Leiderschap versus management

De volgende uitspraak wordt toegeschreven aan Peter Drucker, maar ook aan Warren Bennis en Stephen Covey; ik hoorde hem voor het eerst van Remco Claassen:

• “Een manager doet de dingen goed, een leider doet de goede dingen”

Zo zijn er meer quotes over het verschil tussen leiderschap en management:

• “Een manager werkt binnen het systeem, een leider werkt aan het systeem”
• “Een manager realiseert de doelen, een leider bepaalt de richting en stelt de doelen”
• “Een manager is gericht op het heden, een leider is gericht op de toekomst”
• “Alleen maar ‘managen’ komt neer op de maatschappelijke ladder beklimmen en bovenaan ontdekken dat hij tegen de verkeerde muur staat” (Covey)
• “The manager has his eye on the bottom line; the leader has his eye on the horizon.” (Bennis)

Het onderscheid 'Leiden - Managen' in de praktijk
In de praktijk is het onderscheid tussen leiderschap en management lastig te maken. Kijk alleen maar eens naar de functiebenamingen: managers zijn vaak leidinggevenden (hoeft niet, je hebt bijvoorbeeld ook accountmanagers: die managen klanten); de hoogste leidinggevenden zitten in ‘het managementteam’. Ik mag hopen dat zij zowel leiden als managen. En welke leider wil niet de dingen goed doen? Volgens mij zijn de leiders en de managers van een organisatie precies dezelfde mensen; het zijn personen die leiden en managen.

Intussen loopt het verschil hoog op: de manager wordt langzamerhand zo’n beetje neergezet als een berekenende koele kikker, terwijl de leider zich ontpopt als een empatische werknemer-fluisteraar. De manager wil rücksichtslos targets halen, de leider wil mindful zijn en transformeert continu zijn omgeving.
Recent (12/7/2011) heeft een belangrijke goeroe op het gebied van veranderingsmanagement, John Kotter, zich ook op deze vergelijking gestort: “Change management versus change leadership”. (zie http://ow.ly/5FMPr) Wat zal er volgen? Facility management vs. facility leadership? Quality management vs. quality leadership?

Een gevolg van dit alles is dat het begrip leiderschap op een voetstuk geplaatst wordt. Het ultieme moment in het jaar is de hei-sessie, waar de visie en richting bepaald wordt. De bijdrage van de leider is onmisbaar; zonder hem of haar komt de organisatie niet tot z’n recht. Ik wil dat graag relativeren door te stellen dat degene die de koffie verzorgt ook onmisbaar is. Zonder hem of haar komt de organisatie evenmin tot z’n recht. Idem voor de systeembeheerder, de receptionist, etc.
Waarom dan die aandacht voor het verschil? De belangrijkste reden is te waarschuwen dat leiderschap niet uit het oog moet worden verloren. Heel belangrijk, heel erg waar ook. Maar we weten dat nu wel lijkt me.

Denken in rollen of taken
Leiden en managen zijn verschillende rollen of taken; het is belangrijk dat bewust te zijn en oog voor beide te hebben. Anders loop je het risico door de waan van de dag alleen maar te managen. En dat gebeurt helaas veel. We managen wat af, Kotter heeft helemaal gelijk. Maar als een leider authentiek moet zijn, hoeft een manager dat dan niet? Als een leider oog heeft voor persoonlijke ontwikkeling en dienend is voor zijn medewerkers, hoeft een manager dat dan niet? Als een manager resultaatgericht is, hoeft een leider dat dan niet te zijn?

Leider en manager als één en dezelfde persoon
De leider/manager is dus één en dezelfde persoon, met wisselende taken. Hij doet de dingen goed en denkt regelmatig na of hij wel de goede dingen doet. Realiseert doelen en motiveert en inspireert mensen. Is op het heden gericht, met een duidelijk beeld over de toekomst.

Dit alles overziend wil ik graag voor het volgende pleiten: laten we niet steeds het verschil tussen leiderschap en management benadrukken. Je zou er als leidinggevende schizofreen van worden. En laten we leiderschap niet boven management verheffen. En beiden niet verheffen boven het inzetten van inhoudelijke expertise. Laten we denken in rollen en taken. Voor al deze taken geldt: doe de goede dingen èn doe die dingen goed.