De feestdagen zijn voor velen dé tijd van het jaar om de privé-relaties extra aandacht te geven. Vanuit ontspanning en afstand tot het werk ben je mogelijk met goede voornemens aan 2025 gestart. Als ik zo vrij mag zijn om je alvast één advies te geven: investeer dit jaar meer liefde in jouw relaties met collega’s.

Dat blijkt hard nodig in tijden waarin veel organisaties moeite hebben om collega’s aan zich te binden. Werknemers switchen van werkgever en de betrokkenheid en motivatie in organisaties daalt.

In dit artikel deel ik vijf manieren om uiting te geven aan de liefde voor je collega’s. Afgeleid van de vijf talen van de liefde door Gary Chapman, beroemd relatietherapeut.  

Gebrek aan liefde reden voor vertrek

Uit recent onderzoek van Gallup blijkt dat in Amerika ongeveer de helft van de werknemers actief zoekt naar een nieuwe job. In Nederland komen we er qua betrokkenheid bij het werk ook slecht van af. Slechts 12% van de werkenden voelt zich sterk betrokken.
Het goede nieuws is dat werkgevers hier in hoge mate iets aan kunnen doen. Zo geeft in het Gallup onderzoek meer dan 40% van degenen die afgelopen jaar vrijwillig een nieuwe baan hebben aangenomen, aan dat hun organisatie en/of manager dit had kunnen voorkomen.

Een van de belangrijkste ‘interventies’ is een goed gesprek voeren en positieve interacties creëren (en negatieve interacties verminderen). Het regelmatig voeren van een betekenisvol gesprek leidt ertoe dat de collega zich gezien en gehoord voelt en versterkt zijn of haar ‘engagement’ bij de organisatie.

Een ander onderzoek  door McKinsey laat eenzelfde beeld zien. Waar werkgevers denken dat werknemers vertrekken om bijvoorbeeld gebrekkige beloning of te weinig ontwikkelmogelijkheden, onderschatten zij het relationele aspect. Medewerkers geven juist aan dat de kwaliteit van de relatie met de organisatie en de manager het meest belangrijk is. Je gewaardeerd voelen en een gevoel van verbondenheid zijn van essentieel belang. Net al caring & trusting collega’s in je team.

Kortom, als leidinggevende en/of collega heb je meer aandacht aan deze ‘softere’ aspecten te geven, juist in tijden waarin de druk in veel organisaties hoog is.  Onderstaand vijf ‘talen’ cq. manieren om te investeren in de relaties met je collega’s. Goed om te weten dat ieder mens hierin zijn eigen ‘voorkeurstaal’ heeft en dat het dus vraagt om je eerst te verdiepen in de ‘liefdestaal’ van de ander. 

1. Positieve woorden

Het lijkt zo’n open deur, maar als de druk toeneemt worden de ‘lontjes korter’ en de onderlinge interacties negatiever. De kracht van positieve interacties wordt ook in het Gallup onderzoek onderstreept. ‘Geef me als leidinggevende het gevoel dat je om me geeft’, is een van de open reacties van een geïnterviewde. Er wordt wel eens beweerd dat de verhouding positieve en negatieve feedback 3:1 is. Oftewel, drie positieve en bemoedigende opmerkingen versus één negatieve opmerking. Ga maar eens na hoe het in jouw communicatie is gesteld. Positieve woorden zoals liefde, plezier, geluk, passie en trots geven een prettig gevoel. Terwijl woorden als tekort, probleem, knelpunt, verlies een onprettig of zelfs stressvol gevoel geven. 

Voorbeeld van een positieve ombuigoperatie

Bij een van m’n opdrachtgevers moet stevig bezuinigd worden en ging men in de organisatie op zoek naar maatregelen die daaraan bij konden dragen. In de communicatie werd bewust gekozen voor een positieve en waarderende insteek in plaats van negatieve woorden te gebruiken. Zo werden collega’s in creatieve sessies uitgenodigd om met ‘ombuigideeën’ te komen, inclusief onderbouwing wat jouw idee qua besparing kan opleveren. Hierdoor ontstond er energie en creativiteit. Bovendien werd deze ombuigoperatie verbonden aan de ingezette organisatievisie die gestoeld is op ‘slimmer’ en met ‘meer focus’ werken. Het praten over hoe het slimmer en met meer focus kan geeft meer energie en ideeen dan praten over ingrijpen, saneren en korten. 

Misschien gaat het je wat te ver, maar ik las dat het uitspreken van positieve woorden niet alleen mentale impact heeft, maar ook een fysieke uitwerking. Dr. Emoto, een Japanse schrijver en onderzoeker liet zien dat wanneer water werd blootgesteld aan positieve woorden en emoties de watermoleculen prachtige, symmetrische kristallen vormden. Watermoleculen die waren blootgesteld aan negatieve woorden en emoties vormden juist onregelmatige en ongeordende kristallen. (zie hier een video)

2. Samen zijn 

Hoe vaak lukt het je in je drukke agenda om je volledige aandacht aan je collega’s te geven?  Oftewel, niet de voortgang van een actie, taak of project bespreken, geen (inhoudelijk) advies geven, maar met al je aandacht luisteren. Zowel privé als zakelijk investeren we steeds minder tijd en aandacht in onze relaties. In een privé-relatie brengen stellen nog maar zeven tot negen minuten per dag  met elkaar door in onverdeelde, exclusieve tijd. Dat is dus iets anders dan samen op de bank tv kijken, aan dezelfde tafel zitten maar allebei op je mobieltje kijken of samen de kinderen naar bed brengen. Ook in de werkrelaties missen veel collega’s een luisterend oor van hun leidinggevende.

‘Als een medewerker zijn verhaal niet kwijt kan bij zijn leidinggevende, bijvoorbeeld nadat hij een paar lastige klanten aan de lijn heeft gehad, voelt hij zich verwaarloosd. En als de mentale en fysieke afwezigheid van de leidinggevende maar lang genoeg duurt, gaat die medewerker zijn eigen ding doen. Dan denkt hij: ik doe mijn eigen werkje wel, bekijk het allemaal maar.’’  Aldus Joost Kampen in interview op Managementboek over destructief leiderschap. 

Voorbeeld meer ruimte voor Management By Walking Around (MBWA)

Tijdens een sparringsessie die ik recent had met een betrokken manager kwam hij tot het inzicht dat hij te weinig tijd en aandacht gaf aan zijn collega’s. Collega’s gaven aan dat hij te weinig zichtbaar en bereikbaar was. ‘We zien je niet meer’. Hierdoor knaagde er iets. In zijn nieuwe weekplanning voor 2025 heeft hij vervolgens ‘vaste bila’s’ verminderd en ruimte gemaakt om spontaan rond te lopen én gedurende de week een paar ‘inloopuren’ in te plannen als collega’s zelf even langs willen lopen. 

Een andere manager korte zijn overleggen in van 60 naar 45 minuten. Hierdoor had hij enerzijds meer ruimte om zich voor te bereiden en indien nodig aan het einde van een gesprek iets uit te lopen. Anderzijds was hij nu meer aanwezig en minder gehaast tijdens de overleggen. Dat kreeg hij ook terug van collega’s die betere gesprekken ervaarden. 

3. Cadeaus krijgen

In een recente column van Marcel Levi gaf hij aan dat een van zijn grootste managementfouten ooit het schrappen van het eindejaarsgeschenk betrof in een ziekenhuis. In plaats daarvan zou er een geldbedrag worden overgemaakt naar een goed doel. Dit ‘schandaal’ leidde intern tot verhitte discussies, kritische O.R.-vragen en haalde zelfs landelijke kranten en de radio. Medewerkers waren in tranen en verhaalden over het gebrek aan respect en stelden dat hun ‘persoonlijke blijk van waardering’ was afgenomen. 

Onderschat als manager dus niet de kracht van een (persoonlijk) cadeau. Dit staat voor de collega’s symbool voor erkenning en beloning voor het harde werken. Idealiter wacht u niet tot het eindejaarsmoment, maar bent u op gezette tijden gedurende het jaar de ‘Kerstman’. Door een handgeschreven kaartje voor een collega die een project succesvol heeft afgerond. Een dinerbon uit te reiken aan de collega die de afgelopen maanden veel heeft overgewerkt en thuis is gemist. Of taart, oliebollen of een gezondere variant voor een (project)team om te vieren dat een project succesvol is verlopen. Kortom, het vieren van kleine en grotere succesjes en het (h)erkennen van extra geleverde inspanning door collega’s. 

Volgens Jos Burgers is aandacht, ‘de moeder van alle cadeautjes’. U kunt dat ook uitbesteden aan professionele complimentenmakers. Maar u mag er best een beetje moeite voor doen. Jos geeft o.a. de tip om aantekeningen te maken van zaken die voor uw collega(‘s) belangrijk zijn en daar dan naar terug te vragen in uw eerstvolgende ontmoeting. 

Voorbeeld cadeau bij een lang en een kort einde dienstverband

Recent namen bij een opdrachtgever twee collega’s gelijktijdig afscheid. De ene na een dienstverband van meer dan 40 jaar, de andere na een dienstverband van iets meer dan 6 maanden. Voor eerstgenoemde kwamen zelfs klanten cadeautjes brengen en aangeven dat ze haar gingen missen. Maar ook de laatstgenoemde was enorm geraakt door de warme woorden en de aandacht die ze had ervaren tijdens haar afscheid. Afscheid nemen kun je maar een keer goed doen. Hiermee gaat iemand met een warm hart en een positieve herinnering weg. Bij Afas Software hebben ze zelfs een afscheidsbox met cadeautjes. 

4. Dienend zijn

Je kunt als manager nog op een andere manier scoren bij je collega’s. Door ervoor te zorgen dat zij (gewoon) lekker hun werk kunnen doen. Het regelen van de juiste randvoorwaarden vormt wat mij betreft een belangrijke bouwsteen van dienend leiderschap. 

Tijdens het begeleiden van veranderprocessen merk ik regelmatig dat deze vorm van ‘liefde’ meer aandacht mag krijgen. Zo had ik laatst een sessie met een aanjaaggroep over de ingezette cultuurbeweging. Waarbij een van de deelnemers aangaf dat collega’s liever hebben dat ze hun werk zonder belemmeringen kunnen doen - bijvoorbeeld door het verzoek om te printen vanaf je mobiele telefoon te regelen - dan dat zij naar een workshop gaan over de organisatiecultuurwaarden.

Stel je collega’s dus regelmatig de vraag wat jij kan doen om hen beter te laten werken. Of vraag wat hen op dit moment stimuleert en/of juist belemmert om hun werk optimaal te kunnen doen. Onderstaand een aantal voorbeelden van zaken die je dan mogelijk hoort en waarmee jij als manager kunt ‘scoren’ door knelpunten weg te nemen:

• Duidelijke rollen, taken en verantwoordelijkheden vastleggen; wie doet hier wat?
• Heldere focus en prioriteiten afspreken; wat is (echt) belangrijk en waar gaan we voor?
• Heldere (besluitvorming)processen vaststellen; hoe werken we hier en hoe nemen we besluiten?
• Kortere overlegmomenten met aan het einde van het overleg duidelijke afspraken formuleren; hoe overleggen en werken we effectief?
• Ruimte om te experimenteren met nieuwe ideeën en gelegenheid om met collega’s van andere afdelingen mee te lopen; hoe blijven we samen ontwikkelen en vernieuwen?

5. Dichtbij zijn

In een zakelijke relatie draait het niet om lichamelijk contact, maar wel het gevoel dat je voor collega’s dichtbij voelt. Je collega een welkom gevoel geven, zodat hij/zij gezien wordt en zich thuisvoelt. Dat je luistert, interesse toont in je collega als persoon en in zijn of haar werk.

Recent heb ik in een cultuurtraject de kernwaarden ‘dichtbij’ met een groep collega’s vertaald naar concreet gedrag dat collega’s graag ervaren op de werkvloer. Scoor jezelf maar eens op onderstaande items en bekijk waar je meer aandacht voor wilt maken:

1. Mijn leidinggevende laat me welkom voelen
2. Mijn leidinggevende verdiept zich in mij en mijn werk
3. Mijn leidinggevende hanteert korte lijntjes en een persoonlijke benadering
4. Mijn leidinggevende laat zien dat hij mijn bijdrage belangrijk vindt

Een liefdevol 2025 gewenst

Zoals ook de Koning in zijn Kersttoespraak een oproep deed voor meer verbinding, hoop ik dat dit artikel je een aanzet geeft voor een liefdevol jaar. Waardoor je zowel privé als zakelijk warme relaties ervaart en je overige goede voornemens ook gemakkelijker zullen slagen. Dat begint met het verkennen van je eigen liefdestaal en die van de ander:

1. Verken welk van deze vijf talen/dimensies dominant zijn in jouw doen en laten? Wat is hiervan het effect? Wat zou je meer of minder ruimte mogen geven in 2025?
2. Verken welke taal/dimensie de ‘moedertaal’ cq. gewenste taal is van je collega’s om hem/haar te benaderen. 
3. Verken hoe je hier in kleine stapjes meer aandacht voor kunt geven en accepteer maatwerk. De ene relatie is tenslotte de andere niet. In het boek van Gary Chapman vind je praktische tips per liefdes-taal. 

----

• Lees ook een artikel uit 2012 over hoe de kwaliteit van de relaties, de kwaliteit van de organisatie bepaalt bij het Schiphol College
• Artikel McKinsey: In The Spotlight: Performance Management that puts people first  (May 15 2024)
• Artikel Gallup: 42% of Employee Turnover Is Preventable but Often Ignored  July, 10, 2024)
• Boek Gary Chapman: De vijf talen van de liefde (33^e druk, 2022)