Eerste stappen om innovatief de crisis te overwinnen

Ook afgelopen week was het weer in het nieuws: Nederland blijft achter op de rest van de wereld als het gaat om innovatie en duurzaamheid. Op verschillende (bouw)congressen waar ik vorige maand deel nam popte ditzelfde thema telkens weer op. Er werd gesproken over crisis, noodzaak om te veranderen, nieuwe vormen van samenwerken en innovatiekansen.

Fascinerend vond ik het feit dat er verschillende presentaties waren van bedrijven die het momenteel heel erg goed doen, ondanks (of dankzij?) de crisis. Door te (blijven) innoveren. Eén van hen beleefd in 2013 het beste jaar van hun 15-jarig bestaan! Best indrukwekkend. Dus het kan wél.

Als ik dan tijdens de pauzes het gesprek opende bij de koffie over dit onderwerp, zag ik regelmatig glazige blikken en bespeurde een onderhuidse vermoeidheid of hulpeloosheid om dit in het eigen bedrijf te kunnen waarmaken. Vooral bij de middelgrote en grote bedrijven: misschien omdat die voor hun gevoel moeten opboksen tegen een gevestigde bedrijfscultuur, kleilagen in het management en misschien zelfs, zeg ik heel voorzichtig, de noodzaak nog onvoldoende in hun botten voelen? Denken dat de crisis wel overwaait?

Persoonlijk geloof ik daar niets van: deze crisis is een systeemcrisis en is nog lang niet over. Alleen de bedrijven die deze onprettige werkelijkheid onder ogen durven zien en met een optimistisch gemoed alle creativiteit en ondernemerschap aanboren om zichzelf opnieuw uit te vinden voor de “nieuwe tijd” zullen overleven. En zelfs floreren. Die voorbeelden zijn er dus nu al.

Maar waar moet je beginnen? Hieronder doe ik een suggestie voor een aantal eerste stappen die helpen om als organisatie je innoverend vermogen te ontwikkelen.

Stap 1. Bewustwording
Zie de realiteit onder ogen en laat hem diep tot iedereen in de organisatie doordringen: Innoveren, jezelf opnieuw uitvinden, is geen hobby maar de enige overlevingskans op lange termijn.

Stap 2. Onderneem!
Laat je door die realiteit niet uit het veld slaan, maar kus de ondernemer in je wakker. Vertrouw op het creatief vermogen van iedereen in je organisatie en ga op zoek naar de kansen die elke crisis biedt. Ook deze dus! Een voorbeeld: de energiecrisis heeft een markt geopend met ongekende potentie op het gebied van duurzaamheid en energiezuinige oplossingen. Spring erin. Ondernemers reageren op een crisis door de nieuwe kansen te zoeken bij hun (potentiële) klanten, managers reageren vaak door te focussen op het besparen van kosten en streven naar “meer onder controle” en “basis op orde” intern. Interne focus is géén uitweg uit de crisis, je klanten wel.

Stap 3. Opnieuw de klant voorop
Start bij de klantbehoefte. Ga weer in gesprek met de klant: zowel afnemer als eindgebruiker. Doe dit individueel, maar zeker ook in de vorm van forums of andere groepssessies, want door interactie met anderen komt een extra creatief proces bij de klant op gang. En laat ze dan hun nachtmerries benoemen en vervolgens collectief dromen van de ideale wereld waarin ze willen leven en vraag ze om details hoe die wereld eruit ziet. In deze verhalen, nachtmerries, dromen en wensen zitten de behoeftes verstopt die om innovaties vragen. Daar liggen de kansen! En, ook niet onbelangrijk: daar liggen inspiratie en motivatie, wat de organisatie vleugels kan geven.

Stap 4. Wees creatief
Selecteer de kansrijke behoeften en neem deze als uitgangspunt in creatieve sessies met zoveel mogelijk mensen uit je organisatie. En als je durft: nodig mensen uit van buiten je organisatie. Persoonlijk zie ik grote kansen bij de toenemende groep talentvolle werklozen en schoolverlaters die niets liever wil dan weg vanachter de geraniums: nodig ze uit voor een sessie en zet hun potentieel aan! Dan ben je ook nog Maatschappelijk Verantwoord Ondernemend bezig.

Stap 6. Werk samen
Onderzoek of het zinvol is om samenwerking aan te gaan met een andere partij om de kansen te realiseren. Als dit zo is: bereid een alliantie voor. Is dat niet nodig: start een intern project om dit te realiseren en leg de verantwoordelijkheid daarvoor in de lijn, bij de top van de organisatie: korte lijnen, anders komt het niet van de grond. En, zorg dat alle afdelingen verantwoordelijkheid voelen en er samen aan werken, het kan geen feestje zijn van één enkele poot van het bedrijf.

De komende maanden zal ik regelmatig columns en artikelen plaatsen rondom de onderwerpen van het verhogen van het innovatief vermogen van bedrijven en de, met name in de bouwsector, veel gehoorde roep om “een nieuwe manier van samenwerken”.

Ik wil lezers expliciet uitnodigen om positief kritisch te reageren en vragen te stellen, als input voor vervolgcolumns. Laten we het gesprek rondom dit belangrijke thema goed op gang brengen en zoveel mogelijk mensen en organisaties helpen bij hun ontdekkingsreis op dit vlak!