Wie krijgen werk in de On Demand Economie?

Cover stories

Jeremy Rifkin in Zero Margin Cost Society schrijft: “Alles en iedereen raakt verbonden met internet en met elkaar. Daardoor kunnen freelancers zichzelf veel makkelijker aanbieden.” En: "De arbeidsmarkt is een van de plekken waar de eerste effecten van deze verschuiving nu al merkbaar zijn. Maar dat is nog maar het begin.”

De vaste baan wordt zeldzamer

On Demand-apps als Werkspot.nl, Elance.com en Uber zorgen er voor dat de verhouding tussen werknemers en bedrijven verandert. Het vaste dienstverband wordt zeldzamer. Het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) in Nederland neemt de laatste jaren sterk toe: het zijn er volgens het CBS inmiddels 809.000, ruim 10 procent van de werkzame beroepsbevolking. Die stijging zal waarschijnlijk verder versnellen door de opkomst van de apps.

Werkspot bemiddelt dagelijks voor 1 miljoen euro aan klussen en het aantal uitgevoerde klussen groeit jaarlijks met 30 procent. De bekendste on-demand dienst is taxi-app Uber, waarmee klanten freelance-chauffeurs oproepen. Uber zou volgens uitgelekte cijfers 1 mljard dollar per jaar aan ritten omzetten. Uber wil hetzelfde gaan doen met verhuis-, boodschappen- en koeriersdiensten. Op diensten als Elance bieden zelfstandigen van over de hele wereld hun diensten aan. Van programmeurs tot marketeers tot redacteuren.

Tot zover Wouter van Noort, Werknemers on demand. NRC, 17-01-15

Wat gaat dit betekenen?

Je bent je reputatie

De concurrentie tussen al deze zelfstandige ondernemers is hevig. Prijzen staan onder druk. Alle On Demand-Apps werken met een beoordelingssysteem. Gebrek aan kwaliteit wordt in de On Demand Economie keihard afgestraft.

Reputatiemanagement is alles; je bent zo goed als je laatste klus.

En het is niet alleen vakmanschap. Houding en gedrag tellen zwaar mee. Bot en ongemanierd optreden… down gaat de score. Schuw en vermijdend gedrag… een duidelijk minpunt. Fatsoen, duidelijk communiceren, goed samenwerken, afspraak is afspraak, discipline… déze persoon moeten we hebben!

Over iedereen is van alles op het net te vinden. Beweringen op GeenStijl of op Facebook blijven de mensen achtervolgen. We krijgen ook bij ManagementSite steeds vaker verzoeken om reacties van jaren terug te verwijderen.

Ook bedrijven hebben een digitale reputatie.

Steeds meer organisaties worden door klanten gescoord. De hotelbranche, reisorganisaties, restaurants, vervoerders, ziekenhuizen, retailers, ze worden aan alle kanten tegen het licht gehouden. Gedraagt het personeel zich ongeduldig, hufterig of ongeïnteresseerd, dan blijft dat het bedrijf of instelling achtervolgen.

Een evolutie die zich versnelt

Het betreft een ontwikkeling die al eerder binnen veel bedrijven zichtbaar werd. Goed samenwerken, kunnen improviseren, initiatiefkracht, verantwoordelijkheid nemen voor resultaat en klant, blijken broodnodig. Telkens is er dezelfde noodzaak. We zitten dichter op elkaar en de druk neemt toe. De steeds langere en intensievere afhankelijkheidsketens binnen en tussen organisaties maken kwetsbaar. Als ergens mensen in de keten uitvallen, hun werk niet doen, de boel de boel laten, dan kan de schade enorm oplopen.
Er moet dan snel ingegrepen worden. Bij voorkeur door de mensen zelf. Zij kennen de details. Wachten op de leiding betekent toenemende narigheid. Hoe steiler de hiërarchie hoe groter dit gevaar. Initiatiefkracht en je verantwoordelijkheid oppakken worden steeds belangrijker.

Niet alleen ZZP'rs maar ook werknemers worden steeds vaker op deze aspecten van houding en gedrag afgerekend.

De tendens is duidelijk. Expertise en vakmanschap blijven van groot belang maar zonder de nodige sociale vaardigheden ben je nergens. Niemand gaat in zee met brutale en gelijkhebberige figuren. Men wil samenwerking, verantwoordelijkheid, initiatief, goed communiceren en fatsoen.

Aanspreken op gedrag?

Een positief zelfbeeld is een goede zaak! Maar wat als het niet aansluit op het beeld dat anderen van je hebben?

Ruim 2,5 jaar geleden publiceerde Simon van der Veer de column Elkaar aanspreken op missers doen we hier niet. Hij schrijft dat, ondanks alle goede intenties, coaching en training in feedback, het elkaar aanspreken op gedrag in de praktijk niet of nauwelijks gebeurt. Dat heeft goede redenen. Defensieve reflexen spelen op; niemand heeft zin in gedoe.
Dat verandert. Wat in organisaties voorzichtig gezegd werd en vaak helemaal niet, dat gaat rond in de virtuele wereld. Het wordt in snel tempo steeds lastiger om deze ontwikkeling te ontwijken. We hebben te maken meteen ontwikkeling waar geen mens zich aan kan onttrekken zonder verlies van prestige en inkomen.

Deze ‘no-excuse environment’ doet velen het eigen gedrag en houding onderzoeken. Men voelt zich gedwongen om zich te verdiepen in het kennelijke effect van het eigen gedrag. Men wil oplossingen voor de problemen die men ervaart. Alle wrevel en pijnlijke constateringen ten spijt is dat nog altijd beter dan eigenwijs en koppig uit de boot vallen.

Zet deze ontwikkeling door?

In de 17 jaar dat ManagementSite in de lucht is heb ik gezien hoe onderwerpen als zelfkennis, gedragsverandering, feedback, coaching en emotiemanagement steeds meer aandacht krijgen. Het channel Persoonlijke effectiviteit zit in de lift. De kennisbank-pagina over Communicatie en samenwerking is de drukst bezochte pagina.
Deze ontwikkeling hangt samen met tal van andere opvallende trends betreffende managen en organiseren. Zo zijn er organisaties die het heel goed lukt om de verantwoordelijkheid van de professionals in de uitvoering te versterken. Hoe komt dat? Wat gebeurt daar? En hoe werkt daar het ‘aanspreken op gedrag’. Vragen genoeg! Zie Gedragsverandering.

De tol van de On Demand Economie

De donkere kant: als je niet aanklampt wat dan?

Een belangrijke vraag vind ik: ‘Wat gebeurt er met de mensen die niet aanklampen bij deze ontwikkeling?’
Het vereist zelfreflectie en aanpassingsvermogen om je gedrag bij te stellen. De krachten van ‘ik ben wie ik ben’, 'laat mij met rust’ en ‘blame the other’ zijn sterk. En wie heeft er zin in altijd flexibel zijn, in continu verbeteren, in immer toenemend ondernemerschap, in steeds meer afgerekend worden op resultaten, in altijd maar blijven leren?

De groep outsiders die uit de boot valt wegens onaangepast gedrag en onvoldoende opleiding is nu al aanzienlijk. Zal deze groep in de On Demand economie steeds sneller gaan groeien?

.
Willem Mastenbroek, hoofdredacteur ManagementSite.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Wim Aalbers
Pro-lid
Beste Willem,
Herkenbare ontwikkeling en goede voorbeelden. Benoemde sociale vaardigheden zijn echter geen dankbaar onderwerp in de gemiddelde bestuurskamer. Daar heeft men het liever over cultuur- en identiteitstrajecten en wordt gretig gebreid rond thema's als attitudes en overtuigingen. Managers beseffen best dat aandacht voor gedrag als snel leidt naar het onderwerp van voorbeeldgedrag en wel dat van henzelf. Onlangs gehoord: ¨Oh een training op vaardigheidsniveau, daar gaan wij geen MT tijd aan besteden¨
==================
Natuurlijk gaan attitude en gedrag samen, maar de hierarchie of volgorde is minder eenduidig dan we vaak horen. Attitude is vaak ongrijpbaar en verweven op allerlei niveaus. Gedrag daarentegen is makkelijk te objectiveren en de effecten zijn zichtbaar en voelbaar. Van oefenen, vallen en opstaan, pijn en beloning leren we vaak meer dan van praatsessies over cultuur of attitude. Wat er voor nodig is een nieuwsgierige instelling en een kwetsbare opstelling. (Toch weer attitude).
==================
Ik pleit voor beginnen met doen. Praten kan altijd nog.
Willem Mastenbroek
Lid sinds 2019
Hallo Wim

"Beginnen met doen" Prima, Al doende leert men.

Bedrijven worden steeds meer afgerekend op het gedrag van hun mensen tot en met de top. Als men daar niet naar handelt, oftewel als men al doende niet snel leert, dan zullen bedrijven daar steeds meer narigheid mee krijgen.

Mijn voorspelling is dat deze ontwikkeling stevig gaat doorwerken ook in de 'gemiddelde bestuurskamer.

Met cultuur- en identiteitstrajecten zal men het niet redden. Dit soort 'regendansen' zie ik teruglopen. Resultaten blijven uit; te vrijblijvend!

Meer over Assessment