‘’Zondag al zit Clarence Seedorf op de bank bij het grote AC Milan. Zonder ervaring werd hij coach. Als je zomaar trainer kunt worden, wat stelt het vak dan voor?’’ Dit was de inleiding van een artikel over het trainerschap van Clarence Seedorf bij AC Milan in NRC Next van vrijdag 17 januari j.l.. Marco van Basten noemde het een riskante keus van AC Milan om te kiezen voor de onervaren Seedorf. Na zijn debacle als bondscoach weet hij als geen ander hoe het werkt in de voetbalwereld. Je kunt snel stijgen en nog sneller vallen.
In de voetbalwereld wordt er nogal verschillend gedacht over het belang van een trainer. Enerzijds zijn er mensen die de trainer van grote invloed vinden en hem derhalve groot belang toedichten. Anderzijds zijn er mensen die de rol van de trainer zwaar overschat vinden en zeggen dat hun succes vooral afhankelijk is van de kwaliteit van het materiaal dat een trainer tot zijn beschikking heeft.
M.i. zijn er duidelijke parallellen te zien tussen voetbalwereld en bedrijfsleven. Ik denk dat, net als in het bedrijfsleven, het vooral om visie en leiderschapskwaliteiten gaat wanneer je de vraag wil beantwoorden of een trainer succesvol zal zijn. Het is al geruime tijd niet meer zo dat in het topvoetbal de trainer in z’n eentje met zijn basisteam op het trainingsveld bezig is zijn trainingen te verzorgen. De tegenwoordige voetbaltrainer heeft een hele staf om zich heen verzameld van assistent voetbaltrainer(s), keeperstrainer(s), fysiotherapeut(en), verzorger(s), dokter(s) en teamleider(s). Het lijkt zowaar een managementteam.
De trainer staat niet langer aan het hoofd van de organisatie, hij staat middenin de organisatie waar hij beïnvloedt en beïnvloed wordt. Het gaat bij de hoofdtrainer niet alleen om technisch en tactisch inzicht. Die deskundigheid zit voor een groot deel in zijn staf. Nee, er is meer nodig. Visie en leiderschap! Het is naïef te veronderstellen dat je een elftal met topsporters kunt motiveren met alleen technisch en tactisch inzicht. Dat hebben deze spelers namelijk zelf ook. Anders waren ze zeker niet op dit niveau terecht gekomen. Financieel onafhankelijke spelers met stuk voor stuk grote ego’s hebben iets anders nodig.
Het is de taak van de trainer om een visie te ontwikkelen en ervoor te zorgen dat deze visie wordt gezien als iets dat er toe doet. Hij moet een visie ontwikkelen die duidelijk en motiverend is en zijn omgeving moet zien dat hij deze visie onvermoeibaar bepleit. De trainer op topniveau zal falen als hij geen duidelijke visie heeft, deze niet kan overbrengen en op die manier geen richting weet te geven.
En dat is in de dynamische voetbalwereld niet altijd makkelijk. Je visie wordt gekocht zolang je wint, dan heb je namelijk vrienden. Maar na verlies neemt de druk snel toe en gaan supporters en bestuur zich in de strijd mengen. Ziehier de parallel met het bedrijfsleven. Het is niet zo moeilijk een topmanager te zijn in economisch gunstige omstandigheden. Met economische tegenwind is er meer nodig. Dan vragen mensen om leiderschap.
Het is van groot belang dat een trainer zijn visie baseert op zijn eigen overtuigingen en waarden. Een visie kun je niet lenen, noch kan iemand anders die voor je ontwikkelen.
Belangrijke voorwaarden voor een succesvolle visie zijn:
• De visie is persoonlijk, het zijn jouw overtuigingen en waarden.
• De visie is beproefd, bespreek je visie met een kleine groep mensen die je vertrouwt. Neem hun feedback serieus. Je visie is namelijk niets waard wanneer hij niet begrepen wordt.
• Een visie is kort en bondig.
• Denk goed na over de eerste presentatie van je visie.
• Denk na over hoe je je visie levend houdt.
• Zorg dat je feedback krijgt op je visie en verfijn de visie als dat nodig is.
• Jaarplannen en strategische plannen worden geëvalueerd a.d.h.v. een visie
Wanneer je een visie ontwikkeld hebt dan is het zaak deze regelmatig te refereren. Dit doet de trainer tijdens zijn teambesprekingen, tijdens interviews voor de media, op de website van de club, tijdens alle interne en externe presentaties, tijdens een-op-een gesprekken met spelers, stafleden en bestuur en bij elke andere gelegenheid die zich voordoet. En dat zal niet altijd eenvoudig zijn, zeker als de resultaten van het team achter blijven. Dan ook ga je ontdekken hoe persoonlijk en krachtig jouw visie is. Ga je buigen voor alle kritiek en laat je stap voor stap je visie los, of blijf je volhardend en accepteer je de gevolgen. Ook dat is (persoonlijk) leiderschap.
De toptrainer moet meer dan ooit een people manager zijn met een behoorlijke dosis sociale intelligentie. Hij zal bovendien in staat moet zijn een verbindend leider te zijn. En bij verbindend leiderschap hoort een zekere mate van bescheidenheid. Verbindend leiderschap vraagt om bescheidenheid die op de situatie is toegesneden en het beste in mensen losmaakt. Het al dan niet kunnen verbinden van de belangen van tenminste twintig persoonlijke BV’n, bestuur, sponsoren en supporters is wat een trainer succesvol maakt.
Tot slot iets over bescheiden leiders. Bescheiden leiders denken niet dat ze minder zijn, ze denken wel minder aan zichzelf. Ik zie bij Clarence Seedorf bescheidenheid en grootsheid verenigd in dezelfde persoon en dat is een mooie combinatie. Nu nog zien hoe sterk zijn visie is.
Gerelateerde artikelen
Zijn fantastische voetballers ook fantastische leiders?
Otto van Wiggen
De vier pijlers onder een richtinggevend en inspirerend visieverhaal
Annet Scheringa
Vaarwel strategie, welkom Visie
Ronald van Gigch
Huh, een visie ...?
Dirk-Jan de Bruijn
‘Het Nederlandse voetbal is oerconservatief’
Gyuri Vergouw
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Aanvullend hierop denk ik dat in topsport de spelers 200% inzet moeten leveren. Een goede trainer/leider moet dit uit de spelers kunnen halen. Ik denk dat er ook geloof in de leider moet zijn. Met visie kan je dat zeker ondersteunen en zoals u dat ook aangeeft een dosis aan sociale intelligentie. Hoe laat je het individu maximaal presteren? Hoe geef je hem een boost aan zelfvertrouwen?
Verder is voetbal een teamsport waarbij de sfeer in de groep ontzettend belangrijk is (uiteraard naast de technische kwaliteiten binnen de afdelingen achterhoede, middenveld en voorhoede). Hoe creëer je een (familie)band?
De wereld van de topsport is afgebakend, overzichtelijk en heel concreet. Het doel is altijd heel helder, ambities van topsporters zijn homogeen en er wordt heel veel geïnvesteerd in training en begeleiding van topsporters. Als het bedrijfsleven dezelfde trainingsintensiteit zou hanteren als in de topsport gingen (vrijwel) alle bedrijven failliet.
De wereld van het bedrijfsleven is in zekere zin het tegenovergestelde van die van de topsport. Daar heersen heel andere economische en sociale normen. Geleerde (management)lessen met betrekking tot het bereikte succes van een topsportteam zijn niet zomaar toepasbaar in het bedrijfsleven.
Groet,
Leon Dohmen
Bedankt voor je reactie en tja, hoe creëer je een (familie)band met je spelersgroep. Dat lijkt mij best wel lastig. Zeker als het een team betreft waarvan de spelers niet voortkomen uit de eigen jeugdselectie. In de professionele sport en zeker in het voetbal zijn er ‘’broodspelers’’. Spelers die voor grote sommen geld hun kunsten komen vertonen en net zo makkelijk de club verlaten als een andere club meer biedt. Hoe dan toch dat soort spelers binden. Een goede trainer kan daar m.i. aan bijdragen. Ook topvoetballers ervaren binding onder een trainer waarvan ze het gevoel hebben dat er nog iets te leren valt, een trainer die hen nog beter zal maken. Overigens is dat maar één van de aspecten die meespelen. Ook supporters, teamgenoten, je eenvoudigweg thuis voelen en wellicht nog veel meer aspecten zullen uiteindelijk een rol spelen of een speler binding voelt met een club waarvoor hij speelt.
Beste Leon,
Bedankt voor je reactie. De één ziet duidelijke parallellen tussen bedrijfsleven en voetbalwereld, de ander vindt de wereld van topsport in zekere zin het tegenovergestelde van het bedrijfsleven. Wat in ieder geval meespeelt is de vooronderstelling. Wanneer je vooronderstelling is dat er parallellen zijn te vinden tussen bedrijfsleven en voetbalwereld dan is het zeer waarschijnlijk dat je deze ook ziet. Is je vooronderstelling dat ze er niet zijn dan zie je ze met dezelfde waarschijnlijkheid niet. Wat dat betreft creëren we ons eigen gelijk. Wie heeft er dan gelijk….. wie het weet mag het zeggen.