De coöperatie als instrument voor innovatie en marktontwikkeling

Van branchevereniging EDventure zijn 27 onderwijsadviesbureaus (OAB’s) lid. De OAB’s werden tot 2008 gefinancierd uit middelen van het Rijk en de gemeenten, maar verdienen sinds januari 2008 hun geld zelfstandig. Twintig OAB’s, waaronder OBD Noordwest uit Hoorn, SBZW uit Purmerend en MARANT uit Elst, hebben in brancheverband met elkaar samengewerkt om een nieuwe dienst te ontwikkelen en op de markt te brengen. Zo wisten zij nieuwe opdrachtgevers aan zich te binden. Ik sprak met Rombout de Wit, Annemarie Kaptijn, Frans Sleebos en Wilma van de Ven van branchevereniging Edventure.

Zelfstandig geld uit de markt halen

Traditionele taken van de OAB’s zijn onderzoek en diagnostiek van (zorg)leerlingen, advies en begeleiding bij nieuwe lesmethoden en de implementatie van veranderingstrajecten op basisscholen. Sinds in 2008 de financieringsstroom is verlegd van de overheid naar de scholen, moeten de OAB’s hun eigen broek ophouden door opdrachten te verwerven bij scholen en andere opdrachtgevers. Tegelijkertijd moeten de OAB’s uit hun inkomsten gelden vrijmaken voor innovatie van hun dienstenpakket. De branche stond daarmee voor de volgende uitdagingen in een sterk veranderde marktomgeving:

• Hoe kunnen OAB’s succesvol worden als ondernemers?
• Kunnen we bestaande relaties met vertrouwde basisscholen behouden en zelfs versterken door innovaties en verbeterde dienstverlening?
• Hoe kunnen we inkomsten verwerven bij nieuwe opdrachtgevers en financiers?

In de jaren 2007/2008 werd duidelijk dat de diagnose en behandeling van ernstige dyslexie onderdeel zou kunnen gaan uitmaken van het basispakket van de zorgverzekering. Uiteindelijk is onder bepaling van strenge kwaliteitsnormen in de Tweede Kamer wettelijk vastgesteld dat deze dienst met ingang van 1 januari 2009 tot het basispakket behoort. Hier lag volgens Rombout de Wit, directeur/bestuurder van OBD Noordwest, een duidelijke ondernemerskans voor de OAB’s.

Orthopedagogen en psychologen van OAB’s gaven al voorlichting over dyslexie en behandelden ook kinderen op scholen. Om ook ernstige dyslexie te diagnosticeren en behandelen, zouden de OAB’s moeten innoveren, en daarvoor was een grote investering nodig. Bovendien zouden de OAB’s voor het op de markt brengen van deze dienst contracten moeten afsluiten met partijen met wie zij nog niet eerder hadden samengewerkt, zoals zorgverzekeraars. Daarbij was direct duidelijk dat er eisen zouden worden gesteld aan de bedrijfsvoering voor de financieel-administratieve verwerking van deze dienstverlening.

Innoveren samen met je concurrent

De OAB’s concludeerden dat zij de investeringen hiervoor niet zelfstandig konden opbrengen. Vervolgens hebben twintig OAB’s de handen ineengeslagen en de coöperatie Onderwijszorg Nederland (ONL) opgericht. Enkele gespecialiseerde orthopedagogen en psychologen van aangesloten OAB’s hebben hierna in opdracht van ONL de protocollen en methodieken ontwikkeld voor de diagnose en behandeling van ernstige dyslexie. ONL heeft een adviseur ingehuurd uit de verzekeringswereld voor ondersteuning bij het afsluiten van de contracten met de zorgverzekeraars. De OAB’s hebben gezamenlijk geïnvesteerd in een organisatorisch handboek, er zijn gespecialiseerde behandelaars opgeleid en materialen ontwikkeld. Ook hebben zij kwaliteitseisen geformuleerd en een systeem van intervisie opgezet om de kwaliteit te waarborgen. Bovendien hoefden de OAB’s nu niet afzonderlijk hun diensten onder de aandacht te brengen, maar konden zij met een gezamenlijk marketingplan ONL profileren als landelijke aanbieder voor diagnose en behandeling van ernstige dyslexie.

Door deze gezamenlijk aanpak is het gelukt om deze nieuwe zorgdienst landelijk aan te bieden, met de garantie dat de kwaliteit van alle aanbieders aan dezelfde hoge standaard voldoet. Via ONL hebben alle twintig OAB’s in de loop van 2009 contracten afgesloten met vrijwel alle grote zorgverzekeraars. Bij sommige OAB’s is de belangstelling voor deze dienst zo groot, dat er al binnen één jaar nieuwe behandelaars moesten worden geworven en de omzet voor deze dienst naar verwachting binnen twee jaar zal groeien naar 5 tot 10 % van de totale bedrijfsomzet. Begin 2010 hadden de OAB’s in ONL-verband met elkaar een substantieel aandeel van naar schatting 30% van de landelijke markt.

Een toekomst gericht op innovatief ondernemerschap

Na ruim een jaar zijn de effecten van de coöperatie dus al volop zichtbaar. De keuze om samen te gaan werken op het gebied van ernstige dyslexie heeft grote veranderingen met zich meegebracht. De leden van de coöperatie werken nog intensiever samen dan voorheen. Met ONL bieden wij ouders, kinderen, zorgverzekeraars en scholen een herkenbare en professionele aanpak. Samen staan we daarin duidelijk sterker dan alleen. De nauwe samenwerking van onze leden met het onderwijs is voor ouders een zeer belangrijk voordeel. Er is een juridische en organisatorische basis gelegd voor de ontwikkeling en het aanbod van andere diagnose- en behandeldiensten door leden van ONL.

Bij de OAB’s is de overtuiging ontstaan dat nu ook vervolgprojecten zoals de diagnose en behandeling van gedragsproblemen ter hand kunnen worden genomen. ONL start binnenkort met de leden MHR uit Gouda en OBD Noordwest uit Hoorn in samenwerking met een zorgverzekeraar een pilot voor eerstelijns psychologische zorg met onder andere diagnose en behandeling van faalangst. Daarmee zetten de OAB’s met hun coöperatie ONL een nieuwe stap op de weg van het innovatieve ondernemerschap in een veranderde marktomgeving.

Dit is een van de 25 cases uit het nieuwe boek:
De Ondernemende Professional van Frank Kwakman en Cris Zomerdijk.