Reken de overheid af op effectiviteit!

Onze nieuwe minister Stef Blok heeft een stevige opdracht. En zoals elders op ManagementSite beschreven staat (‘Bezuinigen? De overheid groeit altijd weer aan ..’) hebben we als rijksdienst over de afgelopen halve eeuw niet zo’n gelukkige veranderhistorie. Want als je alle onderzoeken en initiatieven op dat vlak sinds WOII op een rij zou zetten, dan heb je waarschijnlijk aan één boek niet genoeg …

Dit onderstreept dus om te stoppen met datgene wat we al eerder deden. In de sfeer van Albert Einstein die ons al lang geleden wist te vertellen dat we problemen niet moeten oplossen op het niveau waarop ze zijn ontstaan. Immers: ‘als je doet wat je deed, krijg je wat je altijd al kreeg’. Op zoek dus naar patroon doorbrekende interventies! En die zijn er. Dat doen we al. Want zowel de huidige schaarste (‘geld is op eens wél een issue geworden’) als de technologische mogelijkheden (‘van eOverheid naar iOverheid’) maakt dat we op tal van terreinen goed bezig zijn. Denk maar aan corporate initiatieven in de bedrijfsvoering zoals P-Direkt, Doc Direkt en I-Interim Rijk. En op het gebied van PPS toepassingen bij onder meer Rijkswaterstaat en Rijksgebouwendienst hebben we forse slagen gemaakt met marktpartijen. Redenerend vanuit onze onderlinge complementariteit.
Maar ook op het terrein van interactieve beleidsvorming en virtuele ketensamenwerking (denk aan Vreemdelingenketen of Strafrechtketen) worden er zichtbare stappen gezet. En dan nog los van de trajecten die ingezet zijn in de Compacte Rijksdienst waarin partijen intensief samenwerken die qua proces en daarmee knowhow overeenkomsten hebben. Zoals het bundelen van alle incasso’s via het CJIB. Of het combineren van de vastgoedexpertise. Of de steeds hechter wordende samenwerking tussen UWV, SVB, DUO en Belastingdienst.

Maar de vraag is terecht of het tempo wat we maken wel hoog genoeg is. Of we inmiddels voldoende wendbaar zijn om daarmee als overheid die gewenste regierol ook écht te kunnen waarmaken. En om daarmee de discussie over onze omvang ook definitief te stoppen. Want het gaat natuurlijk helemaal niet om de vraag ‘hoe groot we als overheid moeten zijn’. Of ‘hoeveel ambtenaren moeten er dan uit’. Want iedereen kent toch de beroemde uitspraak: ‘focus on costs = quality goes down, focus on quality = costs goes down’.

Stoppen dus met dat suffe gedoe om alsmaar te focussen op efficiency. Kijk naar effectiviteit. En ga je concentreren op het creëren van waarde. Klantwaarde. Of aandeelhouderswaarde. Of medewerkerswaarde. Publieke of maatschappelijke waarde. Kijk bijvoorbeeld wat de meerwaarde is van een betrouwbare overheid. Met stabiel beleid. Geen zigzag koers dus. Of een meer duurzame overheid. Die zelf ook een beter oog heeft voor het milieu. Of het feit dat de overheid toegankelijker wordt in de sfeer dat je als burger of bedrijf - net als bij elektronisch bankieren of digitaal shoppen - je 24*7 zaken kunt doen met die overheid. Of een overheid die transparanter is. Of zelfs gebruikersvriendelijker. Of een overheid die garant staat voor een robuustere uitvoering met minder kans op fouten en risico’s. Een overheid die beter samenwerkt met private partijen. Waarin ketenpartners elkaar over en weer beter versterken. Waarbij systemen op elkaar zijn aangesloten en we in feite spreken van één virtuele organisatie. Om zo vanuit die onderlinge complementariteit de concurrentiekracht van de BV Nederland te verder te vergroten.

Kort & goed: laten we in de terechte discussie over de performance van de overheid onze overheid afrekenen op effectiviteit. Op de relatie tussen input en output. En liefst op outcome. En stoppen met dat verstikkende gedoe dat een business case alleen fte’s of beheerlasten als opbrengst heeft. Want dat is bijvangst. Focus op het uiteindelijke doel dat we als overheid hebben. Waartoe we op aarde waren. Gewoon heel huiselijk!