In de stabiele wereld van weleer was het allemaal zo simpel. Je verkende de wereld, benoemde wie jij daarin wilde zijn en werkte vervolgens je planning uit met doelstellingen en acties voor het komende jaar. Die plannen en acties deelde je met de organisatie en je omgeving en vervolgens ging je aan de slag met het uitvoeren van de benoemde acties op basis van het heldere geformuleerde stappenplan en hield je toezicht op de realisatie van de benoemde doelstellingen. Bij de constatering van een afwijking stuurde je een beetje bij, om zo op het bedachte pad te blijven.
Vaarwel Strategie
Maar die stabiele wereld van weleer is er niet meer. Steeds meer komt ook de roep binnen de organisatie om de kostbare en moeizame plancyclus anders te gaan doen, want op het moment dat het plan actief wordt is de wereld alweer veranderd en lopen we structureel achter de feiten aan.
Organisaties houden in veel gevallen toch nog vast aan deze oude rituelen, in de wens om de controle op hun omgeving vast te kunnen houden.
Het praktische gevolg is dat direct vanaf het begin van het jaar afwijkingen ontstaan tussen plan en realiteit, en de organisatie vanaf dat moment druk is met het continue benoemen van corrigerende maatregelen, om toch maar weer terug op het oorspronkelijke plan te komen.
Het plan als middel voor sturing en controle vervalt daarmee tot een dwaalkoers die zorgt voor verstarring en de organisatie gevangen houdt, terwijl de wereld gewoon verder gaat in haar ontwikkeling.
Strategie als middel voor sturing, past niet meer in deze tijd. Organisaties zullen daarom op zoek moeten gaan naar een ander middel, een ander niveau om hun koers te bepalen. En dat middel bestaat al, was ook altijd wel onderdeel van de hele cyclus, echter heeft misschien nog niet die aandacht gekregen die het verdient.
Welkom Visie
Het middel heet ‘Visie’. En dan niet volgens het standaard rijtje: Visie – Missie – Strategie, maar volgens het meer bewuste rijtje: Zijn – Vraag – Antwoord
Zijn = Wie zijn wij als organisatie. Wat is voor ons belangrijk, wat willen wij uitdragen en bijdragen.
Vraag = Wat vraagt de huidige maatschappij van ons, welke behoefte leeft er.
Antwoord = Hoe willen wij, gegeven wie wij zijn, antwoord geven op de vraag van de maatschappij. Hoe willen wij concreet onze bijdrage vorm geven.
Zie in de kennisbank van ManagementSite: Missie en Visie.
Reacties
Ik zou aan het antwoord nog willen toevoegen: “en hoe communiceren we dat”
Theo helemaal gelijk.
Ik bedoelde dat te benoemen met de zin: Zet je antwoord in de wereld.
De mens bestaat niet in zichzelf, maar in zijn communicatie met anderen. Die regel gaat ook op voor organisaties en is bij deze dus genoteerd.
In deze column wordt in stevige, niet erg beargumenteerde statements Strategie als instrument weggepromoveerd ten gunste van Visie. Maar dan niet gewoon Visie als onderdeel van de klassieke trits missie-visie-strategie. Nee, stelt de auteur, Visie in de zin van “ zijn – vraag- antwoord”.
Daar wordt zijn verhaal niet helderder door. Gelukkig worden er definities van die termen gegeven. Maar deze blijken allemaal binnen de klassieke systematiek te passen, zij het dat ze niet alle elementen daarvan dekken. Laten we het er maar op houden dat de nieuwe aanpak om Strategie te vervangen door Visie-nieuwe-stijl nog heel wat uitleg behoeft om begrijpelijk, geloofwaardig en dus acceptabel te worden.
Tot die tijd houden we maar gewoon vast aan de klassieke trits visie – missie – strategie. Ik voeg daar altijd nog een vierde element aan toe: tactiek. Dat is de doorvertaling in operationele plannen (meerjaren, jaren en waar nodig kwartaal) van de strategische keuzes.
Deze plancyclus in vier stappen is, mits goed toegepast, nog steeds het juiste middel om een bedrijf te richten en gericht te houden. Niet kostbaar of moeizaam. En niet inflexibel. Juist niet.
Immers, een plancyclus is per definitie een cyclus en wordt dus periodiek doorlopen. Dat geeft steeds weer ruimte om eerder gemaakte keuzes te toetsen en zo nodig aan te passen. Inderdaad, de wereld verandert sneller dan vroeger.
Tenslotte: de crux is om deze viervoudige plancyclus niet als een eenmalig, periodiek of op zichzelf staand trucje op te vatten. Dan wordt het inderdaad een kostbaar en moeizaam proces. De cyclus dient te zijn ingebakken in de normale bedrijfsvoering en uitgevoerd te worden met bijdragen van alle relevante bedrijfsonderdelen. Daardoor wordt het ook een middel om bedrijfsbreed kennis, kunde en creativiteit rond de te maken keuzes te mobiliseren. Mooi meegenomen.
Ronald,
Interessante gedachtegang. Het rijtje Visie – Missie – Strategie zie ik vaker de laatste paar jaar. Maar het staat niet in de goede volgorde. Volgens de logica van oorzaak en gevolg moet de volgorde zijn: Missie – Visie – Strategie (en evt. tactiek). Dat is niet slechts een flauwe definitiekwestie, maar een essentieel verschil. Als je Missie definieert WAT het bedrijf wil zijn c.q. worden, dan heb je een doel geformuleerd die los staat van het buitengebeuren. In de Visie (HOE) geef je de relatie met het buitengebeuren aan. Daar hoort een adequate handelswijze bij: HOE meer precies. Die formuleer je in de strategie. Zo loopt het logisch van droom naar realiteit en wordt een relatie gelegd tussen doel en handelen op facetten waarop je invloed hebt of/en waarop je kan anticiperen en natuurlijk sturen. Als je je bij Visie afvraagt hoe dingen slimmer, beter of anders kunnen, heb je en passant “Innovatie” ingebracht. Dat tritsje wordt periodiek geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. Zie daar: Cyclische Innovatie.
Groet,
Jos Steynebrugh
Marketing en Innovatie Consulent
Allereerst dank aan iedereen voor hun reactie. Wat ik met mijn artikel neerzet, is mijn visie, ik deel mijn inzichten. Jullie reactie geeft mij de mogelijkheid om te reflecteren. Mijn inzichten en visie ontstaan gaande weg en evolueren door de reflectie die ik daarop krijg.
Omdat het vooral de inzichten zijn die mijn verhaal vullen, ontbreekt de benoemde argumentatie. Een inzicht kent geen argumenten, hij komt van binnenuit. De reflectie op basis van de reacties zal hem vormen en voorzien van argumenten.
De woorden: zijn-vraag-antwoord met hun definitie lijken inderdaad op de bestaande begrippen, Missie, Visie, Strategie. Maar deze laatste woorden zijn al een begrip, en die begrippen blokkeren de mogelijkheid om over te stappen naar de achterliggende essentie, die ik aan de woorden: zijn-vraag-antwoord, toedicht.
Ik ken de structurele plancyclus uit de praktijk. In de tijd van stabiliteit, die ik ook heb meegemaakt, viel daar prima mee te werken. Alles werd met regelmaat uitgewerkt en uitgediept. En met het volgen van de benoemde strategie en het bijbehorende stappenplan, werd in de regel het doel bereikt. De afgelopen jaren, waarbij onze omgeving echter sterk is veranderd en wij nog niet kunnen spreken van een stabiele situatie, heb ik echter ook de schaduwkant van deze plancyclus ervaren. Mijn beeld daarbij is dat dit proces in de huidige tijd niet meer functioneert, en dus dat we een overstap moeten maken naar een nieuw proces, een andere invulling en uitwerking.
Dat ik daarbij spreek over Visie – Missie – Strategie, is een onbewust omdraaiing.
Ik koppel namelijk het wordt Vraag aan Visie en het wordt antwoord aan missie. En zoals de titel aangeeft, neem ik afscheid van de strategie. Strategie als een vorm van stappenplan die een bepaalde mate van zekerheid en controle op onze omgeving, suggereert. Mijn beeld is dat die zekerheid en controle niet meer mogelijk is.
In plaats van Strategie, voeg ik als eerste het Zijn toe. Juist in een sterk veranderende omgeving, is de enige vorm van zekerheid die wij hebben, onszelf, ons Zijn. Zijn is continue en stabiel. Het geeft daarom ook de basis om bij de actuele vraag een actueel antwoord te geven. En met de eerste reactie, die ik heb ontvangen op mijn artikel, kan onderaan het lijstje nog een woord worden toegevoegd. Daarmee ontstaat het volgende:
Zijn = Wie zijn wij als organisatie. Wat is voor ons belangrijk, wat willen wij uitdragen en bijdragen.
Vraag = Wat vraagt de huidige maatschappij van ons, welke behoefte leeft er.
Antwoord = Hoe willen wij, gegeven wie wij zijn, antwoord geven op de vraag van de maatschappij. Hoe willen wij concreet onze bijdrage vorm geven.
Doen = Zet jezelf in de wereld. Communiceer met de maatschappij en de daarin opgenomen stakeholders.
De maatschappij en de daarin opgenomen stakeholders zullen gaan reageren en geven de organisatie daarmee mogelijkheid voor reflectie. En ook voor de organisatie geldt: De inzichten en visie ontstaan gaande weg en evolueren door de reflectie die zij daarop krijgt.
In mijn volgende column zal ik ingaan op het Doen en daarbij mijn beeld geven hoe een organisatie daar in deze nieuwe tijd invulling aan kan geven.