ICT en automatisering bij de overheid

In 2010 publiceerde ManagementSite twee artikelen van Nico Beenker ‘Falende IT-projecten een schande voor de (IT)adviesbranche? en ‘Opdrachtgever grootste risico bij IT-projecten’. Deze artikelen geven een weinig rooskleurig beeld van van de manier waarop ICT projecten verlopen in het bedrijfsleven. Is het bij de overheid nog een graadje erger?

Hier volgen een paar passages uit het interview met René Veldwijk in de Volkskrant 15-10-11, over de ICT- chaos bij de overheid. Veldwijk is bedrijfseconoom, databankexpert en gepromoveerd in deze discipline. Hij is ook systeembouwer en zit al 25 jaar in de ict.

 Automatisering en ICT -projecten zijn een chaos

'Alle grote ict-projecten van de overheid zullen mislukken of financieel extreem uit de klauw lopen. Die tendens wordt alleen maar sterker.'

'Iedereen in de sector weet het. En bij de overheid weten ze het ook. Maar iedereen houdt zijn mond. Ik niet. Niet omdat ik een beter mens ben, maar omdat ik geen deel wil uitmaken van de ict-faalindustrie.'

De ict-faalindustrie?

'De overheid let niet op de centen. Ik werk momenteel aan een project voor een bedrijf. Mijn inkomsten zijn hun kosten. Dat doet hen pijn en die pijn leidt ertoe dat zakelijke keuzes worden gemaakt.’

'Bij de overheid is er voor grote ict-projecten geen pijn. Den Haag levert de gelden aan bijvoorbeeld het UWV. Die geven een derde van het geld uit aan opdrachten voor Capgemini en Logica en maken tweederde zelf op. Als het project uitloopt, komt er meer geld. Want liever geldverlies dan gezichtsverlies. Zo ontstaat een beweging waarin falen in ieders belang is en projecten nooit afkomen.

'In het toeslagensysteem van de Belastingdienst is inmiddels een half miljard geïnvesteerd. Het werkt nog niet. De meerkosten om de feilen eruit te halen zijn gigantisch. Talloze ambtenaren zijn nodig om de foutief verleende toeslagen of niet-verleende toeslagen te corrigeren. Zo houdt iedereen iedereen aan de gang.'

 Iedereen wint

De essentie ervan is dat iedereen wint. Voor de ict-bedrijven bestaat de winst uit meerwerk. Gammele systemen dragen bij aan werkgelegenheid en enorme ict-afdelingen.

‘Neem het het ict-systeem voor de uitkeringen van het UWV. Het is in 2008 stopgezet. Officiële schade: 89 miljoen euro. Er is nooit een systeem gebouwd. Zelfs de fundamenten van een systeem hebben er nooit gelegen. Men deed alsof. Of genuanceerder: er ligt heel veel software-code, maar iets dat zou kunnen werken heeft er nooit gelegen. Als er nu eens op een tijdig moment toen iedereen wist dat het niet zou lukken, was gezegd: oké, met dat UWV-project stoppen we. Was er misschien veertig, vijftig miljoen door het putje gegaan. Maar de ict-staf is tot het einde toe positief, want het salaris komt uit de projectbudgetten. En de UWV-voorzitter wil niet met een mislukking naar de minister. En de minister wil niet met een mislukking naar de Kamer. En de politiek kan de sociale zekerheid niet meer overhevelen naar de gemeenten, want niemand durft nog te werken met het oude ict-systeem. De moraal? Win, win, win!'

Hoe lang gaat dit nog door?

Kees Stuurman in het artikel van Beenker ziet het als volgt: “Ik zou leveranciers willen aanmoedigen strenger te zijn voor klanten, en bijvoorbeeld geen genoegen te nemen met een slechte voorbereiding en een gebrekkige organisatie aan klantzijde. Dat is uiteindelijk ook in het belang van de klant. En als projecten door een zwakke performance aan klantzijde mislukken (en ik denk dat dát één van de belangrijkste faalfactoren is) dan benadelen leveranciers uiteindelijk ook zichzelf; het tast hun reputatie aan. Op de lange termijn benadelen ze zichzelf, want hun reputatie wordt almaar slechter. Anderzijds houden ze het al tientallen jaren zo vol en lijken ze van een teflon laagje voorzien. De grote namen hebben allemaal zo hun mislukkingen en komen er allemaal mee weg. Dat is een wonderbaarlijk fenomeen. Er staan iedere keer weer generaties managers klaar met enorme bakken geld om dat weg te gooien. Zo houden we die business zo.”

Tja, zolang iedereen ermee wegkomt …..

Onderzoek waarbij de Algemene Rekenkamer in 2008 vijf grote IT-projecten onderzocht, leidt tot de conclusie dat de projecten fors meer kostten dan verwacht, geen enkel project op tijd klaar was en dat de systemen die werden opgeleverd beduidend anders waren dan bedoeld. Chris Verhoef, hoogleraar informatica aan de Vrije Universiteit, schat in dat het bij de overheid ruwweg twee keer zo vaak misgaat als in het bedrijfsleven.

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen berichten in andere media. In elk bericht vermelden wij de oorspronkelijke bronnen. Bronnen:  Jan Tromp, Volkskrant, 15-10-11 en Nico Beenker, ManagementSite, mei en september 2010