Vijf succesvolle patronen van organiseren

‘Prachtig’, ‘theorie en praktijk worden verbonden’, belangrijk’,’’ boeiend’, ‘belangwekkend’ en ‘vernieuwend’… De complimenten vliegen Annemarie van Dalen om de oren wanneer ze haar proefschrift verdedigt over Zorgvernieuwing.

Ze doet dit voor niet de minste hoogleraren: Jaap Boonstra, Andre Wierdsma en Jan Moens. Na de lofzang komen de kritische vragen, die ze met verve pareert. Daarna ontvangt ze onder luid applaus haar doctor’s titel. Ik ben er bij en geniet ervan. Ze heeft baanbrekend werk verricht, dat niet alleen voor de zorg maar voor organisaties in alle sectoren van belang is. ‘Hoe komt het dat organisaties die het goed bedoelen toch niet slagen? Wat maakt dat systemen en kengetallen belangrijker worden dan dat waar organisaties voor in het leven zijn geroepen?’ Het zijn de startvragen waarmee ze 6 jaar geleden aan de slag gegaan is. Ze is op verkenning gegaan bij Buurtzorg Nederland en Esdégé Reigersdaal. Twee organisaties die een goede reputatie weten op te bouwen met tevreden cliënten en bevlogen medewerkers zonder systemen en kengetallen voorop te stellen. Luisteren, vragen stellen, kijken, voelen, waarnemen, doorvragen, zonder oordeel vooraf, maar met slechts de bedoeling om te begrijpen hoe deze organisaties tot succes weten te komen. Zo heeft ze haar opdracht opgepakt.

Ze concludeert dat er een vijftal overeenkomstige patronen van organiseren zijn, die ieder op zichzelf staand een positieve uitwerking hebben, maar tegelijkertijd elkaar ook versterken. Daarmee zorgen ze voor een buitengewoon sterke kracht:

Vijf patronen van organiseren

1. Biedt zorgverleners maximale ruimte om zelf besluiten te nemen dicht in de buurt van cliënten om daarmee de mogelijkheid te hebben om met variëteit om te gaan.
2. Laat plannen aansluiten bij en voortkomen uit de praktijk van cliënten en zorgverleners; creëer voorwaarden dat praktische lokale kennis en wijsheid ontwikkelt en benut wordt.
3. Bouw je coördinatie en controlemechanismen op vertrouwen in toewijding, betrokkenheid en vakkundigheid van zorgverleners.
4. Zie externe eisen niet als vaststaand en bepalend, maar als een geheel van processen die je kunt beïnvloeden.
5. Creëer een duidelijke en krachtige identiteit waar heldere opvattingen over goede zorg en goed organiseren deel van uitmaken.

Jaap Boonstra vraagt vervolgens aandacht voor de valkuil. ‘Wanneer al deze patronen alleen maar positief op elkaar inwerken dan wordt alles wel erg warm. Explodeert het dan niet?’ Annemarie brengt een genuanceerde reactie. ‘Ik heb gezien hoe deze patronen tot mooie resultaten leiden. Dat wil ik helder laten zien en benadrukken. Maar het vergt wel dat er voldoende zelfreflectie steeds opnieuw getoond wordt. Open blijven staan voor kritische andere geluiden blijft een vereiste’.

Ik volg vol bewondering het schouwspel en denk: misschien is daarmee wel het zesde patroon van organisatie aangestipt…