Macht is volgens Max Weber het vermogen van personen of groepen om andere personen, groepen of zaken de wil op te leggen, eventueel tegen de wensen of belangen van die anderen in. Het onderscheidt zich van gezag doordat gezag gelegitimeerd is. In een organisatie speelt macht altijd een rol. Wie macht heeft, is in staat om het gedrag van anderen te sturen. Je rol, status en gedrag in een groep kunnen mede bepalen hoeveel macht je hebt.

Macht is situatiegebonden.

Het geldt niet alleen in de natuur, maar ook in organisaties: de sterkste wint. Kracht inzetten is daarvoor de aangewezen weg. Natuurlijk gaat het binnen organisaties doorgaans niet om fysieke kracht. Maar wel bijvoorbeeld om:

• Macht van het getal. Wie veel medestanders heeft, is overtuigender en heeft meer macht dan een eenzame Don Quichotte om iets te bereiken. Stakingen zijn een voorbeeld van macht van het getal.
• Macht van het geld. Financierende partijen, bijvoorbeeld overheden, banken of sponsors, kunnen, zonder dat zij tot de organisatie zelf behoren, veel macht hebben over waar de organisatie geld aan besteedt en hoe dat gebeurt.
• Troeven door schaarste. Wie troeven in handen heeft door schaarste, heeft macht. Als sollicitant heb je bijvoorbeeld een goede onderhandelingspositie (wat ook macht is), als er schaarste heerst op de arbeidsmarkt. Je hebt de macht een hoger salaris te vragen, of te kiezen uit meerdere aanbiedingen en de potentiële werkgevers even te laten wachten tot je rustig je beslissing hebt genomen.

Hoe macht verkrijgen?

Veel macht in organisaties is op hiërarchische macht gebaseerd. De organisatiestructuur geeft aan wie boven wie staat. Bij deze hiërarchische macht horen verantwoordelijkheden en bevoegdheden, die doorgaans ook zijn vastgelegd, bijvoorbeeld in functieprofielen.

Macht van kennis en informatie
"Kennis is macht", is een vaak gehoorde uitspraak. Wie kennis of deskundigheid bezit, heeft de mogelijkheid om anderen op inhoudelijke gronden te overtuigen wat juist is. Hoe specialistischer de kennis, hoe meer macht iemand vaak bezit. Er zijn immers maar weinig anderen die evenveel weten als die persoon. Die anderen moeten dus een beroep op hem of haar doen om een goede beslissing te kunnen nemen. Daarmee heeft deze persoon (of groep, of afdeling) dus macht. Veel professionals bezitten dit soort macht.
Macht door kennis wordt niet altijd gewaardeerd en is niet altijd fijn om mee te maken te hebben, vooral als dat in een laat stadium van een ontwikkeling gebeurt. Belangen kunnen door de macht van kennis te lijden hebben, of hiërarchische macht kan erdoor overruled worden.

Een voorbeeld: een miljardenproject als de invoering van de ov-chipkaart kan worden afgeblazen doordat de kennis van een handjevol IT-specialisten een ernstig beveiligingslek aan het licht brengt.

Toegang tot informatie is ook een bron van macht. Niet alle informatie is even makkelijk toegankelijk. Je moet wegen kennen om bepaalde informatie tot je beschikking te krijgen, of de juiste mensen kennen. Op grond van je functie of als je in bepaalde (al dan niet schimmige) circuits verkeert, heb je soms toegang tot vertrouwelijke informatie. Als je beschikt over deze informatie, heb je meer macht ten opzichte van de mensen die die informatie niet hebben.

Wie een toekomstvisie heeft, heeft ook macht. Daarmee geeft iemand aan dat hij of zij weet welke koers gevaren moet worden. Anderen zullen die koers aanhouden. Dat is de reden dat van hogere managers verwacht wordt dat zij een visie hebben. Dat voegt een inhoudelijke factor toe aan hun hiërarchische macht. Hiërarchische macht is veel geloofwaardiger als ze gepaard gaat met relatiemacht, of macht van kennis en informatie. Inhoudelijke macht werkt beter dan uiterlijke macht. Op grond van inhoudelijke macht krijg je op den duur gezag.


Ben je een beginnend manager of leidinggevende, dan is het dus van belang dat je zorgt voor de nodige inhoudelijke kennis, en bijvoorbeeld ook voor relevante contacten. Blijf daarom investeren in kennis en je netwerk.

Er zijn bovendien vaardigheden die helpen op een natuurlijke manier macht te krijgen, bijvoorbeeld:

• Goed kunnen onderhandelen
• Organisatiesensitiviteit (weten wat de juiste wegen binnen een organisatie zijn om dingen gedaan te krijgen)
• Draagvlak kunnen creëren
• Goede algemene sociale vaardigheden
• Goed kunnen overtuigen

Wie goed is in al dit soort dingen, én veel verstand van zaken heeft, én de nodige charme en flair, en ook nog een generalist is, die heeft uiteindelijk niet alleen macht, maar ook charisma. Iemand met charisma hoeft zich niet te beroepen op een specifiek soort macht, maar de aard van zijn persoon is al voldoende om mensen mee te krijgen. Charismatische mensen hebben daarom doorgaans niet zozeer macht, als wel heel veel invloed.

‘Het zal een nieuwe machthebber weinig moeite kosten om zijn vijanden van het eerste uur voor zich te winnen zodra blijkt dat zij hem nodig hebben.’ Machiavelli

Machiavelli in onze tijd

In de TV serie 'House of Cards' zien we alle varianten van het machtsspel. De hoofdrolspeler Kevin Spacey geeft in schitterende oneliners zijn lessen in macht. Zie dit filmpje met een compilatie.

Tot slot: Macht corrumpeert, en absolute macht corrumpeert absoluut.
Lord Acton

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen artikelen in andere media. Bij elke bijdrage vermelden wij de oorspronkelijke bron: WikiPedia & CariereTijger