Met de coronacrisis wordt de zorg zwaar beproefd

Columns

Deze column maakt deel uit van een serie over de herwaardering en transformatie van onze publieke organisaties. De serie biedt een overzicht van de talrijke artikelen die over dit onderwerp de afgelopen maanden in ManagementSite zijn gepubliceerd. De  links verschaffen houvast voor de gewenste verbeteringen.

Door de coronacrisis wordt de zorg zwaar op de proef gesteld. En dat terwijl de zorg te maken heeft met toenemende bureaucratie. De 'doomloop' van regelzucht en systeemdwang eist een hoge tol. Werkplezier en betrokkenheid van het personeel worden er ernstig door aangetast. Zo’n 40% van de instromers in de zorg verlaat de zorg weer binnen twee jaar. Ongelooflijk!

Suggesties voor verbetering

Twee artikelen met goede suggesties voor verbetering

Andere manieren van organiseren

Het goede nieuws is dat er een krachtige beweging op gang is gekomen met strijdkreten als: zelforganisatie, autonomie, vakmanschap & professionaliteit, klein binnen groot, zelfsturende teams, Rijnlands organiseren en sturen op verantwoordelijkheid. Al jaren zijn er voorbeelden van organisaties die hiermee aan de gang gaan met uitstekende resultaten. Superbekend is het voorbeeld van Jos de Blok met Buurtzorg Nederland als toonaangevende thuiszorg-organisatie. Buurtzorg Nederland: ‘back to basics’. Interview met directeur Buurtzorg Nederland, Jos de Blok. Er zijn meer overtuigende voorbeelden die al jaren geleden veel aandacht kregen:

De coronacrisis en de sturing van de zorg

Mijn indruk is dat VWS hun minister Hugo de Jonge af en toe lelijk in de kou hebben laten staan met onhandige sturing bij zaken als het regelen van mondkapjes en het testen. De kennis die aanwezig was in het werkveld werd onvoldoende gebruikt. Mondkapjes en beschermingsmiddelen waren via lokale initiatieven veel royaler beschikbaar geweest. Bij het testbeleid werden adviezen gegeven gebaseerd op de capaciteit van de ziekenhuislaboratoria. Toen die capaciteit schromelijk tekort schoot reageerde men traag en ging men in het buitenland te rade terwijl binnen NL voldoende capaciteit gemobiliseerd kon worden. Meer hierover in:

Het komt erop neer dat er bij de sturing ruimte moet zijn voor lokaal initiatief & ondernemerschap gekoppeld aan een duidelijke regie. VWS bleek voor deze rol nog niet geschikt.

De organisatie van de zorg in het werkveld blijkt gebrekkig. Het veiligheidsberaad wacht af of loopt VWS voor de voeten. Waar is de actieve rol bij het opzetten van teststraten en vaccinatie-faciliteiten? De GGD's dan? Die doen wat ze kunnen maar stevig meedenken en meedoen?

Kortom het samenspel centraal = decentraal moet beter. De volgende test van dit samenspel is het vaccineren in 2021. Ik hoop dat het nu reeds alle aandacht krijgt.

De kat uit de boom

Tussen de zorgorganisaties zelf zijn grote verschillen. De meeste zorgorganisaties kijken de kat uit de boom en gaan op de oude voet verder. Wat is dit? Waarom pakt het management zijn verantwoordelijkheid niet op? Gemakzucht, dommigheid? Angst dat ze dit niet aankunnen? Of is het een vastklampen aan de oude routines, of aan de eigen positie en het eigen hachje?

Wat het ook is, het is onverantwoordelijk gedrag en een ernstig falen. Ook de Raden van Toezicht en de Inspecties falen. Zij tolereren niet alleen de oude praktijken. Zij maken deze praktijken ook mogelijk door de verkeerde lieden aan het roer te stellen en te laten begaan.

De veranderingen zetten door

Hoe dan ook, ondanks de tegenwerking zetten de genoemde veranderingen door. Zie Een zelfsturende reorganisatie? Bestaat dat? Thuishulpmedewerkers TSN nu in zelfsturende teams bij Familiehulp.

Lees in ieder geval Rijnlands organiseren in de zorg. Kan het de coronacrisis aan? Teams Zorgcentra De Betuwe regelen hun zaken zelf.
Dit artikel toont het WAT en HOE van de verandering naar zelfsturende teams bijzonder duidelijk, ook dankzij het persoonlijk commentaar van direct betrokkenen. Het verhaal krijgt extra kracht doordat blijkt dat de organisatie goed bestand is tegen de coronacrisis.

Conclusie

De ondertitel van deze column is een vraag: 'Het verloop van instromers is groot. Is het de regelgekte, de organisatievorm of de werkdruk?' Mijn conclusie is 'Het is alle drie'. De coronacrisis vergroot de narigheid nog eens extra uit. Overbelasting dreigt. Dat klinkt pessimistisch ware het niet dat we volgend jaar waarschijnlijk van de corona verlost worden en dat de mogelijkheden om wat te doen aan regelgekte en organisatievorm voor het oprapen liggen.

Willem Mastenbroek, hoofdredacteur ManagementSite.nl

Noot

Kennisbank
Deze column is onderdeel van een serie over de herwaardering van onze publieke sector. De belangrijkste veranderingen worden met de nodige voorbeelden beschreven. De serie is een samenvatting van de vele artikelen en columns die de afgelopen maanden zijn gepubliceerd. Onderdelen ervan worden ook opgenomen in onze kennisbank, bijvoorbeeld bij Zorg en in Zelforganisatie en Zelfsturende teams.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Willem Mastenbroek Jr.
Pro-lid
Zomaar 2 prachtige voorbeelden op 1 dag:
1. In een brief aan de Kamer schrijft de minister dat ze de drukte op Schiphol onacceptabel vindt en dat ze aanvullende maatregelen heeft afgesproken met de luchtvaartsector om niet-noodzakelijke reizen te ontmoedigen. "Ik onderzoek in ieder geval of het mogelijk is om een verklaring in te voeren waarin reizigers aangeven of het een noodzakelijke reis betreft", schrijft de minister. Ze zal de Kamer er begin volgend jaar over informeren.

BEGIN VOLGEND JAAR??? ohhja, dan is de kerstvakantie afgelopen.

2. ‘Onvoorstelbaar dat het zo lang duurt voor plan klaar is’, zegt vaccinatie-expert Herman van der Weide:
"We wisten al in maart dat er een vaccin zou komen. Ik zou zeggen: toen had je moeten beginnen met een draaiboek bouwen. En niet in achterkamertjes, maar met degenen die ermee moeten werken."

BIJNA VERGETEN,..we moeten ook nog vaccineren.

Meer over Zorg