Hoe coachend leidinggeven. Houding, kenmerken en technieken.

Coachend leiderschap is dé manier om je medewerkers uit te dagen en te laten groeien in verantwoordelijkheid en optimale motivatie te stimuleren. Coachen doe je door middel van gelijkwaardig contact met de medewerker.

Door middel van coachgesprekken en eventueel meer ad hoc contacten werk je toe naar een bepaald doel. Wat het doel is bepaal je samen met de coachee maar dit zal in principe gaan om persoonlijke ontwikkeldoelen, de groei naar volledige zelfstandigheid en/of bedrijfsdoelen. Ieder gesprek werkt toe naar dat einddoel waarbij je diverse technieken (zoals counselen, feedback, etc) kan gebruiken om de medewerker optimaal te begeleiden en uit te dagen.

Welke technieken je tijdens de coachmomenten ook gebruikt; deze kwaliteiten/houding zijn in iedere situatie belangrijk als coach:

1. Laat 'OMA' thuis en luister actief

Ga gesprekken aan zonder Oordeel, Meningen en Aannames (OMA). Dit is je basishouding bij alles wat je doet! Luister aandachtig en zonder filter. Vraag jezelf telkens af: Snap ik écht wat de ander bedoelt? Stel waar nodig controle vragen en vat samen om te controleren of je het goed begrepen hebt. Geen aannames en eigen invullingen geven dus. Merk ook gezichtsuitdrukkingen en lichaamshoudingen op en benoem dit waar nodig of vraag er naar.

2. Stel een vraag. En nog één. En dan nog één

Het stellen van nieuwsgierige, objectieve vragen en dus het hebben van een oprecht geïnteresseerde houding is misschien wel je belangrijkste 'tool' als coach. Het zorgt ervoor dat je bewuste en onbewuste kennis naar boven haalt en de medewerkers aan het denken zet. Dat zorgt automatisch voor meer eigenaarschap dan wanneer jij alle antwoorden geeft.

3. Eerlijke en duidelijke communicatie.

Het is belangrijk dat je in staat bent om bij alles wat je communiceert helder, netjes en onomwonden uit te leggen wat je bedoel1. Wees zo concreet mogelijk en zwak je bedoelingen niet af. Waak er bij je zelf voor dat je geen eufemismen en understatements gebruikt en zorg dat jouw communicatie niet voor meerdere interpretatie vatbaar is.

4. Werk aan de relatie.

Coaching is altijd 1 op 1 en onderling vertrouwen is een belangrijke basis. Leef je daarom in de ander in en weet wat er speelt. Zorg dat je te weten komt waar de ander op 'aan' gaat en waar zijn/haar passie ligt. Een paar highlights:

• Geef oprechte aandacht, wees attent en stel je empathisch op.
• Leer het karakter, de leerstijl en de communicatiestijl kennen.
• Leer wat zijn/haar motivaties, sterke en zwakke punten zijn.
• Wees ook geïnteresseerd in het persoonlijke leven. Waar is deze persoon enthousiast over? Wat vindt hij/zij moeilijk? Probeer dat weer te vertalen naar de werksituatie.
• Tip: stel de vraag: "Op de dag dat je thuiskomt en denkt dat je de beste baan ter wereld hebt, wat heb je die dag op je werk gedaan?" 

5. Het begint met een visie.

Zorg dat je je visie en strategie duidelijk hebt. Leg zo vaak en inspirerend mogelijk uit hoe de dingen die je met de coachee bespreekt en de doelen waar jullie aan werken zich verhouden tot de strategie. Zo zal iedereen zijn rol in jullie toekomstplan kennen en daar aan bij willen dragen.

6. Stel doelen

Bespreek de doelen en de verwachtingen die je hebt zo concreet mogelijk. De doelen die je stelt zouden moeten leiden tot persoonlijke ontwikkeling, een hoge performance en moeten bijdragen aan de visie. Doelen stel je altijd samen op, het liefst zelfs op aangeven van de coachee zelf. De doelen maakt je altijd SMART.

Aan het begin van ieder gesprek stel je ook doelen voor dat specifieke gesprek.

7. Wees alert

Zorg dat je weet wat er (op de werkvloer) speelt en hoe het gaat. Kleine signalen kunnen heel belangrijk zijn dus laat je voelsprieten werken!

Deel wat je ziet of hoort op een objectieve manier. Zo kom je belangrijke dingen te weten én je creëert een omgeving waarin het normaal is om alert te zijn en dat te bespreken.

8. Geef ruimte

Als je wilt dat mensen zich ontwikkelen en verantwoordelijkheid nemen dan hebben ze daarvoor ruimte nodig om te leren en te ontdekken. Dat betekent ook dat er soms een fout gemaakt kan worden. Wanneer dat gebeurt dan kan je dat gebruiken als een coachmoment. Je bekijkt wat er mis ging en wat ze ervan kunnen leren. Vanzelfsprekend niet veroordelend maar objectief en ondersteunend.

9. Toon waardering

De waardering die mensen krijgen is enorm belangrijk voor hun 'werkgeluk'. Er zijn heel veel vormen van waardering waarbij ook nog geldt dat niet iedereen voorkeur heeft voor dezelfde wijze. Maar het goede nieuws: onderzoek heeft uitgewezen dat een regelmatige 'dankjewel' die je (bij voorkeur) specificeert bij de meeste mensen al voldoende is. 

10. Ga uit van het goede.

Je mag er vanuit gaan dat ieder mens het goede voor heeft. Iedereen wil graag plezier in zijn werk hebben en dingen goed doen. Als je dat om wat voor reden niet ziet gebeuren dan zit er meer achter dan je meestal aan de oppervlakte kan zien. Houd dat in gedachte als je iemand coacht.

11. Zelfreflectie

Verder is het belangrijk om ook jezelf telkens de spiegel voor te houden (zonder aan jezelf te gaan twijfelen, want ook jij mag fouten maken) Als een gesprek niet uitpakt zoals je verwacht had vraag jezelf dan af of/hoe je hier zelf aan hebt bijgedragen.

• Hoe stond je gezicht toen je met de coachee praatte?
• Hoe was je stem?
• Hoe label je mensen? Had je 'OMA' thuisgelaten?
• Pakte het niet uit zoals gewenst? Leer hiervan en geef jezelf in een volgend gesprek een nieuwe kans! Zorg dat je zelf ook open staat voor feedback.

12. Geen 'Curling' Coach

Bij het coachen is het de bedoeling dat je obstakels uit de weg ruimt en de coachee's de middelen en mogelijkheden hebben om optimaal te presteren. Maar let op: het is in feite een gunst dat jij de tijd en moeite neemt om iemand te coachen. Een passieve houding waarbij jij alle communicatie en werkzaamheden verricht is dus niet gepast!

13. Blijf baas over je agenda

Het ligt op de loer om alles opzij te zetten wanneer één van je coachee's aan je bureau staat met een vraag. Je wilt ze immers helpen. Het gevaar is dat je hierdoor continu aan het schakelen bent (en misschien je eigen werk niet af krijgt). Een logisch gevolg is dat je daarom snel handelt in plaats van het beste uit dit coachingsmoment te halen.

Het advies is daarom: als het even niet uitkomt spreek dan een tijdstip af waarop je wel tijd hebt. Die afspraak moet je dan ook écht nakomen maar het geeft je in ieder grip op jouw planning. Hetzelfde geldt voor de gevallen waarop je even geen antwoord op de vraag weet; neem de tijd om na te denken en komt er op het afgesproken moment op terug.

Coachen lastig?

Misschien krijg je het gevoel dat op basis van bovenstaande punten coachend leiderschap lastig is. Ik geloof zelf dat je – als jouw houding van nature niet matched met deze punten – je het prima stap voor stap kan opbouwen. Leg de lat niet te hoog voor jezelf en stel je kwetsbaar op naar jouw medewerkers. Vertel ze dat je jezelf wilt ontwikkelen op dit gebied, dat je je best doet maar dat het nog niet vanzelfsprekend is. Ik twijfel er niet aan dat jouw efforts worden toegejuicht. 

Zet hem op!