Beginnen bij wat er toe doet

Velen maken zich zorgen over de verschraling van het menselijke contact onder invloed van sociale media. Ook ik had mijn reserves. Natuurlijk had ik een LinkedIn profiel aangemaakt en gezorgd voor een respectabel aantal contacten. Maar de hele dag twitteren over wat je aan het doen bent leek me grote onzin. Uitgedaagd door een vriendin die meende dat ik er niet over kon oordelen als ik het medium niet kende, besloot ik zes weken op proef te twitteren. Ik ging participeren in webdiscussies en riep zelfs een eigen discussiegroep in het leven.

Ik was verbaasd te ontdekken dat deelnemers aan sociale media elkaar graag helpen en vrijelijk informatie en kennis delen op een bijna dienende manier: “Kijk, leuk artikel, heb jij hier iets aan?” Bij mijn eerste schreden werd ik belangeloos ondersteund met concrete tips.
Ook niet verwacht: op Twitter kom ik veel bezieling tegen. Twitteraars zijn gepassioneerd bezig en delen dat graag met anderen. Veel deelnemers beschouwen de technologische Internetmogelijkheden als ondersteunend voor hun bezieling, zeker niet als doel op zich. Twitteraars blijken helemaal geen nerds die zich verschuilen in de virtuele wereld, maar mensen die bewust kiezen wat ze via welk medium communiceren en welke ontmoetingen ze in real life (IRL) doen.

Bezieling voorop
Door op Twitter te volgen wat mijn collega’s bezig houdt, ben ik meer direct met hen verbonden dan via een ‘bijpraatgesprek’ af en toe. Geen verhaal achteraf over een inspirerend congres; nu maak ik het min of meer tegelijk mee. Ik zie sneller aanknopingspunten voor samenwerking en kan makkelijk tips naar anderen doorspelen.

Ja natuurlijk, een bericht van maximaal 140 tekens blijft aan de oppervlakte. Maar de beperking prikkelt om bondig te formuleren. Een tweet over duurzaam onderwijs zette ik met een collega de discussie voort op LinkedIn, waarna ook anderen zich in het gesprek mengden en de discussie zich verdiepte. Inderdaad, sommige discussies zijn meer een opsomming van eigen meningen dan een werkelijke uitwisseling. Maar geldt dat niet voor de meeste discussies van mensen in een vergadering?

Sociale media betekenen in mijn ogen een enorme stap vooruit in de ontwikkeling van organisaties naar een betere balans tussen ziel en zakelijkheid. Minder control, meer creativiteit en ondernemerschap en vooral: meer bezieling. Dit komt niet zozeer door de technologische innovatie, maar door de onderliggende principes.

Horizontaliteit of wederkerigheid is zo’n principe. Hiërarchie op basis van formele rol bestaat op Internet niet. Iedereen kan participeren en zich op basis van gelijkwaardigheid verbinden met anderen. Het is vanzelfsprekend om rechtstreeks te communiceren met de fractievoorzitter van je partij of met de president van Amerika.

Een ander principe is betrokkenheid op elkaar. Het medium gebruiken voor platte commerciële doelen is not done. Je werkelijk verdiepen in elkaars activiteiten, reageren op posts van anderen en genereus je informatie delen, zijn impliciete normen. Talloze internetondernemers bieden hun diensten gratis aan. Ze geloven in hun product en maken zich pas later druk om hun verdiensten. ‘Giving is the new taking’. Die houding staat in schril contrast tot de meer instrumentele relaties in veel organisaties. Sociale media dagen ons uit om elkaar te ontmoeten in communities. Waar boeken over new age en spiritualiteit al jaren hameren op het belang van gemeenschap, is het een dagelijkse realiteit voor miljoenen mensen om te participeren in een gemeenschap in een online jasje: een levend en organisch geheel, dat niet wordt beheerst door één van de leden en dat een eigen dynamiek heeft.

Nog een principe in de sociale media is het vertrouwen dat activiteiten organisch ontstaan. Liever achteraf filteren, dan vooraf controleren. Dat gaat veel verder dan de zelfsturing, waarmee managers verantwoordelijkheid laag in de organisatie leggen, zonder de controle los te laten of vernieuwing van onderop te laten ontstaan. Nieuwe media maken het mogelijk voor mensen op uiteenlopende locaties om zich te verenigen voor een activiteit of doel, zonder structuur of leider.

Beginnen bij wat er toe doet
Wezenlijk voor deelnemers aan sociale media is het voorop stellen van de eigen passie. Ze verbinden zich op grond van gedeelde inspiratie en haken net zo makkelijk af als ze zich vervelen. Ze weigeren hun agenda te laten domineren door een volle inbox en zetten de kwaliteit van hun leven voorop. De Internetgeneratie ‘ handelt van binnenuit, het lijkt vanuit hun ziel te komen.’ (HP, 18 juni 210) Lifehackers wisselen tips uit om slimmer te werken en de overvloed aan informatie te hanteren, om zo prettiger te kunnen leven en meer toe te komen aan dat wat er doet.

Bovengenoemde principes vertonen een duidelijke gelijkenis met waarden die onder de noemers van bezieling, business spiritualiteit , sociale innovatie en MVO worden gepropageerd. Sociale media moeten we dan ook niet beschouwen als doel op zich (een platform als Twitter bestaat over vijf jaar waarschijnlijk niet meer), maar als een uitingsvorm van een nieuwe manier van denken en werken, die duizenden mensen daadwerkelijk omarmen. Zij beginnen bij wat er toe doet, kiezen de systemen en ontmoetingen die hen ondersteunen en door slimmer te werken geven ze voorrang aan wat er echt toe doet.

Voor meer ervaringen en ideeen zie het dossier Nieuwe Media en Communicatie op deze site.