Innovatie en vernieuwend werken

Heeft u wel eens stress? Dan bent u waarschijnlijk niet de enige. Onderzoekers van de Canadese University of Western Ontario hebben er iets op gevonden om het stressniveau te meten door de hoeveelheid Cortisol in het haar vast te stellen. Verder onderzoek wordt verricht naar een praktische toepassing. Een andere interessante innovatie is de recente ontwikkeling van een tandenborstel die door een chemische reactie poetsen met tandpasta overbodig maakt. Deze voorbeelden zijn innovaties die door daarvoor ingerichte onderzoeksinstellingen worden uitgevoerd. Hoe staat het eigenlijk met de innovatie bij Nederlandse bedrijven en de overheid?

Innovatie als groeikatalysator

Los van de interessante onderzoeken bij de haren en tandenborstels staan innovaties en daarvan afgeleid vernieuwend werken onder druk. Dat terwijl het Centraal Planbureau onlangs heeft aangeven dat de te verwachte groei van de Nederlandse economie “bijna volledig” is toe te schrijven aan de stijging van de arbeidsproductiviteit.

Het slimmer inzetten van onze arbeidstijd en het toepassen van kennis in verbeterde producten en diensten zijn daarmee in 2010 volgens het Innovatieplatform belangrijke aanjagers voor onze economie. Dat gebeurt niet zomaar, het nadenken over het slimmer inzetten van mensen is ook innovatie en noodzakelijk om groei te realiseren.

Inspirerende innovatievoorbeelden

In de tuinbouw staat innovatie al jaren hoog op de agenda. Dit is ook te zien in de kas; hoogwaardige technologie in combinatie met duurzame ontwikkelmethoden voor bijvoorbeeld de recycling van het water, teelt op steenwol en gebruik van restwarmte uit de haven van Rotterdam zijn aansprekende voorbeelden.

De crisis en innovatie

Bij dienstverlenende bedrijven en de overheid gaat het bij innovatie meer om organisatievernieuwing. Als gevolg van de crisis, komen juist deze innovaties onder druk te staan. Bedrijven zien hun marges teruglopen en bij sommige bedrijven is het duidelijk dat op langere termijn er geen goed vooruitzicht is. Voor de overheid ligt dit anders, alhoewel de noodzaak voor vernieuwing hier ook duidelijk is. De overheid wordt geconfronteerd met een minder grote Nederlandse economie en daarmee ook minder dekking voor de overheidskosten.

De kostenbesparingen die worden doorgevoerd zijn nog al eens gebaseerd op de kaasschaafmethode waarbij het bij iedere afdeling ietsje minder (of veel minder) mag zijn. Een valkuil hierbij is dat de klant hier veel van gaat merken omdat het niveau van dienstverlening door de kostenbesparingen terugloopt of dat het accent meer op korte termijn bezuinigingen komt te liggen die op (middel)lange termijn niet gunstig uitpakken.

In plaats van minder is het juist zaak na te denken over het noodzakelijke vernieuwingen in processen, ICT, maar ook organisatiecultuur. Helaas ontstaat dan vaak meer interne focus op kostenbesparing en de klantgerichtheid wordt steeds verder uit het oog verloren.

Klantgericht werken als aandachtspunt bij innovatie

Klantgericht werken is een breed begrip. Essentieel is dan ook om na te gaan op welke klantgerichte elementen specifiek de focus wordt gelegd. Zowel in uitgewerkte plannen hoe de organisatie aan te passen op strategisch, maar ook op tactisch en operationeel niveau. Het is van belang deze plannen organisatiebreed uit te werken, dus niet per divisie apart zonder naar de samenhang te kijken.

Regie is dus noodzakelijk. Daarnaast dienen de doelstellingen op strategisch én operationeel niveau in lijn met elkaar te liggen, om te voorkomen dat het operationele niveau hele andere ideeën bij klantgericht werken heeft dan de rest van de organisatie.

Innovatie: niet altijd een kwestie van grote stappen vooruit

Innovaties zijn niet altijd een snel te voltrekken proces, maar kenmerken zich veelal door kleine stappen in de goede richting. De mogelijkheden van deze kleine innovaties zijn groot, temeer omdat er vaak een lagere investering benodigd is dan bij grote, vaak technisch complexe innovaties.

Zeker nu de markt zich kenmerkt door een teruglopende omzet, en bij de overheid minder middelen, is juist  incrementele innovatie erg kansrijk. Innovatie zit hem vaak meer in vernieuwend werken, betere communicatie, cultuurverandering en vastleggen van de kennis die veelal grotendeels al aanwezig is in de eigen organisatie, maar niet organisatiebreed toegankelijk is.

Uiteraard is innoveren ook investeren, echter het rendement op grote innovatieprojecten lijkt helaas vrij beperkt. Vaak is het dan ook beter om in de bestaande structuur en cultuur organisatiebreed vast te stellen wat de verbetermogelijkheden zijn. Door keuzes te maken wat wel en wat niet prioriteit heeft, ontstaat focus en wordt ingezet op de belangrijkste verbeteringen.

Incrementele innovatie

In een tijd van teruglopende omzet is het vanzelfsprekend om naar de kosten te kijken. Het vermijden van de kaasschaaf en in de plaats daarvan organisatiebreed de verbetermogelijkheden uit te werken, prioriteiten te stellen en samen met de organisatie organisatieverbeteringen te implementeren, biedt kansen om zowel de kwaliteit van de dienstverlening te verhogen én kosten te besparen.

‘Gewone’ incrementele innovatie hierin meenemen is essentieel om de voorsprong die de organisatie heeft niet prijs te geven of zelfs te vergroten.

Robrecht Heukers/www.heukersadvies.nl