Zelfsturing als toverwoord en het slechtste van 2 werelden

Columns

Zelfsturing lijkt het toverwoord voor al onze problemen: organiseer het  management weg en laat de teams zelf maar sturen.  Onder grote druk van zowel binnen als buiten de organisatie voert men daarom  het agile werken en de zelfsturing in op allerlei plekken in de organisatie. Iedereen doet het, dus het zal wel goed zijn. We knippen er 1 soms zelfs 2 midden management-lagen uit en geven de teams vrijheid en dan zijn we klaar voor de toekomst en kan de zelfsturing beginnen…..

De praktijk blijkt weerbarstig

Een aantal onterechte aannames liggen hier aan ten grondslag:

  • Teams zouden die zelfsturing willen.
  • Werknemers hebben een voldoende volwassen werkhouding voor zelfsturing.
  • We hebben teveel midden management die geen waarde toevoegt.
  • Alle omgevingen zijn in principe geschikt om zelfsturing toe te passen.
  • Midden management dat overblijft is geschikt voor het leiden/ coachen van een zelfsturend team.
  • Zelfsturende teams hebben geen aansturing nodig.

De volgorde die men bij deze veranderingen hanteert is mijns inziens niet goed. Het midden management wordt weggehaald voordat zeker is dat de teams toe zijn aan zelfsturing.  Wat overblijft is het slechtste van 2 werelden. Teams die zelf een onvoldoende volwassen werkhouding hebben m.b.t. zelfsturing  maar waar we dit wel van verwachten en midden management met een te grote span of control (op basis van de verwachte zelfsturing). Het management heeft geen grip meer op de teams. Het gevolg is dat het midden management gedrag gaat vertonen om opnieuw grip te krijgen: nog strakkere sturing en als gevolg daarvan teams die juist minder dan meer vrijheid ervaren om zaken zelf op te pakken en in te vullen. Het resultaat is frustratie aan beide zijden.

Medewerkers geven aan: “nu wordt ik nog meer aangestuurd dan vroeger en heb ik minder vrijheid dan dat ik had”
en managers melden: “krijgen medewerkers meer vrijheid maar doen ze er niks mee, sterker nog ik ben drukker dan vroeger met het aansturen”.

Kortom, onvoldoende loslaten door het management en een groot gevoel van voortdurende  aansturing vanuit de aanwezige teams. En als het een beetje mis lijkt te gaan en de organisatie onder druk komt te staan zien we managers weer ingrijpen en terug vallen in oud gedrag en oude patronen. Zoals het directief aansturen met lijstjes waarin  precies staat wat er wanneer moet gebeuren.

Omdat zelfsturing ogenschijnlijk niet lijkt te werken zien we managers die dan zelf maar de rol overnemen en laten zien hoe het moet, omdat ze het nu eenmaal beter weten. En midden managers die vinden dat het nooit goed is en dus vertellen hoe het moet en het maar even voor doen..

Hoe kan het dan wel:

  • Train het team voordat je het management gaat afbouwen en stel vast of je de juist kwaliteiten in huis hebt.
  • Zorg ervoor dat het zelfsturende team de gehele verantwoordelijkheid heeft om zelf beslissingen te nemen.
  • Zorg voor een goede coaching en begeleiding van management in hun nieuwe rol.
  • Leer het midden management dat ze moeten coachen en niet sturen.
  • Zorg dat midden management focus heeft op het wat en niet het hoe. Besef hierbij dat loslaten niet gemakkelijk is en vaak voor onrust zorgt.
  • Schets voor alle betrokkenen een duidelijk beeld hoe de organisatie er uit gaat zien. Dit vraagt om een goede structurele voorbereiding op alle niveaus in de organisatie en wat in de nieuwe setting van elkaar wordt verwacht.
  • Accepteer dat agile en zelfsturing niet de oplossing is voor alle problemen.

Zorg kortom voor goede randvoorwaarden en kaders om de zelfsturing in te vullen. De kaders waar binnen die vrijheid valt moeten duidelijk zijn. Vrijheid moet niet worden verward met vrijblijvendheid want vrijheid zonder de juiste begeleiding kan als super spannend worden ervaren.

Valkuilen

Waak voor slechte uitgangspunten om aan de slag te gaan met zelfsturing van teams. Bijvoorbeeld door het puur te zien als een kostenbesparing (minder management).  Of omdat managers onvoldoende motivatie hebben om met het team bezig te zijn en daarom die teams het zelf maar uit laten zoeken in de vorm van zelfsturing.  Ook zie je afdelingen onder de druk van de rest van de organisatie meegaan in de verandering zonder visie en zonder  idee wat het hun moet gaan brengen.

We zien veel sociaal wenselijk gedrag en als het goed gaat lijkt het of zelfsturing werkt maar in de praktijk beklijft het niet….

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Meer over Innovatief organiseren