• Open hart en intuïtie
• Zelfkennis is de sleutel
• Voelen is veel moeilijker dan het lijkt
• Angst om macht kwijt te raken
• Omgaan met verbittering
• Tot slot

De auteur is geïnspireerd om haar pad van persoonlijke bewustwording te vertalen in haar werk als organisatie-adviseur. Dit artikel gaat over enkele persoonlijke ervaringen in een zoektocht die nog lang niet voorbij is.

Mijn carrière begon ambitieus en rationeel. Geleidelijk leerde ik mijn gevoel in zaken te gebruiken. Zouden organisaties niet veel meer plezier en resultaten kunnen behalen als de mensen dit pad van persoonlijke bewustwording kiezen? In een sfeer van vertrouwen en gemoedsrust verbetert de communicatie. Mensen leren verantwoordelijkheid voor zichzelf en hun werk te nemen. Stress neemt af, productiviteit neemt toe. Informatie stroomt vrijelijk, door kruisbestuiving bloeit innovatie op, gericht door de gemeenschappelijke visie. Kwaliteit ontstaat vanzelf vanuit verbinding die men ervaart met de klant en het product. Leiders zijn een voorbeeld in bezieling en visionair leiderschap. Een utopie? Wellicht niet als een ieder begint bij zichzelf. Mijn zoektocht om mijn persoonlijke ontwikkeling en spiritualiteit te vertalen in het werk kent meerdere fasen.

Open hart en intuïtie

Mijn open hart en echt luisteren hebben effect in elk contact in organisaties. Ik gebruik minder methoden en technieken en vertrouw steeds meer op mijn intuïtie. Het steeds denken 'wat is nu op dit moment essentieel', zorgt voor veelvuldige afwijking van plannen. En voor grotere effectiviteit. Want de essentie komt boven.

Dit soort verborgen belemmeringen in een vroeg stadium bespreekbaar maken vergroot de kans op succes vele malen.

Mijn lezingen over balans in denken en voelen scheppen een sfeer waarin mensen worden geraakt en gevoelens openlijk worden uitgewisseld. Ik doe soms geleide meditaties met groepen. Echte communicatie op een wezenlijk niveau ontstaat. Verborgen agendas komen naar boven. Betere beslissingen worden genomen. Dit alles ontdekte ik in de eerste fase van mijn zoektocht. Maar is dit het nu?

Zelfkennis is de sleutel

Na vele tussenstappen ben ik nu in een fase waarin ik de eenvoud van spiritualiteit ontdek. Het gaat niet om wat ik doe, maar hoe ik ben. Bewust ademen, zijn en voelen. Soms denk ik dat mensen die het woord niet kennen het meest spiritueel kunnen zijn. Zoals de juffrouw van de kleuterschool die er met totale aandacht en liefde voor elk kind is. Of een cliënt die tegen me zegt: "Wat ik echt wil is dat de medewerkers weer lichtjes in hun ogen krijgen en met plezier naar hun werk gaan."

Toch is er verschil in de mate waarin we bereid zijn naar onszelf te kijken en zelf te veranderen. In Delphi stond al geschreven: Ken U zelve". Het pad van zelfkennis is de weg van geluk en vervulling. We hebben allemaal onbewuste conditioneringen en angsten. Pas als we die leren kennen kunnen we ons vrij maken van onze standaardreacties. Innerlijke vrijheid en keuzes ontstaan. We leren de werkelijkheid met andere ogen zien. Het leven overkomt ons niet, we geven niet anderen of omstandigheden de schuld, maar we creëren zelf. En we worden authentiek, onszelf.

Voelen is veel moeilijker dan het lijkt

Zelfkennis ontstaat door je steeds bewust te zijn van wat je voelt. Voelen is veel moeilijker dan het lijkt. Want het meeste gebeurt onbewust. Zo heb ik lange tijd oprecht ontkend dat er woede in me is. Nee, ik heb veel begrip voor de situatie, zei ik. Mijn programmering om aangepast en aardig te zijn zat diep. Laatst zei ik tegen iemand:" Ik heb de indruk dat je veel weerstand hebt". Ik moest glimlachen om mijn domme zichzelf bevestigende vraag toen hij antwoordde:" Welnee, hoe kom je erbij, helemaal niet, die ander...".

Wat betekent dit in organisaties? Dat je daar hetzelfde doet. Van Marieke de Vrij leerde ik dit vertalen in de vraag: "Wat doet dit mij op dit moment". Dit kan zuiver gevoel zijn. Of het zijn emoties, die oud zeer van mijzelf raken, waar ik uit kan leren. Tijdens een bijeenkomst voel ik mijn onrust, irritatie, verlegenheid, ongeloof, jaloezie, angst of opluchting. Ik beleef dat gevoel zonder te oordelen en laat het als het ware door me heen stromen. En ik kies of ik uit wat het me doet op dat moment. Mijn uiting prikkelt anderen, lokt reacties uit, vaak van tegenpolen. Deze wisselwerking schept helderheid. Er is een ondertoon van respect, niet veroordelen, het accepteren van gevoelens en verschillen. Niets is verhuld. Zo wordt bijvoorbeeld jaloezie zichtbaar. Of het wordt duidelijk dat iemand echt een egoïst is. Het lucht op dat iedereen zichzelf mag zijn. De energie stroomt en creativiteit ontstaat.
Een manager die authentiek is en zichzelf spiegelt, prikkelt anderen tot denken en voelen, zodat verandering kan ontstaan, ook zonder dat men daar speciaal op gericht is.

Ik zie het dagelijks in organisaties. Je lang inhouden leidt tot opstopping en onevenwichtigheid. Zo zijn er medewerkers die zich niet (meer) uiten naar hun manager, die verdeel- en heersspelletjes speelt. Of ze haken af - "ik zit mijn tijd wel uit" - of er komt uiteindelijk een escalatie. Wat verdrongen wordt verdwijnt onder tafel en doet daar onzichtbaar en ongrijpbaar zijn werk. Het vertaalt zich in subtiele weerstand en sabotage. Het dringt door in beslissingen. Omdat men zich niet uit weet men niet waar men mee te maken heeft. Zaken worden afgezwakt of verhuld. Roddels ontstaan. Mensen zitten niet lekker in hun vel. De stress neemt toe.

Angst om macht kwijt te raken

Angst om macht kwijt te raken is één van de grootst bepalende factoren in organisaties. Als iedereen zijn diepe onbewuste gevoelens daarover onder ogen zou zien, zou een transformatie ontstaan. Een transformatie naar transparante organisaties, waar kennis en informatie vrijelijk stromen en initiatieven en innovatie in alle delen kunnen ontstaan.

In al deze gevallen zijn de managers zich niet eens bewust van wat er speelt, laat staan dat ze anders zouden kunnen handelen. Ze verklaren hun houding of daden met rationele argumenten die voor henzelf en anderen de diepere motieven verhullen. Het vraagt moed om de waarheid te willen zien.

Ik begeleidde bij een cliënt de laatste van een serie werkconferenties met een groep van 25 mensen om de visie te formuleren. De organisatie nam veel te veel hooi op de vork en één van onze eerdere aanbevelingen was om veel duidelijker prioriteiten te stellen. De volgende stap in ons traject zou zijn om de visieconferenties door te zetten, zodat de visie uiteindelijk bij alle 1000 mensen zou leven en een cultuurverandering tot stand kwam. Ik had al een offerte van een astronomisch bedrag in mijn tas en ik ging de laatste conferentie in, waar ze samen zouden beslissen over het vervolgtraject. De aanpak was al met allen voorbesproken, maar er kwam een ommekeer. Men besloot, gezien de grote werkbelasting die er al was, het voorlopig heel rustig aan te doen. Ik voelde me onprettig en merkte dat er op me gelet werd. Ik zei: " Wij hebben jullie zelf aanbevolen om prioriteiten te stellen, maar nu jullie dat doen ten koste van een traject waar wij zelf belang bij hebben, merk ik dat ik er moeite mee heb". Een wolkje van begrip ging door de zaal en de energie kon weer vrij stromen. Ik ging fluitend en vrij van stress naar huis. Kennelijk is het belangrijker voor mijn geluk om te uiten wat iets mij doet op dat moment, waardoor mijn relaties zuiver blijven, dan dat een grote offerte doorgaat.

Omgaan met verbittering

Een ander voorbeeld is een verstarde organisatie met enorm veel oud zeer en wrok, aan het begin van een cultuuromslag. De groepsbijeenkomst is zwaar. De medewerkers morren en werken tegen "Het wordt toch niets"," Ik moet hier heen van mijn baas&" "In het verleden hielp het ook niets".

Hoe moet ik hier omgaan met: "Wat doet dit mij op dit moment?" Als ik tegen de groep zeg : "Ik baal en denk: 'als jullie niet willen wordt het toch niets, want jullie blijven in het verleden hangen'", dan bevestig ik hun cultuur. Als ik positief blijf, ben ik ongeloofwaardig.
Wat ik wel kan zeggen is: "Ik voel me neerslachtig worden door jullie houding. We zitten hier om dingen te verbeteren en als ik me laat meetrekken door jullie gevoel, is er niets meer mogelijk. Ik heb de hoop en de wil hier iets te veranderen, voor ik zelf vast ga zitten in negatieve gevoelens". Als ik emotioneel open blijf, ben ik daarmee een voorbeeld van iets wat zij kwijt zijn. Als ik uit wat ik voel kan ik s avonds schoon naar huis gaan. Want als ik dat niet doe lig ik s avonds in bed de dag te herhalen en te balen van deze groep.

Deze organisatie heeft dus in het verleden mensen verwond. Het is een keuze van ieder mens hoe daar mee om te gaan. Je kan de pijn vermijden en de emoties laten stollen tot verbittering. Of je gaat door de pijn heen en houdt je hart open. In deze organisatie heeft men de emoties laten stollen, en slaat hatelijk en agressief uit naar buiten. De medewerkers ondermijnen elk initiatief tot veranderen. Dit is een bescherming om maar geen contact te hoeven hebben met het gevoel achter de stolling. Maar daar weer achter liggen hoop, wensen en dromen.

Het is nodig om dit mechanisme terug te koppelen en bij elke ondermijnende opmerking te vragen: "Stel dat het wel goed zou kunnen komen, wat zou je dan wensen of willen?" Zodat er zuurstof ontstaat en glimpen van vernieuwing doorkomen. Want er zelf iets aan doen schept uiteindelijk meer vreugde dan passiviteit en verzet.

Tot slot

Ik zocht het antwoord in het houden van bezielde lezingen, het ontwikkelen van een organisatiemodel, het anders leren kijken. Maar de antwoorden liggen niet buiten me, maar in me. Het gaat niet om wat ik doe, maar wie ik ben. Dat vraagt om tijd voor bezinning, Door stil te staan kom ik in contact met mijn gevoel, de essentie en mijn verbinding met anderen. Ik probeer mij steeds bewust te zijn van wat doet dit mij op dit moment en dit eerlijk onder ogen te zien. Het gaat wellicht meer om de zoektocht naar het antwoord op deze vraag, dan om het antwoord zelf.

Ik ben ervan overtuigd dat organisaties veel meer plezier en resultaten kunnen behalen als de mensen dit pad van persoonlijke bewustwording kiezen. In een sfeer van vertrouwen en gemoedsrust verbetert de communicatie. Mensen leren verantwoordelijkheid voor zichzelf en hun werk te nemen. Stress neemt af, productiviteit neemt toe. Informatie stroomt vrijelijk, door kruisbestuiving bloeit innovatie op, gericht door de gemeenschappelijke visie. Kwaliteit ontstaat vanzelf vanuit verbinding die men ervaart met de klant en het product. Leiders zijn een voorbeeld in bezieling en visionair leiderschap. Toch?