Emoties essentieel bij veranderingsprocessen!

De westerse wereld lijkt bezeten van emoties. Maar dit betekent niet dat wij ook weten hoe wij daarmee moeten omgaan. De economie verlegt haar spil van industrialisatie naar het vermarkten van producten en diensten volgens de wetten van de beleveniseconomie. Hierdoor rijst de behoefte van overheden en commerciële marktpartijen om emoties effectief te kunnen beïnvloeden en te bespelen.

Emotiemanagement geeft u het vermogen om de eigen emoties en die van anderen effectief te hanteren, met een bepaald doel voor ogen. Het begrip ‘management’ kan misleiden, want bij emotiemanagement gaat het niet noodzakelijk om het indammen of beheersen van emoties. Ook het opwekken daarvan, bij jezelf en bij anderen, kan een activiteit zijn die onder emotiemanagement valt.

Komt emotiemanagement neer op het kunnen beheersen van emoties?
Het antwoord op deze vraag luidt: nee. Hoewel wij het begrip ‘management’ automatisch associëren met beheersing, betekent managen ‘hanteren met inzicht en effect’. Het beheersen van emoties is weliswaar een belangrijke kwaliteit van emotiemanagement – ook als men bedoelt: onderdrukken, wegdrukken of ‘vervangend denken’, namelijk jezelf afleiden om daarmee plaatsvervangende gevoelens te ervaren - maar ook het vermogen om emoties juist op te wekken behoort tot het repertoire. Het op het juiste moment blijk kunnen geven van de eigen emoties, het kunnen benoemen van die emoties, zelfs de capaciteit om achterliggende emoties naar de oppervlakte te halen, vormen belangrijke onderdelen van emotiemanagement. En dan gaat het niet alleen om de eigen emoties, maar zeker ook om die van anderen.

Neem bijvoorbeeld het belang van emoties bij het voeren van slechtnieuwsgesprekken – zeker geen zeldzaamheid vandaag de dag. De emoties aan de oppervlakte krijgen, ze kunnen (helpen) uiten en hanteren, en ze in goede banen leiden, is daarbij van doorslaggevend belang. Hetzelfde geldt voor de adequate behandeling van klachten. Een ander niet te onderschatten aspect van emotiemanagement is het vermogen om het uiten van emoties in goede banen te leiden, bijvoorbeeld door ze uit te stellen of in de juiste richting te kanaliseren. Om goed te kunnen inschatten of deze ‘interventie’ door het regiecentrum geëigend is, is het van belang dat men in de gaten heeft welke culturele regels in bepaalde omstandigheden of omgevingen spelen.

Emotiemanagement faciliteert verandering
Bij veranderingsprocessen zijn emoties van essentieel belang! Denk niet te snel dat je wel weet hoe op een effectieve manier met emotie om te gaan want het is complex. Managers die weerstand bij veranderingen zien als een gezonde emotie en daar constructief mee weten om te gaan, zullen hun werknemers effectiever door verandertrajecten heen loodsen.

Managers kunnen op verschillende manieren voorkomen dat een verandering in een `emotionele uitputtingsslag` eindigt. Zo is het belangrijk oog te hebben voor het natuurlijke ontwikkelritme van emoties en daarbij aan te sluiten. Het verleden moet met respect behandeld worden, maar tegelijkertijd moeten heldere kaders voor de toekomst gesteld worden. Als die nog niet te bieden zijn, dan is het raadzaam er nog niet mee naar buiten te komen. De manager moet in kaart brengen wie wat verliest bij een verandering, het belang van deze verliezen voor de individuele personen als een realiteit accepteren, angsten erkennen en ervoor open staan.

Belangrijk is dat emoties de ruimte krijgen en dat de leidinggevende met empathie reageert en laat zien dat hij of zij de onderliggende behoefte kent of wil weten. Het einde van de oude situatie wordt duidelijk gemarkeerd, en de manager laat zien hoe het einde van iets de continuïteit van een groter geheel waarborgt.

Bronnen: ManagerNet door Joia van Loo en De manager als coach door Willem Verhoeven.