus eenvoud vindt u het overzicht.}

<sup>Dit A4tje past in onze serie van A4tjes over de essentie van onze kennisbankpagina's:
-  Beter samenwerken in 1 A4tje
- Goed verandermanagement in 1A4tje
- Cultuurverandering in één A4tje</sup>
- <sup>Teams: de bouwstenen van uw organisatie. In 2 A4tjes  Af en toe lukt het niet in 1 A4tje, dan maar in 2.
- Hoe de bureaucratie terugdringen in 1A4tje</sup>