Begin met 't einde voor ogen!

Begin deze maand had ik de eer en het genoegen om te participeren aan een expertsessie in onze Tweede Kamer. Jawel. Ik was zo waar te gast bij onze volksvertegenwoordigers! Indrukwekkend, alleen al vanwege het gebouw met die fraaie gangen en prestigieuze zalen.

Wat was er aan de hand: de parlementaire werkgroep ICT wilde zich laten bijstaan door mensen uit de praktijk van alledag. Om zo te kijken of wij hen iets zouden kunnen leren. Opdat zij beter gesteld zouden staan om dat onderzoek dan ook adequaat uit te kunnen voeren. Om vooral de juiste vragen te stellen. Want er was al zo ontzettend veel onderzocht! En om er dus voor te zorgen dat het niet bij een onderzoek alleen zou blijven. Dat die uitkomsten dan ook als ’n enabler gepositioneerd zou worden om het dan ook fundamenteel anders te gaan doen. Heel verstandig natuurlijk. Zouden meer parlementariërs moeten doen! We werden dan ook per toerbeurt -heel huiselijk- gevraagd naar onze mening door de dames en heren politici.

Pakkend vond ik de uitleg van collega expert Arre Zuurmond die de overheid vergeleek met de komst van de benzinemotor eind 19e eeuw. Waarbij we heel lang auto’s hebben gebouwd als veredelde postkoetsen: het briesende paard werd in feite gewoon vervangen door ’n pruttelende benzinemotor. Maar het concept bleef lang hetzelfde. En zo -volgens zijn betoog- is het ook met de overheid: we zijn nog steeds verticaal georganiseerd in silo’s en kokers. Allemaal met hun eigen vakgebied en specialismen. Terwijl we als maatschappij bediend willen worden volgens een horizontale benadering: middels integrale processen. In een end-to-end benadering. Door middel van ketens. Denk maar aan de strafrechtketen of de vreemdelingenketen. Of aan de partijen die belast zijn met de inkomensondersteuning zoals UWV, SVB, DUO en Belastingdienst. En het mooie is: ICT maakt dat mogelijk these days.

Tja. Ga er maar aan staan. Waar begin je dan wetende dat veel van die reorganisaties in het publieke domein uitmonden in veel papier, ingewikkelde procedures en moeizaam gezwets. Waarbij het klassieke machtsdenken nog steeds de boventoon voert. En dan te bedenken dat de noodzakelijke investeringsbudgetten om die slagen te kunnen maken momenteel fors onder druk staan. Heel terecht werden wij door de parlementariërs gedwongen om hen te adviseren met concrete onderzoeksvragen. In de sfeer van ‘wat zijn nou volgens jou de twee of drie echte issues waar we ons op moeten focussen’.

Voor mij een reden om m’n stokpaardje weer eens uit de mottenballen te halen. En om hen voor te houden om niet te veel terug te kijken in de bekende achteruitkijkspiegel. Maar om vooral de stap naar voren te maken. Om ICT niet als een kostenpost te zien, maar als een geweldige kans. Om eens te kijken waar ons publieke domein wil staan over een jaar of acht. In 2020 bijvoorbeeld. En wat dat dan betekent voor de wijze waarop we veel van onze hoofdprocessen georganiseerd moeten zijn. Hoe we dan ingericht zouden willen zijn opdat we dan maximaal geëquipeerd zijn voor ons takenpakket. Wetende dat geld in de naaste toekomst een schaars goed zal blijven én dat we straks te maken gaan krijgen met geweldige tekorten op de arbeidsmarkt. Waardoor we wel gedwongen worden om zaken écht anders te gaan organiseren.

Naar analogie van Covey dus: begin met het einde voor ogen. Want dan zijn die offers die je moet brengen om daar te komen ook veel makkelijker te billijken. Maar misschien nog wel belangrijker is om onze bestuurders binnen de overheid te doordringen van de mate waarin zij inzien wat voor geweldige kansen er met informatievoorziening en ICT bij de overheid te verzilveren zijn. Hoe we daarmee zaken anders kunnen organiseren. Over de grenzen van onze koninkrijken en hertogdommen heen dus. Vooral als we écht bereid zijn om het toe te passen vanuit het perspectief van de business. Om zo de gebruiker optimaal te kunnen bedienen. En het vooral te benaderen als een integraal managementvraagstuk. En het dus zeker niet te positioneren als het speeltje van onze techneuten ...