Een tijdperk van alfa-mannetjes lijkt opnieuw aangebroken. Kijk naar Trump, die zichzelf ophemelt en anderen als zondebok aanwijst, Putin die intimideert, Mark Rutte die in de kwestie van de dividendbelasting niet luistert naar wat het grootste deel van de bevolking wil, maar stug zijn eigen zin wil doorzetten. Het lijkt wel of we vijftig jaar terug zijn in de tijd. Tegelijkertijd is er een groeiende onderstroom van mensen die vanuit volstrekt andere waarden en vanuit een ander perspectief, leiding geven en hun organisatie inrichten.
In dit artikel belicht ik drie vrouwelijke pioniers die dit andere perspectief propageerden en daadwerkelijk in praktijk brachten en brengen.
Oude wijn…
In organisaties die agile of lean worden, is de stoere leider vervangen door een coach en facilitator, maar...
Inderdaad klassieke organisatieparadigma's zijn erg sterk verankerd in de hoofden van mensen.
Als organisatieantropoloog heb ik net een promotieonderzoek gedaan naar complexe veranderprocessen zoals cultuurverandering. Het blijkt dat fixaties zoals verstarring inderdaad zorgen voor 'doen wat we altijd doen', en zolang zekerheid gelijk staat met mannen en macht, het gevoel veilig te zijn- is verandering moeilijk. Ik zie wel dat de jonge generatie anders is: samenwerken is belangrijker dan competitie. Dus wellicht komt er verandering door jonge mannen en vrouwen samen, die staan voor zichtbare samenwerking en leiderschap combineren. Tot die tijd is zo'n boek Lenette Schuijt hard nodig denk ik!
Als je denkt dat het je tijd wel zal duren, heb je namelijk je langste tijd gehad. Zonder (vak)mensen, klanten, leveranciers en financiers sta je namelijk met lege handen.
Ik prijs mij gelukkig, dat mensen als Marshall Goldsmith en Jan Rotmans NIEUW (dienend) leiderschap omarmen. Nieuwe leiders kijken immers naar de horizon. Managers kijken naar de bottomline. Daar gaan we het niet mee redden!
Het conflict als innovatiemodel omarmen en uitgangspunten van deep democracy inbrengen in organisatiebesluitvorming. Dat zijn ingrediënten die de komende jaren bedrijven zullen kantelen en zullen zorgen voor een beter werkklimaat dan nu.
Hoog tijd want een uitbraak van, met burn-out uitvallende medewerkers, is in volle gang.
De beschreven filosofie werkt in goed draaiende organisaties met relatief hoogopgeleid personeel met strategische talenten prima; sterker nog, een “echte” alpha leider zou daar meer schade dan heil aanrichten.
Maar in organisaties in duistere wateren, of met medewerkers die minder gesocialiseerd zijn of waar minder strategisch talent op de werkvloer beschikbaar is (veelal massa-productie organisaties), is duidelijke leiding, helaas, gewoon nodig om de boel op de rit te houden en te zetten. Daarbij kan gestreefd worden, zoals in situationele leiding geven op individueel niveau, naar dienend leiderschap op organisatie niveau; maar dat is dan wel een hele lange weg.
Een voorbeeld dat “het volk” lang niet altijd tot verlichte besluiten komt, moge de verkiezingen in Amerika en het populisme in Europa illustreren.
Kortom, een mooi artikel, dat iets te veel van “mensbeeld Y” uitgaat. Maar echt niet overal 1:1 realistisch en op korte termijn realiseerbaar, omdat er nou eenmaal ook veel mensen bestaan die passen in “mensbeeld X”….. Het is niet anders.
Ik zie een mooie link met de transformatie van het sociaal domein. De huidige samenleving heeft behoefte aan een overheid die leiding en richting geeft door te luisteren, ruimte te geven, te verbinden, te bemiddelen, te faciliteren en te ondersteunen. Maar we zitten met een hiërarchisch en op controle gericht (politiek) bestuur en dito (ambtelijke) directie. Er zijn gelukkig steeds minder ambtenaren die denken dat zij vanuit hun ivoren toren weten wat goed is en dat anderen slechts hoeven te luisteren en doen. Die ambtenaren, met een meer vrouwelijke stijl, vertalen de dialoog met anderen vaak in prachtig beleid, maar worden bij de uitwerking door hun bazen alsnog op het verkeerde spoor gezet. Zo kan het gebeuren dat in sommige gemeenten sociaal werkers met voorgeschreven beleidsmiddelen zelfredzaamheid 'afdwingen' bij kwetsbare burgers.
Het is vergelijkbaar met bedrijven waar de top heeft bedacht dat de rest van de organisatie Agile gaat werken, maar niet beseft dat ook zij dan ander gedrag moeten laten zien. Zij zijn uiteindelijk degenen die de verandering frustreren.
Wat dat betreft zouden mensen met een meer vrouwelijke stijl zich vaker groot mogen maken en gaan staan voor hun werkwijze. Net iets minder bescheiden en net iets meer trots zijn. Dát kunnen ze dan weer leren van de alfamannen.
Gelukkig heeft iedereen een innerlijke man én een innerlijke vrouw en kan iedereen leren het één of het andere gedrag vaker in te zetten. De beste leiders zijn wat mij betreft toch degenen die beide kanten inzetten.
Volgens mij moet dit "Taylor" zijn in plaats van "Weber".
Taylor heeft de wetenschappelijke, rationele benadering van management geïntroduceerd, met de scheiding van denken en doen. Maar de dominantie van hierarchie en bureaucratie hebben we toch echt te danken aan Weber. En dank voor de tip t.a.v. Elinor Ostrom!
Bestaan er mensen die passen bij mensbeeld X? En die duidelijk leiding nodig hebben? Ik geloof daar niet in. Het heeft niet voor niets een denkbeeld en de mijne is optimistisch wat dat betreft. Leidinggevenden met een denkbeeld Y brengen iets anders tevoorschijn bij hun mensen dan leidingevenden met mensbeeld X. Natuurlijk is geen enkele stijl in alle gevallen heilig, of de beste.
Maar de tijden veranderen, in bedrijven, in het sociaal domein. De behoefte aan iets anders wordt steeds meer evident. En hoewel de apenmannetjes zich luid op de borst slaan, is een beweging gaande die niet terug te draaien. Een beweging waarin mannen en vrouwen het samen anders doen. Tot die tijd kan het geen kwaad af en toe nadrukkelijk te staan voor de vrouwelijke inbreng in deze beweging.