De praktijk van coaching

Cover stories · Interviews

"Ik ben een boodschapper en heb een levensfilosofie die ik wil verspreiden. Ik stel mezelf dan ook altijd voor aan anderen vanuit mijn ziel en dieperliggende drijfveren. Ik ben hier om liefde, vrede en respect te verspreiden. Hiervoor moet je de weg naar binnen bewandelen. Coaches en sporters kijken naar mijn idee nog te weinig naar zichzelf. Ik vind dat iedere coach minimaal een paar keer per jaar zichzelf de spiegel voor moet houden. Op dit vlak is nog veel te winnen binnen zowel de sportwereld als het bedrijfsleven."

Ik spreek met Bouke de Boer, mental coach van o.a. de nationale hockeyselecties, het Surinaams voetbalelftal en oprichter van het NTI-NLP instituut, maar bovenal een bijzonder mens.

  • Bouke over zijn missie
  • Bouke over zijn rol als coach
  • Bouke over het omgaan met coachingsdilemma's
  • Bouke over oplossingsgerichte coachingsconcepten
  • Bouke over resultaten

Bouke over zijn missie

Bouke de Boer, begonnen als fysiotherapeut bij AZ, werkt al meer dan 25 jaar vanuit de NLP levensfilosofie. In de conservatieve sportwereld werd dit 'zweverige geouwehoer' niet bepaald met open armen ontvangen. "Ik geloof  heilig in die aanpak en sta voor mijn boodschap, met alle consequenties van dien. In mijn werk als coach combineer ik concepten uit oplossinggericht werken met systemisch werken. Hoewel er nog steeds scepsis heerst over deze aanpak neemt de populariteit toe. Per jaar ontvangen wij in dit instituut zo'n 800 cursisten en gelden er voor dit najaar zelfs wachtlijsten".

Bouke over zijn rol als coach

"Coaching draait voor mij om de innerlijke attitude van mensen en teams. Zij zullen zelf met de oplossing moeten komen. Ik ben altijd de laagste in rang." Hier ben ik vanaf het begin heel duidelijk in als ik individuen of teams coach. Ik faciliteer en ondersteun zowel de coach als het team, zodat zij mogelijk beter kunnen presteren. Daarbij ben ik enorm verbonden met het team en de mensen. Ik sta 24 uur per dag klaar. Een aantal elementen en vaardigheden komen regelmatig terug als Bouke vanuit zijn praatstoel zijn rol als coach toelicht:

  • Containment: Het allerbelangrijkste dat ik als coach biedt is veiligheid en borging. Eigenlijk is er geen goed Nederlands woord voor. Containment dekt het beste de lading van wat ik bedoel. Het gaat om het 'bevattingsvermogen' van de coach voor de vraagstukken en spanningen (inclusief de bijbehorende emoties) van de coachee. Ik schroom zelf niet om pijnpunten uit mijn eigen relatie bloot te leggen en te benoemen.
  • Spiegel voorhouden: Het eerste dat ik deed toen ik met de hockeyselectie begon was te stellen dat hockey geen kloten voorstelt! Het moeten stond centraal in plaats van het willen. Hoe mooi je olympische droom ook is, ik probeer hen dit te laten relativeren en het grotere belang van het leven te laten zien. Ik houd spelers en coaches hiermee de spiegel voor.
  • Overtuigingen: Als je echt wilt binnendringen in de belevingswereld van het team, zal je op het niveau van overtuigingen ingang moeten vinden. Ik beperk me niet tot concreet gedrag of vaardighedenniveau, maar laat anderen inzicht geven in functionele en niet functionele overtuigingen. In dit kader haal ik regelmatig een uitspraak van Einstein aan: "Als je zegt dat je het niet kunt, dan heb je gelijk. Zeg je dat je het wel kunt, dan heb je ook gelijk."
  • Voelen: Vanuit mijn Friese achtergrond is mij vooral nuchterheid en duidelijkheid meegegeven. Over gevoelens praat je niet en al helemaal niet als man. Ik heb geleerd dat het ook anders kan en ben losgekomen van mijn collectief geweten. Hierdoor heb ik als coach het proces van "het hoofd naar het hart" gemaakt en heb ik geleerd om ook andere mensen bewust te maken van onbewuste processen en het loskomen van hun collectief geweten en historie.
  • Metaforen hanteren: In mijn werk als coach maak ik veelvuldig gebruik van metaforen om het onbewuste bij mensen aan te boren. Zo spreek ik van mensen die "voor in de bus zitten" als ik mijn boodschap over eigen verantwoordelijkheid nemen wil verduidelijken. Ook leg ik regelmatig de koppeling met prive-relaties als ik het heb over problemen binnen teams. Citaten zoals "perceptie is projectie" en "feiten horen bij het probleem niet bij de oplossing" ondersteunen hierbij.
  • Oplossinggericht werken: Na mijn eerste kennismaking met het Nederlands hockeyteam viel het mij op dat de nadruk constant ligt op wat er niet goed gaat. Zo besprak het team eerst 17 fouten en kwamen ze daarna nog tot 5 goede punten. Je begrijpt dat die laatste 5 punten nooit meer zijn binnengekomen bij de spelers. Ik focus altijd op wat er wel goed gaat. Een van mijn belangrijkste adagiums is: "Als dat wat je doet werkt, doe er dan meer van, en nog meer en nog meer en...!"

Bouke over het omgaan met coachingsdilemma's

Ik sta waarvoor ik sta en durf mijn nek uit te steken. Ik neem de consequenties hiervan volledig. Anderen ervaren mij soms als een arrogante en zelfverzekerde man. Ik ben bereid om hiernaar te luisteren en mezelf ook steeds de spiegel voor te houden. Zo geef ik nu bij aanvang van een bijeenkomst aan dat ik door mijn enthousiasme en passie op bepaalde mensen arrogant en zelfverzekerd kan overkomen. Hoe ik als coach omga met het dilemma van geven en nemen? Ik verbind me volledig aan een groep, maar het team of een speler zal het uiteindelijk zelf moeten doen. Het besluit om écht naar jezelf te kijken, moet je uiteindelijk zelf nemen. Ook de vervolgacties uit de coachingsgesprekken zijn voor rekening van de coach of gecoachte. Ik faciliteer alleen en leg patronen bloot. Verder bemoei ik me niet met de technische of tactische aspecten van het spel. Ik kan spelers niet beter leren hockeyen maar wel in laten zien hoe zij zichzelf beter kunnen laten hockeyen.

Bouke over oplossingsgerichte coachingsconcepten

Het coachingsconcept dat ik veel gebruik in de sportwereld, maar eigenlijk ook in het bedrijfsleven of in persoonlijke coachingsgesprekken is oplossingsgericht werken. Het grootste misverstand is overigens dat dit makkelijk is, doordat het vaak wordt geassocieerd met de 'mannelijke uitleg' van oplossingsgericht denken. (vrouw zegt) "Schat mijn haar zit niet goed" (man antwoord) "Dan ga je toch naar de kapper? (vrouw bedoelt) "Alsjeblieft luister naar me en laat me even m'n verhaal vertellen, zonder zelf met een oplossing te komen." Ik zal je ter illustratie een voorbeeld schetsen zoals ik dat bij het Surinaams elftal heb toegepast en kortgeleden ook binnen een politiekorps.

  1. Coach zet frame neer (NLP, communicatie, neurolinguistische niveaus en systemisch werken)
    In de meeste situaties zet ik eerst een frame neer waarin ik mijn gedachtegoed duidelijk maak en de basisprincipes die hieraan ten grondslag liggen. Verder heb ik bij teams voordat het programma begint, altijd eerst een individueel gesprek. Hier krijg ik veel te weten over alle spelende thema's van zowel spelers individueel, relaties enzovoort. Ik doe dit aan de hand van uitsluitend oplossinggerichte vragen en een aantal schaalvragen: Wat zijn jouw talenten? Wat breng jij als meerwaarde mee in dit team? Wat is volgens jou de volgende stap?
  2. Groep stelt centrale thema (schalen) vast
    Vervolgens vraag ik de groep om zelf een centraal thema te formuleren die de kern van hun vraagstuk weerspiegelt. Dat kunnen thema's zijn als respect, vertrouwen, tevredenheid, onderlinge relaties en jezelf bloot geven. Zonodig laat ik de groep het thema aanscherpen en vraag ik of iedereen instemt met de schaal (of schalen)
  3. Schaalvragen stellen
    Ik stel de groep vervolgens een aantal schaalvragen om tot oplossingen te komen:
    I.       Wat is het cijfer dat jij voor bovengenoemd thema geeft (op een schaal van nul tot tien)? In groepjes gaan zij het hierover hebben en komen per groep met een gemiddelde.
    II.     Wat doen jullie al zodanig dat jullie dit cijfer hebben? Dit geeft een enorme bewustwording. Het cijfer stijgt bovendien in het 'hier en nu' door de positieve gedragingen die worden geformuleerd.
    III.   Wat kan jij en kunnen jullie als team doen om richting de 10 te gaan? Een alternatief bij deze stap kan zijn om te focussen op momenten dat het cijfer hoger is geweest en dan de groep te vragen wat zij toen deden om naar dit hogere cijfer te komen.

Bij het hockeyelftal leidden deze vragen uiteindelijk tot maar liefst 65 thema's/oplossingen (uiteenlopend van houden aan afspraken tot ondersteuning aan elkaar en positief denken) en bij het Surinaamse voetbalelftal leidden deze vragen tot 45 oplossingen. Vervolgens laat ik de groep gezamenlijk afspraken maken (bijvoorbeeld "wij beloven daadwerkelijk met ons team en onze opdracht in verbinding te gaan" of "wij spreken af om tijdens trainingen strak, agressief en met inzet te trainen"). Samen met de coach bedenk ik dan een vervolgprogramma en het is aan de coach om aan te geven of oplossingen buiten de kaders vallen. In de vervolgstappen komen de volgende zaken regelmatig terug:

  • Evaluatie van voorgaande bijeenkomst, schaalvragen, wat heb je geleerd, welke vragen heb je, enzovoort.
  • Indien nodig individuele gesprekken.
  • Een rondje complimenten: Wat wil jij andere spelers/het team nog zeggen wat je nog niet hebt gezegd?
  • Een rondje "lucht klaren": Wat is er nog dat niet gezegd is en dat nog wel gezegd moet worden? Uitgangspunt is met respect ontvang je respect en met verwijten ontvang je verwijten.
  • Benoemen van het hier en nu

Iedere keer als ik een vervolgsessie heb met het team, hang ik de afspraken en uitkomsten weer op. "Als dat wat je doet werkt, doe er dan meer van! (zo niet, doe het dan anders)"

Bouke over resultaten

Mensen vragen me weleens waar ik als coach nu het meest trots op ben. Ik zal je eerlijk zeggen dat is niet de groei in het aantal cursisten of het feit dat ik veelgevraagd wordt als spreker. Het meest trots ben ik op mijn eigen proces. Van puur denken, de bereidheid gehad te hebben zo'n lange weg te bewandelen waar ik nu sta. De durf om te vertrouwen op mijn gevoel, daar ben ik trots op. Evenals de mensen die naar me toe komen en vertellen dat zij ook de weg naar binnen hebben gevolgd en gelukkiger zijn geworden. Dit is voor mij de ultieme uiting dat ik mijn gedachtegoed nog steeds verspreid en mensen 'containment' heb kunnen bieden. Ik zal dit blijven doen en ben nog lang niet klaar met mijn missie. Nog steeds laat ik me constant inspireren door anderen en ik probeer steeds beter te begrijpen en beschrijven waar het echt om draait. Momenteel ben ik bezig met mijn derde boek: "Ik kan de wereld veranderen en jij weet wie ik is!"

Noot van de auteur
Bouke de Boer heeft niet alleen impact doordat hij ruim twee meter lang is. Zijn persoonlijkheid en de overtuiging waarmee hij zijn gedachtegoed verspreid hebben indruk op mij gemaakt. Ik hoop dat het uitvergroten van zijn rol als coach en de concepten die hij gebruikt trainers en coaches in het bedrijfsleven inspireren. Bovenal hoop ik dat het ieder individu inspireert om als mens aan de kant van de oorzaak te gaan staan en zichzelf regelmatig serieus de spiegel voor te houden.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Gerrit de Heer
Interessante aanpak. Ik ga zelf ook als sportcoach aan de slag en zal dit meenemen. Na lang aarzelen (door figuren zoals Emiel Ratelband, Robbins met hun sterk overdreven en Amerikaanse aanpak ) heb ik mij verdiept in NLP en een training gevolgd op het terrein van interculturele NLP. Kan dit een iedereen aanraden die zich persoonlijk wil ontwikkelen en ook andere willen ondersteunen om hun eigen groei te maken (coachen dus!).
Boudewijn Krijger
Goed om dit zo te lezen. Doet mij ook meteen denken aan Louis Cauffman. In zijn boek 'Oplossingsgericht management & coaching' komt coaching via schalen ook aan de orde naast een aantal andere praktische tools. Ondertitel van zijn boek is 'simpel werkt het best' en dat kan ik alleen maar beamen. Het is voor mij altijd weer bijzonder wanneer dergelijke gereedschappen een middel zijn waarmee mensen en teams zichzelf in beweging zetten.
Stephan Scholten
Prachtig stuk! Bouke vind ik dan ook een prachtmens, die mij in ieder geval weet te raken en te inspireren. En inspiratie is voor mij een van de basale dingen die het leven diepgang, plezier en ontwikkeling geven. NLP, Oplossingsgericht werken en Systemisch werken is dan oook gebleken een fantastisch succes te zijn voor zowel in Business als in Sport als in Real Life! Managers ga naar Leiderschap door continue ontwikkeling vanuit het hart.
Femke Stapersma
Wat een mooie werkwijze om sporters, maar eigenlijk ieder mens en team, bewust te maken van hun eigen kracht om te denken in oplossingen, en zo een positieve attitude te gebruiken bij het bereiken van hun doel. Een helder interview waarin Bouke duidelijk de essentie van oplossingsgericht werken uiteenzet!
Marcel Rijntjes
Mooi verhaal met veel herkenbare punten.
Hopelijk lezen veel managers dit verhaal ook.
Het kan iedereen helpen het allemaal een stuk makkelijker te maken.
Mijn ervaring als coach en inspirator binnen management team ondersteunt dit gedachtegoed.

Bedankt voor de waardevolle bijdrage zowel voor Bouke als de redactie

Groet,

Marcel Rijntjes
www.twitter.com/inspiratiecoach

Meer over Oplossingsgericht managen