Overheid en ICT is een ongelukkige combinatie. Zo heeft de politie al geruime tijd last van problemen met hun IT systemen. Nu ligt er een aanvalsprogramma om deze problemen aan te pakken. Gaat dit werken?
Het Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie 2011 - 2014 stelt dat voor de beheersing gebruik wordt gemaakt van MSP (Managing Successful Programmes) en PRINCE2. Voor zover deze methoden voor programmanagement en projectmanagement belangrijk zijn, worden ze inderdaad toegepast? Helaas hanteert de ICT industrie meestal een door eigen belangen gedreven visie die net zo weinig te maken heeft met deze methodes als Zuid-Afrikaans met Nederlands.
Een evaluatie vanuit praktijk en theorie
- In het Aanvalsprogramma lopen doel en middel door elkaar. Gaat het nu primair om ICT en techniek of om verbetering van de cultuur en werkwijze? Dit is belangrijkste oorzaak van het mislukken van “ICT projecten”. ICT is inderdaad vaak een grote, kostbare component maar niet de belangrijkste component. ICT is een middel, geen doel. Door focus op ICT zullen lijnmanagers en gebruikers afhaken. De discussie zal een technische aard krijgen en aanbieders/leveranciers zullen domineren. Het Aanvalsprogramma is geschreven door de Landelijke CIO, een interne leverancier en heeft daardoor een sterk op ICT gerichte toon. Slechts terloops wordt ook iets over werkwijze en cultuur gezegd.
- Er is alleen sprake van een ICT project of ICT programma als technische verbetering het doel is. Wanneer er geen enkele functionele gevolg is voor de gebruiker van ICT. Slechts in dit geval kan een (interne) leverancier een leidende rol hebben.
- Er is in het Aanvalsprogramma gekozen voor het besturingsmodel van een programma. Gezien de politieke en complexe omgeving is dit een logische keuze. Maar dan zijn de vragen: wat is de visie, wat is de Business Case? Hoe wordt de transitie van werkwijze aangepakt? Wat is de van de visie afgeleide Blueprint in termen van Processen, Organisatie, Tools en Informatie?
- Het Aanvalsprogramma lijkt vrijwel geheel gericht op Tools; een technische leveranciersaanpak. Daardoor zie ik geen effectieve rol voor de “gemandateerd opdrachtgever”. Het is niet realistisch of gewenst dat de DG-Politie of de raad voor Korpschefs zich effectief met techniek zullen bezighouden. Ineffectieve sturing door gebrekkig opdrachtgeverschap is het belangrijkste risico van deze aanpak.
- Als interne leverancier heeft de LCIO geen effectief sturende rol in dit programma. Een leverancier zal zich richten op de dingen goed doen (management). Maar er is behoefte aan een focus op de goede dingen doen (leiderschap). Dat kan alleen geloofwaardig van de opdrachtgever komen. Dit komt mede tot uiting in de deelprogramma’s onder de opdrachtnemer. Een leverancier die de “vernieuwing voorzieningen bedrijfsvoering” gaat aansturen? Dit is toch een taak van de Politie zelf? Toch niet van een (interne) ICT leverancier? Tenzij het slechts gaat om technische verbetering.
- Het is gebruikelijk om specificatie en bouw te scheiden zoals ook hier, gezien de subprogramma’s, het geval is. Het grote risico van deze aanpak is gebrekkige communicatie tussen het specificatie team en het bouw team. Meestal komt dit het sterkst tot uiting nadat de specificaties zijn goedgekeurd en de technische teams aan de slag gaan. Verkeerde interpretaties en wijzigingsverzoeken zijn dan aan de orde van de dag. Door de grote financiële gevolgen zullen wijzigingsverzoeken en herstelwerkzaamheden vervolgens worden afgewezen. Het resultaat zal niet voldoen aan kwaliteitseisen.
- Buitengewoon merkwaardig is de rol van “platform gebruikers”. Een onduidelijke rol met onduidelijke verantwoordelijkheden en waarschijnlijk een reden voor fragmentatie van eisen en wensen. In deze rol kan men roepen vanaf de zijlijn.
- MSP heeft voor de uitvoering (delivery) een integrale focus op de Blueprint. Projecten gaan aan de slag met het maken van gewenste middelen. Op programmaniveau is het zinloos, zelfs schadelijk om specificatie en technische uitvoering van elkaar te scheiden. Deelprogramma’s zijn mogelijk, soms gewenst. Maar gebaseerd op doelen, niet op (technisch) specialisme. Ook PRINCE2 behandelt een multifunctionele aanpak. Het is natuurlijk mogelijk om een specialistisch team binnen een project in te zetten. Maar zelfs op dit niveau leidt deze aanpak meestal tot suboptimalisatie.
- MSP kent geen rol van Opdrachtnemer maar behandelt leiderschap door de opdrachtgever. Wanneer MSP leveranciers noemt, gaat dat slechts heel beperkt over een adviserende rol voor de Sponsoring Group bij vraagstukken over planning en (technische) haalbaarheid. Een leverancier kan een rol spelen bij het bewaken van de Blueprint, in de rol van Design Authority binnen de Programme Office voor dat deel van de Blueprint dat te maken heeft met het specialisme van de leverancier; in dit geval Tools en misschien Informatie.
- In het PRINCE2 model voor projecten (ook onder een programma) wordt een grotere rol voor de leverancier besproken. PRINCE2 gaat uit van een leidende rol van de opdrachtgever. Ook de projectmanager komt volgens PRINCE2 van de opdrachtgever zodat de focus op het doel blijft. Een PM van de opdrachtnemer zal zich vooral richten op het middel. Op dit niveau speelt een CIO slechts de rol van Senior Supplier of, wanneer een externe leverancier mede aan beheer onder de CIO levert, als Senior User.
- Dan is er een Review team met de Gateway Review aanpak. Een goed principe; helaas heeft de overheid van de Gateway Reviews een op ICT gerichte aanpak gemaakt, gedreven door de CIO’s. Wederom weinig effectief wanneer er vragen gesteld worden gericht op doelen en visie.
De echte vraag gaat natuurlijk over de kans van slagen. De hierboven geschreven observaties maken duidelijk dat ik zeer grote risico’s zie in de aanbevolen aanpak.
De meest waarschijnlijk uitkomst is dat er weer een technisch werkend (volgens de CIO en de leverancier) maar niet bruikbaar (voor de politie) resultaat komt. Een resultaat vergelijkbaar met de huidige situatie.
Door de aanbevolen structuur zal dit resultaat pas aan het licht komen na een lange tijd van kostbare inspanningen.
Gerelateerde artikelen

Toenemende complexiteit IT maakt communicatie steeds belangrijker
Erik Seveke

Digitaal zaken doen met de overheid
Dirk-Jan de Bruijn

Projectsucces is geen toeval
Peter Noordam

Kort op de bal
Dirk-Jan de Bruijn

Bij unieke projecten zijn evaluaties zinloos
S. Oosterling

Business-IT-Alignment
Gerard Jans

Zonder adequate informatievoorziening wordt het niets
Dirk-Jan de Bruijn

ICT projectmanagement: van push naar pull!
Dirk-Jan de Bruijn

Contractmanagement? Pffff...
Nicky Hoenderboom

Business cases belanden veelal in de lade van de manager
Peter Noordam

Acht gouden regels bij IT-investeringen
Actueel MNGMNTST

IT-projecten bij de overheid: is het echt zo erg?
Leon Dohmen

ICT en automatisering bij de overheid
Actueel MNGMNTST

Waarom mislukken projecten bij de overheid zo vaak?
Peter-Willem Van Lindenberg

Grip op overheidsprojecten met veel externen
Kees Groeneveld MBA RI QC

Beheersing van infra- en ICT projecten
Koen Perik

Verbeter je persoonlijke effectiviteit, scherp je managementvaardigheden en houd je vakkennis actueel
Neem een Pro-abonnement
Upgrade nu voor €200 en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen en kennisbankpagina’s >>
Het is vanaf het inleidende kader direct al duidelijk dat dit programma de beroemde betonnen zwemvesten kan opleveren, zonder te kijken naar wat de politie nou echt nodig heeft om de criminaliteit te bestrijden in de komende eeuw.
Laten we achteraf alsjeblieft niet de ICT'er de schuld geven. En laten we ook de diender achter de balie wat credits geven als we voor ons gevoel te lang moeten wachten op de aangifte.
Zowel de ICT'er als de diender kunnen beiden niets aan doen aan het resultaat dit "aanvalsprogramma".
Twee 'eenvoudige' adviezen:
1. Voor wat betreft het (te bereiken) resultaat: ontwikkel IT-oplossingen vanuit de samenhang tussen technologie, organisatie en mensaspecten.
2. Voor wat betreft het proces: zorg voor permanente afstemming en verbinding tussen project, de gebruikersorganisatie en beheerorganisatie.
Vind de titel van het document al dubieus : Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie
Wat wil je daarmee uitstralen? Daadkracht?
Betekenis aanval: een poging de tegenpartij geweld aan te doen of van zijn positie te beroven ( http://goo.gl/cfu20 )
Uit eigen ervaring kan ik aangeven dat binnen de overheid dergelijke projecten altijd " Hoog" in de organisatie worden belegd, waar geen of onvoldoende kennis is van de uitvoeringspraktijk. Kortom er worden ict-bouwstenen gemaakt, die later niet bruikbaar blijken te zijn en alleen tegen hoge kosten kunnen worden aangepast.
Zo is het geld snel op...