Het modelletjes-denken

Ik word wel eens moe. Moe van al die modelletjes. We hebben overal modelletjes voor. Modelletjes voor leiderschapsstijlen, modelletjes voor sturing, modelletjes voor veranderingen, modelletjes voor dit, modelletjes voor dat. En dan gaan we er ook nog kleurtjes overheen gooien. Een sociaal denkend iemand is ‘Groen’, een actie-in-de-taxi figuur is ‘Blauw’ en als je haast hebt, ben je kennelijk ‘Rood’ (letterlijk en figuurlijk).

En weet u wat het ergste is? We verschuilen ons massaal achter die modelletjes. We denken niet meer zelf na, want iemand heeft het voor elkaar gekregen een, op gevoel, steekhoudend verhaal te schrijven. En dus is het waar. En dus vinden we het zo. En dus doen we het zo. Klaar! We uitten wat kritiek op punten en komma’s, maar verder vinden we het prima zo.

Ik vraag mij geregeld af wanneer we ons Gezond Boeren Verstand weer eens gaan gebruiken. In plaats van koortsachtig het modelletje van een ander te volgen, gewoon ons eigen verstand de baas laten zijn. We zijn toch niet dom? Als ik een project manage, dan voelt iedereen op z’n klompen aan dat ik daar een planning voor nodig heb, want iedereen wil weten wanneer ik lever. Dat er mensen zijn die geld betalen voor dat project en dus graag willen weten hoe het loopt. Dat ik mensen nodig heb die ook daadwerkelijk inhoudelijk resultaat kunnen leveren. Dat het handig is om periodiek bij elkaar te zitten om te bespreken wie wat doet en hoe ver we zijn. Dat ik bij oplevering wel zeker moet weten dat het voldoet aan de eisen van degene die betaald. Geen hogere wiskunde, lijkt mij. Heb ik geen koninklijk model voor nodig.

En toch krijgt menigeen het voor elkaar om alleen maar in modelletjes te praten en te denken. Het modelletje leidend te laten zijn. Sterker nog: het volgen van een modelletje bepalend te laten zijn voor het succes. Dus: heb je het model niet goed gevolgd, dan ben je niet succesvol….

En om nog even verder te gaan: als we met anderen praten over dat modelletje dan gebruiken we het modelletjes-jargon. Vakjargon noemen we dat dan. Dat begrijpt toch iedereen? Beste klant, u snapt toch wel wat een Business Case is? Nee, zegt de klant, ik zoek gewoon een beschrijving waarmee ik kan onderbouwen waarom ik ergens geld aan uitgeef en wat het mij dan uiteindelijk oplevert. Ah …..

Het modellen-denken is er tegenwoordig enorm ingeslopen. We kunnen niet meer zonder. We gebruiken het als dagelijkse leidraad om ons werk aan op te hangen. Maar we zijn één ding daarbij over het hoofd gaan zien: een model is een model, een versimpeling van de werkelijkheid, ontstaan vanuit een algemene situatie zonder eigen ervaring en specifieke randvoorwaarden. Dat betekent dat een model dus niet zondermeer in elke situatie past. En dat betekent op haar beurt weer dat het boeren verstand de boventoon moet voeren. Een model kan een leidraad zijn, een kapstok, een gezamenlijk uitgangspunt, een stukje houvast maar meer dan dat is het niet. Het is nooit een excuus om niet zelf na te hoeven denken. Het kan je tot denken aanzetten, maar je moet je eigen boeren verstand inzetten om er succesvol gebruik van te kunnen maken.

Laat je Gezond Boeren Verstand het model zijn!