Succesvolle leiders durven risico’s te nemen

Als leider is het nemen van risico’s een onderdeel van het handelingsrepertoire. We weten dat de impact van het nemen risico’s positief kan uitpakken zoals innovatie en stimuleren van groei, maar het kan ook verwoestende gevolgen hebben, zoals we hebben gezien bij verschillende crisissen van financiële en maatschappelijke aard. In de zoektocht naar succes zien we in de politieke arena leiders zichzelf positioneren als het nieuwe gezicht met totaal nieuwe effectieve aanpakken, en in het bedrijfsleven proberen ondernemers met de introductie van nieuwe producten en diensten ons te verleiden vanuit de behoefte aan het oplossen van ongemakken en/of de zoektocht naar een aangenaam leven.

Dominantie en prestige

Een interessante bevinding bij het onderzoeken van het thema risico durven nemen, komt van een groep gedragswetenschappers in Nederland.  Zij zagen vanuit hun veldonderzoek dat risiconemen verbonden is met twee essentiële kwaliteiten: 'dominantie' en 'prestige'. Door risico te durven nemen, toont iemand vaardigheden en kennis (prestige) die op dat moment zeer relevant en noodzakelijk zijn en toont hij/zij kracht en overheersing (dominantie) om dit zichtbaar te maken. De persoon laat zich niet belemmeren door mogelijke gevolgen van het risico. Prestige en dominantie zijn twee belangrijke routes richting macht, invloed en leiderschap. Wij leggen als mensen dan ook impliciet een positief verband tussen risiconemen en leiderschap. In competitieve situaties wordt de steun voor leiders die 'ballen' tonen dan duidelijk.

Hoe risico nemend zijn we?

Uit internationaal onderzoek van Zenger Folkman, op data van meer dan 6.000 leiders wordt het risiconemen geduid als een cruciale competentie voor succesvol leiderschap. Opmerkelijk is echter dat slechts 28% van de leiders opererend op het hoogste niveau binnen hun organisatie, hoog werd beoordeeld op het risiconemen, en op het niveau van de zogenaamde supervisors was dit slechts 23%. Een van de criteria voor promotie naar een senior leiderschapspositie is de bereidheid om risico's te nemen en de status quo uit te dagen. We zien echter dan het nemen van risico’s ook onverantwoordelijk of bedreigend kan lijken. Werknemers houden niet altijd van het krijgen van ambitieuze doelen en geven vaak de voorkeur aan leiders die veilig zijn in plaats van risico's nemen. De zoektocht naar comfortabele en zekere situaties is altijd aanwezig. Maar juist in een omgeving van onzekerheid en ongemak kunnen we echt groeien. Dat vereist risico's.

Contextuele Afhankelijkheid

Uit onderzoek blijkt dat de context een cruciale rol speelt bij de beoordeling van risico nemen. In coöperatieve contexten worden dominante risiconemers als minder geschikt beschouwd als leiders. In sterk competitieve contexten daarentegen gedijden ze.  Er is een delicaat evenwicht tussen het stimuleren van risiconemen voor innovatie en groei, en het beheren van de potentiële verwoestende effecten ervan. Tevens zien we dat mensen met meer macht vaak bereid zijn meer risico's te nemen, wat suggereert dat macht en risico elkaar kunnen versterken. De meeste mensen stemmen in met de uitspraak dat nooit bereid zijn om risico's te nemen onverantwoordelijk is, en een recept voor mislukking op de lange termijn. Het vermogen om risico's te nemen blijft een kerncompetentie voor leiders, echter de mate waarin dit wordt gewaardeerd, varieert afhankelijk van de omstandigheden.

Conclusie

Wat betekent dit alles voor onze leiders? Het onderstreept het belang van bewust risicoleiderschap, waarbij leiders zich bewust zijn van de context waarin ze opereren. Het vermogen om risico's te nemen is essentieel, maar het moet worden uitgeoefend met een goed begrip van de mogelijke impact op zowel het individu als de organisatie. Als leiders begrijpen wanneer en hoe risiconemen het meest waardevol is, kunnen ze een pad naar duurzaam succes vrijmaken, zelfs te midden van onzekerheid.