Beschikt u over veerkracht?

De titel vann het boek "Vergroot de veerkracht in jezelf en je team" van Liselotte Baeijaert en Anton Stellamans suggereert een typisch zelfhulpboek, waarin de auteurs het recept voor de verbetering uitwerken en de lezers er voortdurend van proberen te overtuigen dat hun recept echt werkt: “Kijk maar, het is ons ook gelukt!” U kent ze ongetwijfeld, die boeken. Maar als je het boek in handen hebt, merk je al dat dit een ander boek is. De vriendelijke voorkant met de uitnodigende tekst geeft al een soort rust. En als je in het boek hebt gebladerd, het voorwoord en de inleiding hebt gelezen, is de gedachte aan een typisch zelfhulpboek volledig achter de horizon verdwenen.

Veerkracht door oplossingsgericht denken en doen

Maar wat is het dan wel? “Veerkracht” is een boek in de goede traditie van het oplossingsgericht werken. Oplossingsgericht werken kan in essentie worden gekenschetst door de verschillende kernbegrippen waaronder: klantgeleid, uitnodigend, activerend en doelgericht in samenhang met toekomstgericht. Deze begrippen zijn ook van toepassing op ‘Veerkracht”.

De klantgeleidheid komt tot uidrukking doordat het boek is geschreven vanuit het perspectief van de klant. Het gaat om het nut van de klant en hij staat aan het roer. Zo is het ook met de lezer van het boek.  Je kunt het van voor naar achter lezen, hier en daar een hoofdstuk lezen, alleen de voorbeelden eruit pikken of je concentreren op de oefeningen. Het boek geeft de mogelijkheden om de inhoud geheel op je eigen wijze tot je te nemen.

Het boek is uitnodigend, zowel door de inhoud als de vormgeving. Het heeft een prettige opmaak met niet teveel tekst op een pagina. In de indeling is overzichtelijk. Bovendien is het uitnodigend en prettig geschreven. Je wordt als lezer vriendelijk aan de hand genomen. Soms lijkt het bij het lezen alsof de oplossingsgerichte coach steeds de juiste aanmoedigende vraag stelt om een stapje verder te zetten.

“Veerkracht” is een activerend boek omdat het veel tips en oefeningen bevat. Deze zijn gemakkelijk toe te passen en de lezer kan snel het resultaat ervaren. Dit geeft een goede koppeling tussen de theorie over het vergroten van je veerkracht en het proberen toe te passen in de praktijk.

De opzet en schrijfstijl is doelgericht en activerend. ‘Veerkracht” zet daadwerkelijk aan tot actie op je veerkracht te vergroten.

Essentie van veerkracht

De schrijvers definiëren veerkracht niet alleen als de capaciteit om goed om te gaan met moeilijkheden, (onverwachte) tegenslagen en constante veranderingen. Zij zien het ook als kunst om je te verbinden met persoonlijke bronnen van geluk en inspiratie, kwaliteiten, toekomstwensen en alles wat je eigen leven kleur geeft. Bij veerkrachtige mensen, zien ze steevast de volgende patronen terugkeren:

1. Ze accepteren de gebeurtenissen waar ze geen vat op hebben, ze aanvaarden hoe mensen zijn, ze aanvaarden vergissingen en misstappen, ze vinden vrede met zichzelf en met hun emoties. Ze lopen niet weg van hun angst en pijn en gaan anderen niet te lijf. De schrijver noemen dit de pijler: accepteer.
2. Ze trekken lessen uit het gebeuren en ontdekken een nieuwe zingeving voor het vervolg van hun leven. Vaak wordt juist in de gekwetstheid een nieuwe bestaansreden geboren. Dit wordt vertaald in de tweede pijler: geef zin en betekenis aan wat er gebeurt.
3. Ze kunnen zich verbinden met alles wat kracht en hulp biedt om weer overeind te veren: hun eigen energie, hun successen en hulpbronnen, datgene wat hun vreugde en hoop geeft. De bijbehorende pijler is: verbind je met je krachten en hulpbronnen
4. Ze kunnen handelen en in beweging komen naar een oplossing, ze zijn in staat de bladzijde om te slaan. Dit is de vierde pijler: zet een stap.

Voor elk van deze vier pijlers worden tussen de vier en zestien praktische tips gegeven. Deze tips zijn uitgewerkt in korte hoofdstukken. De hoofdstukken hebben aantrekkelijke titels zoals “Technieken om je emoties beter te beheersen”, “Balanceer je levensdomeinen”, “Denk je sterk” en “Doe alsof je 100% verantwoordelijk bent”. Sommige titels klinken misschien wat zweverig; de tips zijn over het algemeen buitengewoon pragmatisch en toepasbaar.

In het eerste deel van het boek gaat het om persoonlijke veerkracht. Het tweede deel heeft betrekking op veerkracht in teams. Na een inleiding over het bevorderen van veerkracht in je team worden praktische tips gegeven aan de hand van de volgende vier pijlers:

1. Ga aan dek en meng je onder de bemanning;
2. Zet een duidelijke koers uit;
3. Koester alle schatten en rijkdommen aan boord;
4. Blijf varen.

Ook in dit deel worden per pijler weer praktische tips gegeven. Ook hier zijn de titels van de korte hoofdstukken weer uitnodigend geformuleerd: “Vervang Ja maar, in Ja en” en “Smokkel veerkracht binnen je team” zijn hiervan voorbeelden.

Gebruik van het boek

Zoals gezegd wordt voor elke pijler een aantal praktische tips gegeven. In welke mate deze tips toepasbaar zijn, hangt veel af van de persoonlijke situatie en voorkeuren van de lezer. Om te illustreren hoe deze tips in het boek zijn uitgewerkt beschrijf ik de tip “Neem afstand van wat nu niet nuttig is” onder de pijler “Verbind je met je krachten en hulpbronnen”. Deze tip helpt je koelbloedig te blijven onder vervelende veranderingen die plotseling gebeuren. In de eerste plaats aanvaarden dat we soms supersnel moeten reageren op een crisis in ons werk of ons leven. Dit kost minder energie dat je te laten verstoren en opstandig te reageren. Daarnaast zijn er tips voor fysieke en mentale actie. Fysiek helpt even afstand nemen, je aandacht richten op datgene wat je op dat moment deugd kan doen. Scherm je af van anderen die je echt niet kunnen helpen. Sta niet toe dat zij hulp opdringen die op dat moment niet nuttig voor je is. Vertel hun daarom hoe zij jou het beste kunnen helpen. Ga na hoe je zelf anderen kunt helpen. Nuttige mentale acties zijn: ga jezelf niet veroordelen over de manier waarop je reageert. Gun jezelf de tijd om bij je positieven te komen. Richt je aandacht op iets of iemand anders. Vecht tegen negatieve gedachten; weerleg ze met argumenten of roep ze een halt toe door te zeggen: “”Dit is nu geen nuttige gedachte. De lezer krijgt praktische tips hoe veerkracht te krijgen in een specifieke situatie.

Op een soortgelijke wijze wordt ook de veerkracht in teams besproken. Hierbij geven de auteurs ook een aantal tips om met je team als gehele groep aan de slag te gaan. Hiervoor lijkt me enige ervaring met oplossingsgericht werken nuttig en wenselijk. Ervaring heeft mij geleerd dat het tijd kost om de oplossingsgerichte grondhouding te hebben en te houden en het bovendien oefening vraagt om in groepssessies oplossingsgerichte vragen en interventies vast te houden. Overigens hoeft dit geen grote belemmering te zijn om met tips in groepssituaties aan de slag te gaan. Het boek bevat voldoende praktische tips over kleine prettige stapjes die iedereen vandaag al in zijn team zou kunnen toepassen.

Over de auteurs

“Vergroot de veerkracht in jezelf en je team” is geschreven door Liselotte Baeijaert en Anton Stellamans. Lizelotte en Anton zijn samen zaakvoerder van Ilfaro. Ze geven oplossingsgerichte trainingen en workshops en binnen- en buitenland en coachen directie- en kaderleden van verschillende organisaties. Samenwerking, veerkracht en ontwikkeling zijn hun voornaamste thema’s. Sinds enkele jaren zijn ze actief in een internationaal netwerk voor Oplossingsgerichte professionals.

Conclusie

“Vergroot de veerkracht in jezelf en je team” is een prettig en nuttig boek. De kracht van het boek zit in de praktische toepasbaarheid van de tips. Theoretische beschouwing zijn achterwege gelaten. Vanuit het oplossingsgericht werken geven de auteurs praktische tips om met (plotselinge) onaangename veranderingen om te gaan. Zij baseren deze tips op de vier pijlers van veerkracht: acceptatie, zingeving aan gebeurtenissen, verbinding met je kracht en actie. Onder de metafoor van het zeilen met een schip worden tips gegeven voor het versterken van de veerkracht in teams. Het boek is minder geschikt voor de lezer die een zelfhulpboek wil dat een handleiding geeft voor het vergroten van je veerkracht . Het is echter bij uitstek geschikt voor diegene die inspiratie op wil doen en het prettig vindt om tips te krijgen die je eenvoudig in de praktijk kunt toepassen.