Een pleidooi voor professionele ongehoorzaamheid

Cover stories

Hoeveel ruimte moet een organisatie bieden voor professionele ongehoorzaamheid?

Een verpleeghuis moet aan maar liefst 48 hygiënenormen voldoen, variërend van het gebruik van handschoenen en desinfecterende zeep tot de opslag van linnengoed, het legen van wasmanden en de reiniging van ventilatieroosters. De richtlijnen bevatten veel details, leiden tot talloze afvinklijstjes en zijn daardoor lastig uit te voeren en bovendien tijdrovend. Zo moeten verzorgenden dagelijks de temperatuur van de koelkasten testen. Ook voor voedsel gelden strenge regels. Zo mag een bewoner de zelf gebakken taart die ze van haar bezoek heeft gekregen, niet uitdelen aan andere bewoners, vanwege de houdbaarheidsdatum van de ingrediënten.

Naarmate organisaties meer verantwoordelijkheid laag in de organisatie leggen, ...

Jos van der Haar
Dank Lenette voor het delen van deze inzichten
Wim Aalbers
Lid sinds 2019
Dankjewel Lennete. Belangrijke stellingname, met mooie praktijkvoorbeelden. Doet me direct denken aan ¨Practical Wisdom¨ van Barry Schwartz 2010. Zie (ook voor zijn TED) : http://www.bewegingindezaak.nl/wijsheid-in-je-werk/
Louis Goulmy
Mooi geschreven. Lekker functioneel recalcitrant is niet verkeerd!
Jacqueline Weesie
Lid sinds 2019
Mooi helder aansprekend artikel Lenette! Ons geweten als belangrijke stimulator voor veranderingen.
Branko Lastdrager
Wow, een met veel plezier gelezen pleidooi wat ik zelf altijd met liefde hou en nu kort en krachtig opgetekend staat. Draai het uit, lijst het in en spijker het boven elke ingangspoort!

Lenette, een diepe buiging voor dit topstuk. Voortaan kan ik bij het onderwerp 'ruimte en regels' mijn mond houden en rest mij enkel dit pleidooi aan mijn klanten te overhandigen! :-)
Manon de Kok
Lid sinds 2019
Wat een fantastische boodschap in dit artikel. Die hebben we hard nodig met zijn allen. Ik deel het volop. Bedankt, Lenette!
Els Oosthoek
Mooi artikel. Maar hoe breng je nou in organisaties dingen in beweging zonder zelf in gevaar te komen? Daar schreef Debra Meyerson een geweldig boek over; Rocking the boat.
Paul Klein Tuente
Lenette, helder geschreven artikel, mooie visie op professionele ongehoorzaamheid. Diepe buiging!
Piet Romkes
Wie zijn "hogere" normen ... De mijne natuurlijk...
Hilke Tol
Ik ben helemaal voor professionele ongehoorzaamheid. Vooral omdat ik geloof in het vakmanschap van mensen en dat zij daardoor niet lichtzinnig afwijken van procedures. In dat kader doet het artikel mij denken aan het boek "Verdraaide organisaties" van Wouter Hart. Die ook oproept om weer terug te gaan naar de bedoeling ipv strikt de regeltjes op te volgen.
Huub ter Haar
Wat een heldere verwoording van de gewenste verschuiving van systeemvolgzaamheid naar intrinsieke zuiverheid en nabijheid in het professionele handelen. Lenette, is het een idee dit stuk iets gewijzigd aan te bieden aan het veelgelezen platform De Correspondent?
Ans Tros
Chapeau Lennete!
Je raakt de kern en je biedt oplossingen om het vertrouwen te herstellen.
Ik hoop dat velen zich gesteund voelen om dit binnen hun organisatie te gaan doen.
anneke meijer
Helder artikel om ons te richten op de essentie achter de regels. Aansprekende voorbeelden. Regels vervangen voor richtlijnen waarover uitnodigend gesproken wordt Regelmatig. Omdat we ze soms heel anders invullen dan de ander en er voortschrijdend inzicht en ervaring ontstaat. Leve de uitwisseling, de moed en de solidariteit.
Helemaal eens Lenette. Het zijn prachtige voorbeelden van zogenaamde olifantenpaadjes en een mooi pleidooi om creativiteit van medewerkers aan te moedigen en te benutten.
Zie hiervoor ook mijn boekje 'Het waarom, hoe en wat van het olifantenpad, de snelste weg naar cultuurverandering'.
Dank voor dit heldere verhaal, Lenette! Uit mijn hart gegrepen. Ik begeleid intervisiebijeenkomsten bij verschillende organisaties en daarin komt deze 'ethische worsteling' van professionals regelmatig voorbij... Aan de hand van bijvoorbeeld de socratisch dialoog worden eigen waarden, missies en principes helderder. Dat stimuleert de gewenste autonome houding, verbonden met de organisatie dankzij de transparantie.
Dhian Sioe Lie XS
Dank voor dit mooi uitgeschreven betoog. Ik steun van harte de suggestie van Huub ter Haar hierboven om het artikel aan de Correspondent aan te bieden, en/of aan een paar dagbladen. Deze boodschap moet juist ook doordringen in andere parochies.
Dank voor dit heldere artikel Lenette. Eigenlijk gaat het over het managen van (onzichtbare) dilemma's en het maken van keuzes. Soms komen het belang van de organisatie en het belang van de klant niet overeen. Soms zijn de organisatie-waarden niet de jouwe. Soms botsen commercie en ethiek, of het lange en het korte termijn belang. De enige constante is je eigen morele kompas. Uit mijn onderzoek naar aanspreekgedrag blijkt dat veel mensen gehoorzamen aan de ongeschreven regel 'als ik jou niet aanspreek op ..., zeg jij niets over mijn gedrag ...'. De leidinggevenden die wél consequent aanspraken, bijvoorbeeld bij onheuse bejegening, deden dat allemaal op basis van hun eigen morele 'richtingaanwijzer'. Zij realiseerden zich dat niets doen ook consequenties heeft en kozen voor het afbakenen van grenzen of het helpen bij de bewustwording. Ik steun je van harte in jouw pleidooi voor het inzetten van verstand en geweten, en het nemen van eigen verantwoordelijkheid. In alle openheid.
Peter Bosma
Heel sterk artikel zeg! Complimenten Lenette Schuijt. Gelijk mee aan de slag!!!
Ellen Boonen
Dit betoog heeft me recht in het hart geraakt en is uit het hart gegrepen.
Werken vanuit de bedoeling met gebruikmaking van wat helpt, daar is iedereen bij gebaat.
Benedicta
Kan niet in woorden bevatten, het artikel raakt mij.
Fred Bon
Dit probeer ik de jonge aankomende werkers in de zorg elke dag bij te brengen als docent ethiek. Laten we weer rebelse jeugd opleiden.
Wolfgang
Verhelderend maar ten slotte niet voldoende...
Wat nodig is is een paradigmashift.

Wat op dit moment bij velen leeft is het idee dat professionels "in dienst" zijn bij een organisatie en zich derhalve aan de mores en grillen van de organisatie moeten confirmeren.

Wie hier goed over nadenkt - voldoende intelligentie veronderstelt - begrijpt snel dat dit klinklare onzin is. Wat immers is de toegevoegde waarde van een organisatie zonder de professionals die de kernaktiviteiten van deze organisatie verrichten? Juist! Nada, nihil, noppes, helemaal niets! Zonder professionals is een organisatie volstrekt waardeloos, overbodig of parasitair. Een organisatie ontleent haar bestaansrecht volledig van de professionals die de kernaktiviteiten uitvoeren. Derhalve dient de organisatie de werkzaamheden van de peofessionals te faciliteren, zo goed mogelijk te ondersteunen en proaktief ervoor te zorgen dat de professionals in hun werken zo min mogelijk last hebben van taken die geen deel uit maken van hun professionele inzet. De organisatie dient zich volledig te schikken naar de behoeften van de professionals en heeft geen eigen beslissings of beleidsbevoegdheden maar hoort zich volledig te confirmeren aan de wensen van de professionals.....

Helaas zijn de meeste inheemse organisatie niet hoog genoeg ontwikkeld om dit te begrijpen - en daarom gebeuren er nog steeds veel te veel blunders...
Luuk
Hulde!
Niet de dingen die je doet, doen omdat het moet
maar de dingen doen omdat het de bedoeling is.
Ab Zijp
Hier ligt de kern: Het zelfstandig denken van de mensen., zonder dat wordt de wereld emotioneel een stuk ongezonder. Dat het mis kan gaan dat zal altijd blijven. Maar op ( je eigen) zekerheid spelen door protocollen te volgen betekend dat je vind dat het menselijke onder geschikt is aan een vast gestelde norm.
Lenette Schuijt
Hartelijk dank voor alle mooie reacties en jullie waardering. Fijn om te merken dat dit onderwerp niet alleen op instemming kan rekenen, maar blijkbaar ook een gevoelige snaar raakt.
Hartelijk dank voor de tips: dank aan Wim Albers voor de TED talk, aan Els Oosthoek voor de boektip van Debra Meyerson (meteen besteld!), dank aan Karen Reichert vooer de boektip over de olifantenpaadjes...)
Mooi verwoord, Gytha Heins en Karen Walthuis, die dilemma's waar professionals in de praktijk mee worstelen. Herkenbaar.
En zodra je het hebt over mijn hogere normen, Piet Romkes, ben je bij egodrijfveren, dus eigenbelang en dat is niet waar ik het over heb. Hogere waarden zijn per definitie niet van iemand, maar zijn waardevolle zaken die je iedereen gunt. Net als Hilke Tol geloof ik niet dat professionals meteen hun eigenbelang laten prevaleren boven hun professionele normen. En ja, daar zit altijd een mate van subjectiviteit in, natuurlijk, hoe je die toepast of invult. Maar in die subjectiviteit leeft ooo de ruimte voor menselijkheid.
Dank ten slotte voor de suggestie om hier een opinie-artikel van te maken voor een breder platform. Daar ga ik me tijdens de kerstdagen eens rustig op bezinnen. Voor nu: een professioneel ongehoorzaam 2017 gewenst!

Meer over Ethiek, integriteit, moreel kompas