Het modelletjes-denken

Columns

Ik word wel eens moe. Moe van al die modelletjes. We hebben overal modelletjes voor. Modelletjes voor leiderschapsstijlen, modelletjes voor sturing, modelletjes voor veranderingen, modelletjes voor dit, modelletjes voor dat. En dan gaan we er ook nog kleurtjes overheen gooien. Een sociaal denkend iemand is ‘Groen’, een actie-in-de-taxi figuur is ‘Blauw’ en als je haast hebt, ben je kennelijk ‘Rood’ (letterlijk en figuurlijk).

En weet u wat het ergste is? We verschuilen ons massaal achter die modelletjes. We denken niet meer zelf na, want iemand heeft het voor elkaar gekregen een, op gevoel, steekhoudend verhaal te schrijven. En dus is het waar. En dus vinden we het zo. En dus doen we het zo. Klaar! We uitten wat kritiek op punten en komma’s, maar verder vinden we het prima zo.

Ik vraag mij geregeld af wanneer we ons Gezond Boeren Verstand weer eens gaan gebruiken. In plaats van koortsachtig het modelletje van een ander te volgen, gewoon ons eigen verstand de baas laten zijn. We zijn toch niet dom? Als ik een project manage, dan voelt iedereen op z’n klompen aan dat ik daar een planning voor nodig heb, want iedereen wil weten wanneer ik lever. Dat er mensen zijn die geld betalen voor dat project en dus graag willen weten hoe het loopt. Dat ik mensen nodig heb die ook daadwerkelijk inhoudelijk resultaat kunnen leveren. Dat het handig is om periodiek bij elkaar te zitten om te bespreken wie wat doet en hoe ver we zijn. Dat ik bij oplevering wel zeker moet weten dat het voldoet aan de eisen van degene die betaald. Geen hogere wiskunde, lijkt mij. Heb ik geen koninklijk model voor nodig.

En toch krijgt menigeen het voor elkaar om alleen maar in modelletjes te praten en te denken. Het modelletje leidend te laten zijn. Sterker nog: het volgen van een modelletje bepalend te laten zijn voor het succes. Dus: heb je het model niet goed gevolgd, dan ben je niet succesvol….

En om nog even verder te gaan: als we met anderen praten over dat modelletje dan gebruiken we het modelletjes-jargon. Vakjargon noemen we dat dan. Dat begrijpt toch iedereen? Beste klant, u snapt toch wel wat een Business Case is? Nee, zegt de klant, ik zoek gewoon een beschrijving waarmee ik kan onderbouwen waarom ik ergens geld aan uitgeef en wat het mij dan uiteindelijk oplevert. Ah …..

Het modellen-denken is er tegenwoordig enorm ingeslopen. We kunnen niet meer zonder. We gebruiken het als dagelijkse leidraad om ons werk aan op te hangen. Maar we zijn één ding daarbij over het hoofd gaan zien: een model is een model, een versimpeling van de werkelijkheid, ontstaan vanuit een algemene situatie zonder eigen ervaring en specifieke randvoorwaarden. Dat betekent dat een model dus niet zondermeer in elke situatie past. En dat betekent op haar beurt weer dat het boeren verstand de boventoon moet voeren. Een model kan een leidraad zijn, een kapstok, een gezamenlijk uitgangspunt, een stukje houvast maar meer dan dat is het niet. Het is nooit een excuus om niet zelf na te hoeven denken. Het kan je tot denken aanzetten, maar je moet je eigen boeren verstand inzetten om er succesvol gebruik van te kunnen maken.

Laat je Gezond Boeren Verstand het model zijn!

Waar vind ik toepasbare kennis en gedeelde ervaringen

Probeer het Pro-abonnement een maand gratis

En krijg toegang tot de kennisbank. 110 onderwerpen, kritisch, wars van hypes, interactief en geselecteerd op wat wél werkt.

Word een PRO 

M. Schmidt
Beste Roderick,

Op zich heb je hier best een punt maar jij benadert het nu net zo 1-zijdig als de modelletjes-denkers waar je zo op afgeeft. Alleen GBV gebruiken is mi. ook niet alles. Modellen kunnen zeker behulpzaam zijn om met andere perspectief, andere ogen naar zaken te kijken waardoor je een vollediger en breder inzicht verkrijgt. Dus ik zou zeggen gebruik aanvullend op je GBV zo'n modelletje en kijk wat het extra oplevert en waar de meerwaarde ligt. Ik denk namelijk dat goed doordacht gebruik van zo'n 'modelletje' een hoop kan opleveren op het gebied van efficientie en effectiviteit.
Roderick Gottgens
Auteur
Beste mevrouw / mijnheer Schmidt,

Het mooie van uw reactie vind ik dat u helemaal gelijk heeft. Maar u schrijft, in andere bewoordingen, hetzelfde als wat ik aangeef in de laatste paragraaf van mijn stuk.

Ik wil zeker niet beweren dat modellen onbruikbaar zijn, dat we ze maar overboord moeten gooien en slechts alleen het GBV-model moeten hanteren. In tegendeel zelfs. Zoals ik al schreef gaat het om het feit dat we de modellen 'wijs' moeten gebruiken. Dus niet blind volgen. Dat sluit volledig aan op uw opmerking "... goed doordacht gebruik ...".

Ik geloof er heilig in dat de meest succesvolle managers (project-, programma-, lijn-, etc) mensen zijn die een model gebruiken om van te leren (= kapstok, referentie of wat nog meer) om vervolgens op basis van eigen inzicht en intuïtie te sturen, te leiden en te adviseren. Het is deze combinatie die ik in de praktijk te vaak mis.
Mark
Mee eens. Modellen zijn vereenvoudigde vormen van de werkelijkheid, zoals u schrijft. Dit zorgt ervoor dat het niveau van 'men' die deze modellen hanteert niet meer zo bijzonder hoog hoeft te zijn. Gevolg: adviseurs laten (onbegrepen) modellen los op organisatievraagstukken, vaak zonder kop of staart. Goed dus om het gezonde verstand en intuïtie te gebruiken om het gehele plaatje te zien.
Wilbrand kuijt
Tja, een model is een model en de werkelijkheid is de werkelijkheid. Een waarheid als een koe, toch fietsen we alles door m'ekaar. Consultance hebben er helemaal een handje van. Zoals geschreven, een model is een gesimplificeerde weergave van de werkelijkheid. Niets meer, niets minder. En het is al helemaal niet een oplossing, een model doet namenlijk niets. Het gaat dus om hoe je op welke wijze het model gebruikt. Een spijker sla je in de muur met een hamer, een plank zaag je met een zaag. Wanneer je het door elkaar fietst zit je met flinke brokken.
Leon Dohmen
Beste Roderick,

Jouw artikel lijkt veel meer te gaan over adviseurs en consultants die gebrek aan kennis en vaardigheden van het specifieke klantvraagstuk verhullen met modellen en modeljargon en hierdoor het model leidend laten zijn ....

Vriendelijke groet,
Leon
Frank Veldhof
Mooie blog! Modelletjes, love them, hate them but don't forget to think for yourself!
Beijer Ralph
Een model is altijd een hulpmiddel en nooit een doel op zich. Maar daarmee is het nog niet onverstandig een model te gebruiken als kapstok als je denkt dat het een toegevoegde waarde kan hebben. Hoe je dat vervolgens inzet is weer een heel ander verhaal en daar gaat het vaak niet goed en wordt het model wel een doel op zich, helaas.

Meer over Management modellen