Mensen zijn geen fossiele brandstoffen

Op Schiphol, in de zorg, de horeca en veel andere branches wordt het pijnlijke gevolg duidelijk van het inzetten van managers en medewerkers alsof het fossiele brandstoffen zijn. Ze lijken onuitputtelijk, totdat ze opraken. Veel organisaties ondervinden daardoor acute problemen. Ze kunnen niet leveren wat nodig is met alle negatieve gevolgen die dat met zich meebrengt. Je zou verwachten dat organisaties juist in deze situatie beter voor hun mensen zorgen. Dat gebeurt niet of nauwelijks. Hoe kan dat?

Er ligt een oer-Hollands calvinistisch trekje aan ten grondslag dat het goed is om je eigen behoeften weg te cijferen om te zorgen dat het werk doorgaat en dat grenzen aangeven, voor jezelf zorgen, egocentrisch is en dus fout. In rustige tijden mogen medewerkers op tijd naar huis, kunnen ze een dagje vrij nemen, hebben ze tijd voor hun gezin, voor sport, hobby’s en andere sociale activiteiten. Des te groter de werkdruk, des te belangrijker deze zaken worden voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning. De paradox is dat juist bij grotere werkdruk ontspanning steeds verder teruggedrongen wordt. Dan wordt juist meer inzet en loyaliteit gevraagd om te doen wat nodig is.

Werkdruk en loyaliteit maken dat er steeds meer uitval is door chronisch overspannen medewerkers. Die stoppen pas als ze opgebrand zijn.

Tot die tijd negeren ze vaak de duidelijke signalen die geest en lichaam afgeven dat batterij leeg is en het moment om de ziektewet in te gaan steeds dichterbij komt. 

Een stukje neurofysiologie: Zonder een goede balans tussen inspanning en ontspanning raakt je zenuwstelsel overbelast. Dat merk je doordat je het gevoel hebt constant ‘aan’ te staan en je je niet meer kunt ontspannen. Veel mensen slapen dan slechter, hebben steeds minder behoefte aan contact en sociale activiteiten waar ze 'normaal' gesproken juist van opladen. Ze zijn prikkelbaar, raken sneller geïrriteerd, kunnen minder hebben.
Dat kan een hele tijd goed gaan, maar uiteindelijk is het mentaal en fysiek uitputtend. De enige manier om dat te voorkomen is om je zenuwstelsel te helpen te ontspannen. Dat is trouwens iets anders dan verdoven, bijvoorbeeld door alcohol. En het is ook iets anders dan op vrijdagmiddag een BBQ organiseren, eens per week een stoelmasseur te laten komen of een abonnement te nemen op de sportschool.

Fysieke inspanning is gezond als je redelijk ontspannen bent. Het put je lichaam verder uit als je reservers al bijna op zijn. 

Er zijn heel veel manieren om kort en langdurig te ontspannen, zowel tijdens als na het werk. Zolang er echter door het hoger management niet vanuit een doordachte visie actief beleid op wordt gemaakt, zal er weinig veranderen. Het is de verantwoordelijkheid van directie en management om medewerkers juist bij chronische overbelasting actief te ondersteunen om beter voor zichzelf te zorgen.

Dat vraagt om ondersteuning in drie verantwoordelijkheidsgebieden: zorg voor jezelf, zorg voor elkaar (samenwerking) en zorg voor het werk, voor de organisatie. Pas wanneer die drie in balans zijn, wordt de vicieuze cirkel doorbroken waar veel organisaties nu in terecht gekomen zijn. Daarmee creëer je een gezonde organisatie, waarin op een goede manier met werkdruk wordt omgegaan. En ja, dan moet je wel eens ‘Nee’ verkopen. Maar dat gebeurt nu ook al en dat wordt alleen maar erger naarmate meer mensen uitvallen. ? Nieuwe mensen aantrekken, als die er al zijn, is geen blijvende oplossing zolang medewerkers niet leren dat goed voor zichzelf zorgen mag. Sterker nog, dat het in feite een voorwaarde is om goed voor elkaar en voor het werk te zorgen. Je kunt mensen, net als fossiele brandstoffen, niet eindeloos opbranden omdat het werk door moet gaan.