Covid 19, ook een zaak van anders organiseren?

De manier van organiseren maakt een wereld van verschil. De rol van het ministerie VWS is daarbij essentieel. Is er voor de regio’s, GGD’s en gemeenten voldoende autonomie. Kan men zelf de nodige besluiten nemen over de uitvoering van het overheidsbeleid. Wordt de verantwoordelijkheid en de vindingrijkheid van de mensen ‘aan het front’ voldoende gemobiliseerd.

Eerst twee krantenkoppen:

Labcapaciteit flink opgeschroefd, maar wachttijd voor coronatest loopt nog niet terug

De landelijke testcapaciteit is inmiddels flink opgeschroefd, maar de wachttijd voor het afnemen van een coronatest loopt nog niet terug. Het kost de 25 GGD’s nog zeker een week voordat ze meer tests kunnen afnemen. Volkskrant, 7 oktober 2020.

Tja het wil maar niet lukken. Hoe anders is het met de testcapaciteit in Duitsland

Waarom niet Nederland het coronawonderland is maar Duitsland

Wat verklaart het grote verschil tussen Nederland en Duitsland?
Volkskrant, 2 oktober 2020

Een volgens mij een zeer belangrijke verklaring van het verschil is de grotere autonomie van de regio’s. Zo lees ik:

“Daarbij komt dat de Duitse Gesundheitsämter meer slagkracht hebben dan de Nederlandse GGD’s, die slecht uitgerust bleken voor een pandemie,  door een combinatie van bezuinigingen in de zorg en de ingewikkelde bestuurlijke constellatie tussen landelijke en gemeentelijke overheid.

In Duitsland vallen de Gesundheits­ämter direct onder het gezag van stad of Landkreis, een groep kleinere gemeenten, ze hebben meer geld en vooral een grotere beslissingsbevoegdheid, wat het inspelen op regionale verschillen eenvoudiger maakt. ‘Ze spreken ook zelf met deskundigen’, zegt Alex Friedrich.

‘vooral een grotere beslissingsbevoegdheid’, op lokaal niveau is broodnodig anders blijf je achter de feiten aanrennen. Immers, met het testen blijven we maar knoeien. Met de GGD's als kop van Jut. Ook het ministerie VWS krijgt er steeds meer van langs. We krijgen er nu de sneltest bij. Ook deze zal weer met grote problemen en vertragingen aangewend worden. Ondertussen wordt het sneltesten in Italië en elders in Europa al voluit ingezet.

Wat is het alternatief?

Geef de regio’s meer autonomie om het virus aan te pakken. Laat de regio’s hun gang gaan. Moedig eigen initiatieven van gemeenten, veiligheidsregio’s, GGD’s en lokale ondernemers aan om de problemen op te lossen.

Dit betekent een heel andere rol voor het Ministerie. Niet zelf alles willen regelen. Niet tot in ABU DHABI  zoeken naar testcapaciteit. Terwijl er genoeg commerciële partijen in NL staan te trappelen om ingezet te worden. We hebben de ellende ook gezien met mondkapjes en beschermende kleding. Nu komt de sneltest eraan. Krijgen we weer dezelfde narigheid?

Men zal moeten groeien in een andere rol: Minder micromanagement en centrale top down sturing. Wel een duidelijk beleid en meer lokale autonomie voor de uitvoering.

Waarom eigenlijk? Omdat er teveel problemen door elkaar spelen bij de uitvoering. Schaars testmateriaal en testcapaciteit, geen mensen voor Track & Trace. Commerciële aanbieders die aankloppen. Onvoldoende kracht bij de GGD’s om snel op te schalen. Gemeenten die de test capaciteit willen vergroten voor hun burgers. Bedrijven en instellingen die een voorkeursbehandeling eisen. Gebons op de deuren voor de sneltest. En plotseling is er de blaastest. Telkens is er wat. Dat is allemaal niet centraal te regelen. Als je het toch probeert ontstaan er grote vertragingen en potsierlijke missers omdat je de mogelijkheden en de initiatieven die er lokaal zijn niet oppikt.

De volgende twee voorbeelden uit de Volkskrant geplukt, spreken boekdelen.

Een miljoen mondkapjes per week uit Arnhem, ondanks het ministerie

‘Het had weinig gescheeld of hun ‘wilde idee’ voor een Nederlandse mondmaskerfabriek was nooit werkelijkheid geworden. Maar anderhalve maand later staan ondernemers Fleur Bakker en Jaap Stelwagen in de fabriekshal in Arnhem toch maar mooi naast die splinternieuwe, draaiende machine.'  Volkskrant, 10 mei 2020.

Jos de Blok: ‘Managers beperken de kracht van vakmensen

"Duizenden mensen in de zorg wisten hoe ze aan beschermend materiaal konden komen, maar met hun kennis is niets gedaan. Je zag dat de zorg er zelf ook niet meer achteraan ging, alle spullen kwamen toch wel van de overheid. Zo werkt dat, machtsstructuren halen energie bij mensen weg."  Volkskrant, 24 april 2020.

Het alternatief

Om de corona te bedwingen is lokaal initiatief een noodzaak. Een paar bedrijven die een sneltest-centrum voor hun mensen opzetten met een commerciële partij. Een grote gemeente die hier ook mee wil beginnen en zich daarbij aansluit. Een GGD die hierop inhaakt en tegelijk de eigen capaciteit blijft uitbreiden door een commerciële partner te contracteren.  Een andere GGD die via een deal met een ROC, mensen opleidt voor Track en Trace.  Wil je dat allemaal centraal organiseren en regelen? Kom nou!

Stimuleer lokaal initiatief. Denk na over hoe je dit kan faciliteren. Communiceer met de regio’s om te weten wat er leeft en wat de vragen zijn waar je wat aan kunt doen. Trap nooit in de valkuil van micro-management. Als het in de ene regio beter gaat dan in de andere. 'So be it'. De belangrijkste maatstaf is: krijgt men in steeds meer regio’s greep op de oprukkende Corona?

Voor deze aanpak bestaat geen blauwdruk. Je kan dit niet uitrollen of bereiken met protocollen, regelgeving of systemen. Ga aan de slag met lokale partijen die al signalen van een eigen aanpak vertonen. Moedig ze aan. Laat ze hun gang gaan. Faciliteer en ondersteun.
Dit is ook de manier om waar nodig enige sturing en regie te voeren.  Probeer 'al doende' in deze rol te groeien. Ik durf te wedden dat nu al enkele regionale partijen blij zullen zijn met zo’n aanpak. De rest volgt vanzelf.

Samengevat: Geen micromanagement. Stuur anders. Kom met duidelijk beleid en ondersteun lokale autonomie & verantwoordelijkheid om dit beleid te realiseren

Interessant is dat onze ziekenhuizen eigenlijk al begonnen zijn met een dergelijke aanpak. De lokale vindingrijkheid blijkt groot.  Zie het artikel van Lenette Schuijt Covid 19: de zorg, vermoeid maar paraat.  Zo lees ik dat artsen, die in oorlogsgebieden werkzaam zijn geweest, helpen om effectiever de Corona-crisis te bestrijden. Dit vind ik een beeld dat past bij wat ons te wachten staat. Een guerilla die lokaal gestreden moet worden.

Willem Mastenbroek, hoofdredacteur ManagementSite.nl