Ogenschijnlijk niets doen

Vraag aan iemand, “heb je even?”, en je merkt direct dat tijd een kostbaar goed is. We zijn druk, gehaast, onderweg, steeds weer. En eenmaal op onze ‘bestemming’, dient het volgende zich alweer aan. We leggen een niet aflatende ijver aan de dag bij het streven naar …. wat eigenlijk? Waartoe al die drukte? Waarom niet gewoon je tijd verdoen en een beetje aanlummelen?

Ledigheid is des duivels oorkussen. In het zweet des aanschijns zult gij uw brood verdienen. Stilstand is achteruitgang. Een stap vooruit komen door stil te staan? Nu even niet. Geen tijd te verliezen. Tijd is kostbaar, zeker als het gaat om wat je allemaal nog zou willen naast wat je al hebt (bereikt). Efficiënt met je tijd omgaan. Buffertijd inplannen voor onvoorziene zaken om niet achter de feiten aan te lopen. Met een cursus ‘Timemanagement in één dag’ meer bereiken in minder tijd, zo is de belofte! Mooi meegenomen, wie is daar niet voor te porren? Ik vraag me af wat we beter af zijn met dat meer.

Het begrip ‘tijd’ is een gedachteconstructie en bestaat als zodanig niet in de concrete wereld van de dingen. Tijd kan je niet vastpakken, je vindt het niet verpakt terug in de schappen van welke grootgrutter of buurtwinkel ook. We hangen wel ons hele bestaan eraan op. 'Je bent oud voordat je het weet, gebruik je tijd goed, verlummel je tijd niet'  wordt je continu voorgehouden.

Tegelijkertijd willen we grip hebben en pogen een mythe van maakbaarheid in stand te houden. Met de blik naar achteren gericht, struikelen we de toekomst in. En zijn verrast als het anders uitpakt dan vooraf gedacht, gehoopt of verwacht. We hebben minder controle dan we willen toegeven. Met onrust en onzekerheid tot gevolg.

Aan alles wat we doen, liggen zakelijke en/of persoonlijk motieven ten grondslag. Je wilt op tijd de deur uit om op tijd op je afspraak te zijn. Je moet je targets halen, een goede huisman/vrouw zijn, et cetera. Iedereen om je heen is druk en je loopt al gauw het gevaar gezien te worden als iemand die ‘de kantjes eraf loopt’ als je ogenschijnlijk niets doet. De norm is dat je je (werk)bestaan volpropt met nuttige dingen om maar niet de indruk te wekken dat je een beetje aanlummelt. Je maakt goede sier met overuren draaien, onderuren komen in onze spreektaal niet voor.

Een beetje mild zijn over wat je hebt bereikt en niet overspannen doen over wat er nog allemaal zou moeten, is iets wat we moeilijk kunnen. Een ingebouwde ‘action bias’ zet ons voortdurend aan om tot actie over te gaan. De neiging om te handelen kunnen we nauwelijks weerstaan en vormt tegelijk je ‘visitekaartje’. Van managers bij uitstek wordt verwacht dat ze handelen en de zaak niet op z’n beloop laten.

Bestaat er zoiets als niets doen? Nee, we kunnen niet ‘niet doen’, te vergelijken met de tijd die we niet stil kunnen zetten. We zijn ‘doenerige’ wezens die wat we doen belangrijk vinden en als zodanig gezien willen worden. Het ego moet ook aan z’n trekken komen. Al denken we alles te hebben wat ons aan het hart gaat, er blijft altijd iets knagen. We kunnen tenslotte alles willen. Onze ambities zijn eindeloos, op zoek naar beter, sneller, meer. Een beetje opschieten graag, liever vandaag of gisteren dan morgen.

Waarom niet de tijd z’n werk laten doen in plaats van de tijd voor willen zijn? Waarom niet gewoon tegen jezelf zeggen ‘tijd zat’ zoals we ook van tijd een schaars goed hebben gemaakt? Tijdens ogenschijnlijk niets doen, gebeurt er meer dan je kan bevroeden. Dat zijn we geneigd te ‘argwanen’, de tijd blijft tenslotte wel doortikken.

De kunst van niet doen is doen wat er ogenschijnlijk niet toe doet, geen enkel vooropgesteld belang dienende.

Betekent het bovenstaande dat we onze ambities moeten temperen? Nee, ambities zijn nodig om in beweging te blijven en voorbij het punt te geraken waar je nu bent. Op het eerste gezicht lijkt ambitie haaks te staan op ‘doen wat er ogenschijnlijk niet toe doet’. Echter, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, complementair aan elkaar, vullen elkaar aan.

Niet doen is complementair aan alle inspanningen die je getroost om je ambities te realiseren. Lummelen beschouwd als ‘de kunst van niet doen’ is het aangewezen middel om feeling te houden met wat ís zoals luisteren naar het lawaai of de stilte, open staan voor wat je invalt, zien waar normaal gesproken je oog aan voorbij gaat. Met als resultaat dat het effect van je inspanningen toeneemt. Lummelen zo beschouwd is een geschenk dat geen inspanning vraagt, hooguit om jezelf ertoe te zetten je eraan over te geven. Een geschenk dat ik u van harte gun!

Thomas Langemeijer ontwikkelt, traint en coacht met als oogmerk: het creëren van mensgerichte organisaties