Sinds 1 januari 2025 zijn in 17 Nederlandse gemeenten zero-emissiezones (ZE-zones) van kracht. De invoering van deze zones markeert een belangrijke stap richting schonere stedelijke mobiliteit. Uit de meest recente monitoringsbrief van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijkt dat de overgang naar uitstootvrije stadslogistiek overwegend rustig verloopt en ondernemers goed worden ondersteund bij de overstap.

In lijn met de regels

Inmiddels is 92% van de bestel- en vrachtautopassages in ZE-zones volledig in lijn met de regels. In gemeenten die al milieuzones hanteerden, loopt dit zelfs op tot 98%. Gemeenten registreren via ANPR-camera’s dat het aandeel voertuigen dat aan de toegangseisen voldoet, blijft groeien. Voor de resterende gevallen zijn waarschuwingsbrieven verstuurd, nog geen boetes, maar een laatste vriendelijke herinnering. Hoewel sommige gemeenten ervoor kozen om hun boetevrije periode te verlengen vanwege lokale omstandigheden, beëindigt het merendeel deze overgangsfase per 1 juli. Tijdens overleg met gemeenten en brancheorganisaties is geconcludeerd dat er geen aanleiding is voor landelijke verlenging.

Maatwerk

Ondernemers krijgen niet alleen herinneringen, maar ook praktische hulp. Logistiek makelaars, actief in alle ZE-gemeenten, bieden gratis 1-op-1 ondersteuning. Ze beantwoorden vragen over voertuigeisen, subsidiemogelijkheden en investeringen richting 2030. Vaak blijkt dat er een goede oplossing voorhanden is, bijvoorbeeld via ontheffingen op basis van bedrijfseconomische omstandigheden of hardheidsclausules. Het aantal aangevraagde landelijke ontheffingen ligt inmiddels op 3.485, waarvan 92% is toegekend.

Via het Centraal Loket, bij de RDW, kunnen ontheffingen eenvoudig en landelijk worden aangevraagd. Inmiddels zijn meer dan 8.800 aanvragen verwerkt, waaronder ruim 4.600 dagontheffingen. Ook digitaal is de informatievoorziening op orde. De website www.opwegnaarzes.nl trok in mei ruim 20.000 unieke bezoekers en bood antwoord op meer dan 7.600 vragen via de AI-chatbot. Veelgestelde vragen gaan over toegang tot de zone, geschikte voertuigen en investeringsstrategieën.

Gemeenten en Rijk samen aan zet bij zero-emissiezones

De invoering van zero-emissiezones is primair een verantwoordelijkheid van gemeenten. Zij beslissen over de invoering, handhaven lokaal en monitoren de effecten. Voor landelijke rapportage over de impact op ondernemers is het ministerie afhankelijk van de data die gemeenten aanleveren. 

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat speelt een belangrijke rol in de landelijke coördinatie. Door regels te harmoniseren en standaardiseren wil het ministerie voorkomen dat ondernemers met uiteenlopende lokale regels worden geconfronteerd. In de Uitvoeringsagenda Zero-emissiezones zijn met gemeenten en brancheorganisaties gezamenlijke afspraken vastgelegd. Ook de criteria voor ontheffingen zijn waar mogelijk gelijkgetrokken. Daarnaast financiert het ministerie het Centraal Loket, waar ondernemers centraal en uniform ontheffingen kunnen aanvragen. Zo werken gemeenten en Rijk samen aan een soepele invoering en duidelijke regels voor iedereen.

Kortom: de overgang naar zero-emissiezones verloopt gestructureerd, met oog voor maatwerk en begeleiding. Ondernemers zijn aan zet, maar worden niet aan hun lot overgelaten. De sector laat zien dat duurzame stadslogistiek niet alleen noodzakelijk, maar ook haalbaar is.

Walther Ploos van Amstel.