De Grote Depressie in Europa

De Verenigde Staten blijken de lessen van de Grote Depressie beter te hebben geleerd dan Europa. Terwijl Europa wegzinkt in recessie en conflict, groeit de Amerikaanse economie met zo'n 2 procent per jaar. De Fed heeft sinds 2008 zo ongeveer de helft van het begrotingstekort gefinancierd met quantitative easing en daarmee de Amerikaanse burger een enorme dienst bewezen. De paniekverhalen over de onvermijdelijkheid van hyperinflatie en in elkaar donderende obligatiemarkten, kunnen - vier jaar later - naar het rijk der fabelen worden verwezen.

Dit uitblijven van de grote Amerikaanse inflatie is overigens voor maar weinig serieuze economen een verrassing. Inflatie is namelijk een gevolg van meer vraag dan aanbod. We weten ook dat schuldafbouw, bezuinigen en belastingverhogingen een remmende uitwerking hebben op de vraag en daarmee op de inflatie.

De Amerikaanse burger had het geluk dat zijn monetaire beleidsmakers deze belangrijke les van de Grote Depressie geleerd hadden. De Europese burger trof een wreder lot. Met een blind geloof in het heil van een harde munt, weigerde Europa de onconventionele 'monetaire verruiming' in te zetten, zoals ze in de VS is ingezet. Het gevolg is dat we er nu een stuk slechter voor staan dan de VS. Qua schuldenprobleem, qua werkloosheid en qua vertrouwen.

Er is geen land dat ooit met louter fiscale verschuivingen uit een schuldencrisis is gekomen. De uitgaven van de een zijn namelijk de inkomsten van de ander. Een internationale schuldencrisis eindigt altijd in kwijtschelding en inflatie, waarbij geldt: hoe meer inflatie hoe minder kwijtschelding nodig is.

De ontkenning van deze economische realiteit in het monetaire beleid heeft ertoe geleid dat de Europese politieke problemen onnodig gecompliceerd zijn geworden. Als de monetaire beleidsinstrumenten juist waren ingezet, zouden we nu in Europa debatteren over het afremmen van loonstijgingen in de sterke landen. Serieuze inflatie komt namelijk altijd vanuit de lonen. In plaats daarvan gaat het nu over het politieke gifmengsel van belastingverhogingen en bezuinigen in combinatie met kwijtschelding van Zuid-Europese schulden. Met als gevolg stijgende werkloosheid, dalende huizenprijzen, krimpende koopkracht, stilvallende consumptie en stijgende belastingen. Burgers zijn aangewezen op primitieve overlevingsstrategieën als ruilhandel, stroop en sprokkel, kleinschalige tuinbouw en criminaliteit.

Als Rutte I had besloten om burgers koopkrachtzekerheid te bieden in plaats van beleggers te paaien met als hervormingen verklede lastenverzwaringen, was Nederland dichter bij het Duitse groeipatroon gebleven. En hadden burgers en banken gemakkelijker de lucht uit hun vastgoedzeepbellen kunnen laten lopen.

Het heeft niet zo mogen zijn. In 2012 is bovenop het eerste pakket lastenverzwaringen nog eens 12 miljard euro en daarna 16 miljard gestapeld. Bovendien heeft Rutte II, in een wanhopige poging om de suïcidale daadkracht van de Kunduzcoalitie te overtreffen, besloten om op dit onzalige moment het kleed onder u vandaan te trekken. Kortere WW, lagere ontslagvergoeding, minder renteaftrek, lager pensioen, minder zorg en dus een diepere val als u onverhoopt iets overkomt. Niets doen had ons sterker uit de crisis doen komen.

Ondertussen heerst in Den Haag de geest van ontkenning. Rutte ziet 'versterking van het groeivermogen van de economie' als rode draad van het krimpakkoord. Kamp meent dat 'lastenverzwaringen' 'groei' veroorzaken. Nijboer verwacht dat het beleid van dit kabinet uiteindelijk vruchten zal afwerpen. En Koolmees ziet krimp als aansporing om er een schepje bovenop te doen.

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen berichten in de media. In elk bericht vermelden wij de oorspronkelijke bronnen. Bron: Het Parool en NRC door Ewald Engelen