In de afgelopen dertig jaar zijn er compleet nieuwe branches ontstaan die nu niet meer weg te denken zijn uit ons dagelijks leven. Ze zijn innovatief, aantrekkelijk en groeien razendsnel. Tegelijkertijd zijn het sectoren waarin de grens tussen informatie en marketing dun is. Dus hoe zit het met de betrouwbaarheid?

Kijk, de meeste bedrijven zijn gek op klanten, maar de vraag is wel of dat verder gaat dan de liefde voor hun pinpas. Kwaliteit is ook: liefde hebben voor je klanten, voor de mens die daar achter zit. Veel bedrijven werken te goeder trouw, maar sommige spelers overschrijden die grens en verkopen ons meer hoop dan werkelijkheid. Daarom hieronder vijf moderne branches waar succes en twijfel vaak hand in hand gaan, met voorbeelden die de afgelopen jaren onder publieke kritiek stonden. En drie tips aan het einde.

1. Wearables en zelfmeetproducten

Onze pols en vingers zijn veranderd in meetstations. Armbanden, ringen en horloges volgen stress, slaap, hartslag en calorieverbranding. Het klinkt wetenschappelijk, maar de praktijk is vaak minder precies. Zo kreeg het bedrijf Fitbit in de VS kritiek op onnauwkeurige hartslagmetingen en te stellige gezondheidsclaims.

De slaap- en stressring van Oura werd eveneens onder vuur genomen, omdat onderzoekers grote afwijkingen vonden tussen de scores en de werkelijkheid. En ook Whoop, populair bij topsporters, kreeg kritiek omdat de algoritmes die ‘strain’ en ‘recovery’ bepalen nauwelijks transparant zijn. Het brede patroon: een mix van technologie, hoop en marketing die soms meer belooft dan het kan waarmaken.

2. AI-coaching en digitale therapie

Waar coaching en begeleiding vroeger menselijk contact vereisten, bieden apps nu een digitale coach of zelfs een ‘AI-vriend’. Die belofte is aantrekkelijk: goedkoper, 24 uur beschikbaar en altijd vriendelijk. Maar ook deze sector kent schaduwzones. De AI-companion-app Replika kreeg kritiek omdat het emotionele en soms grensoverschrijdende gesprekken voerde en tegelijk deed alsof het therapeutisch werkte.

BetterHelp, een groot online-therapieplatform, werd aangesproken op misleidende advertentieclaims rond privacy. En bij het digitale zorgbedrijf Cerebral kwamen onderzoeken op gang naar agressieve marketing en twijfelachtige medicatiepraktijken. De rode draad: de grens tussen zorg en technologie verschuift sneller dan de regels meegroeien.

3. Crypto, tokens en digitale investeringsproducten

De cryptowereld maakte stormachtige groei door en is voor veel mensen een moderne goudkoorts. Maar naast innovatie waren er ook enorme schandalen. De cryptobeurs FTX stortte in na beschuldigingen van fraude en mismanagement. Celsius Network, dat hoge rentes beloofde op digitale tegoeden, ging failliet nadat klanten hun geld niet meer konden opnemen. En Voyager Digital raakte in opspraak door riskante producten en marketing die betrouwbaarder klonk dan ze bleek. Wat deze sector kenmerkt is het samenkomen van technologische euforie, gebrekkige regulering en sterke winstverhalen die het gezonde verstand soms overstijgen.

4. Supplementen, biohacking en de belofte van een langer leven

Supplementen waren langdurig een nichemarkt, maar met de opkomst van biohacking en longevity-hypes is er een explosie ontstaan. De claims zijn groot: meer focus, minder stress, betere hormoonbalans, langer leven. Toch zijn veel van deze uitspraken nauwelijks onderbouwd.

Het lifestylemerk Goop kreeg meerdere malen kritiek en juridische aandacht voor pseudo-wetenschappelijke gezondheidsclaims. Herbalife werd herhaaldelijk beschuldigd van misleiding binnen hun distributiemodel. En Bulletproof, bekend van koffie en supplementen, kreeg kritiek op onbewezen claims rond hersenprestaties. In deze wereld botsen marketingtaal en wetenschap regelmatig met elkaar.

5. Duurzame lifestyle en greenwashing

Duurzaamheid spreekt ons geweten aan en biedt bedrijven een sterke verkoopkracht. Juist daardoor is het een sector waar misleiding vaak voorkomt. Zo kreeg H&M kritiek op misleidende duurzaamheidsscores in de Conscious Collection. Shell werd regelmatig bekritiseerd omdat hun groene reclamecampagnes niet in verhouding zouden staan tot hun daadwerkelijke investeringen in duurzaamheid. En Volkswagen werd wereldwijd bekend door het dieselgate-schandaal, waarbij emissiewaarden bewust werden gemanipuleerd. Het probleem is niet dat bedrijven niets doen, maar dat de claims soms groener klinken dan de feiten onderbouwen.

Hoe wij als mensen verstandig kunnen omgaan met deze nieuwe verleiding; 3 tips

-Eerst vertragen, dan beslissen
Veel misleiding werkt omdat we op snelheid kopen: uit gemak, enthousiasme of hoop. Een moment vertragen, een nachtje wachten of iets opzoeken kan al genoeg zijn om een betere keuze te maken.

-Vraag jezelf af: wat is het voordeel voor de verkoper?
Als een bedrijf vooral verdient aan jouw angst, onzekerheid of verlangen, is dat een signaal om beter te kijken. Transparante bedrijven hebben niets te verbergen en geven heldere informatie zonder druk.

-Zoek naar onafhankelijke bronnen
Niet de site of influencer die het product verkoopt, maar wetenschappers, onafhankelijke reviewers of gebruikersgroepen. Meestal is de nuance daar groter en de claim kleiner.

www.bertoverbeek.com