Algoritmisch management: Taylorisme 2.0 rukt op.

“We zijn mensen, geen stuk gereedschap van Uber”, staat er in grote letters op de rug van de protesterende mannen in een smalle straat in Londen. Een jongeman roept met hese stem in een megafoon dat ze kapot gemaakt worden. “Omdat jullie leven ontwricht wordt. Het is geld dat je nodig hebt om van te leven”. Tientallen mannen met hun fiets, brommer, motor of scooter reageren met instemming, staande voor het kantoor van Uber in Zuid-Londen op 26 augustus 2016. Het is een van de eerste protesten over de zogenoemde gig-economie.

Een gig-economie drijft niet op vaste banen maar op klein ondernemerschap. Taken die door vaste krachten werden uitgevoerd, worden het werk van flexibele krachten die 'on demand' beschikbaar zijn.

Bevrijding of uitbuiting?

Sarah O’Connor, in de Financial Times, vraagt zich af of de gig-economie bevrijding dan wel uitbuiting brengt.

In Londen ageren werkers zonder werkplek tegen een bedrijf dat hen niet in vaste dienst heeft. Ze worden niet door mensen aangestuurd maar door een algoritme dat met hen communiceert via hun smartphone. Waartegen ze demonstreren is de update van een app.

UberEats werd in juni 2016 in Londen gelanceerd en beloofde dat het “eten van uw favoriete restaurants met Ubersnelheid bij u aan huis bezorgd wordt”. UberEats bood een beloning van £20 per uur te betalen aan zelfstandige koeriers voor het brengen van eten van restaurant naar klant. Maar toen de vraag van de klanten toenam, ging UberEats per uur minder betalen. In augustus kwam het erop neer dat de koeriers nog maar £3.30 per bestelling betaald kregen plus £1 per afgelegde mijl en minus 25 procent ‘Uber service vergoeding’ en plus £5 ‘trajectvergoeding’.

Algoritmisch management

Op een goede dag werden de koeriers wakker en zagen ze dat hun app opnieuw een update had gehad. De trajectvergoeding was verlaagd tot £4 voor doordeweekse lunches en weekeind-diners en tot £3 voor doordeweekse diners en weekeind-lunches. De koeriers voelden zich bedrogen. Er waren koeriers die hun baan hadden opgegeven omdat Uber beter betaalde.

Er bestaan geen schattingen van de gig-economie wereldwijd maar in de VS zijn er ongeveer 800.000 mensen die op deze manier hun brood verdienen - via online tussenpersonen zoals TaskRabbit, Lyft, Uber en Deliveroo - zonder iemands werknemer te zijn.

De term algoritmisch management werd voor het eerst gebruikt door academici van het Human-Computer Interaction Institute aan de Carnegie Mellon-universiteit in Pittsburgh. Deze innovatie, beweerden zij, maakt de gig-economie mogelijk. Voor bedrijven als Uber die verkondigde “transport zo betrouwbaar te maken als stromend water” lost algoritmisch management een probleem op: hoe je een niet bij jou in vaste dienst zijnde groep zelfstandigen kan instrueren, volgen en beoordelen zodat ze snel reageren en soepel verlopende, gestandaardiseerde diensten kunnen verlenen.

Werknemers ‘deactiveren’
De Britse vakbond GMB met meer dan 631.000 leden heeft een proces aangespannen tegen Uber. Ingebracht in de zaak werd een e-mail van 23 december 2013 aan chauffeur Ashley Da Gama die luidt: “Hallo, we wensen u een Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar. Momenteel zijn we bezig met de planning voor 2014 en we zouden u daar graag bij betrekken. Maar daarvoor is het nodig dat we eerst een verbetering zien van uw huidige prestaties”. Twee weken later deelde Uber - wederom per e-mail - mee dat zijn prestaties niet voldoende waren verbeterd. Zijn account was ‘gedeactiveerd’... per onmiddellijke ingang”.

Taylorisme 2.0

Men mag dan wel beweren dat algoritmisch management de toekomst heeft, toch is het systeem in feite een echo van het verleden. Honderd jaar geleden werd het zogenaamde ‘wetenschappelijke management’ uitgevonden in de VS, dat in rap tempo ingang vond in de Amerikaanse fabrieken. De intellectuele drijfkracht achter deze bedrijfsvoering was de Amerikaan Frederick Taylor (1856-1915). Hij wilde door nauwkeurige arbeidsstudies prestatieverbeteringen bereiken en streefde ernaar objectieve productienormen vast te stellen, aan de hand waarvan men de prestaties kon verbeteren.

“Algoritmen maken controle en surveillance mogelijk waarvan de meest gestaalde Tayloristen nooit hadden durven dromen.”

Jeremias Prassl, hoogleraar Recht aan de universiteit van Oxford noemt het algoritmisch management van Uber en Deliveroo Taylorisme 2.0: “Algoritmen maken controle en surveillance mogelijk waarvan de meest gestaalde Tayloristen nooit hadden durven dromen”.

De volgende sector waarop algoritmisch management wordt losgelaten is de traditionele dienstensector, de detailhandel en de restaurants. Denk daarbij aan het plaatsen van sensoren in winkels om zowel het gedrag van de klant als van de verkoper te observeren. Het technologiebedrijf Percolata in Silicon Valley is al bezig met het plaatsen van sensoren in winkels. Algoritmen bouwen een profiel op van de werknemers. Wanneer presteren ze goed? Wanneer presteren ze slecht? De reeds verkregen gegevens suggereren dat algoritmen de verkoop met 10 tot 30 procent omhoog kunnen stuwen.

“Algoritmen bieden fantastische kansen voor roofzuchtige exploitatie van werknemers”.

Guy Standing, hoogleraar aan de universiteit van Londen en oprichter van Basic Income Earth Network (BIEN) is kritisch en zegt dat “algoritmen fantastische kansen bieden voor roofzuchtige exploitatie” van mensen die zich aan de onderkant van de arbeidsmarkt bevinden.

In ACTUEEL informeert ManagementSite u over belangwekkende berichten in andere media.
De bronnen van dit bericht zijn:
When your boss is an algorithm, door Sarah O’Connor in Financial Times, 8 september 2016.
Algoritmisch management reduceert de werkende mens tot een stuk gereedschap, door Redactie Beroepseer, in Groepsblog Bedrijfsleven, 21 september 2016.