In ‘het nieuwe werken’, werken wij thuis en op flexplekken. Dat scheelt veel geld in de kosten van gebouwen en het helpt bij de vermindering van files. Bovendien draagt minder autogebruik bij aan een beter milieu. Medewerkers worden meer afgerekend op het resultaat en minder op aanwezigheid. De werktijden worden flexibeler, waardoor het werken regelbaar wordt. Als de kinderen op bed liggen, werk ik nog even door. Dat komt mij goed uit, omdat ik vanmiddag de kinderen van school heb gehaald en naar hun verhalen heb geluisterd. De work-life balance heb ik zo in eigen handen. Kortom, ‘het nieuwe werken’ heeft veel voordelen.

Op dinsdag ga ik altijd naar het kantoor. Ik ben vroeg, om een parkeerplaats te bemachtigen. Het scheelt ook in reistijd, want de files zijn dan nog niet te lang. Ik loop door een grote ruimte, waar een enkeling achter een bureau zit. Ze zijn druk bezig en kijken niet op of om. Ik ken hen nauwelijks en zij mij ook niet. Ik zoek een geschikt plekje bij het raam, zodat ik rustig kan werken. Ik kijk af en toe naar de koffieautomaat om te zien of deze vrij is en ik koffie kan halen. Ik heb om tien uur een afspraak, dus ik heb twee uur de tijd en kruip in mijn laptop. Opeens word ik gestoord, omdat twee collega’s denken in het openbaar te moeten overleggen. We hebben toch niet voor niets spreekkamers. Ik ben blij als ik morgen weer thuiswerk. Tegen negen uur loop ik naar buiten om een sigaret te roken.

Ik mis de rookkamer. Niet alleen omdat het buiten koud is, maar ook omdat ik niemand meer tegenkom. Ik mis de ontmoetingen met mensen. In de rookkamer kwam ik altijd wel iemand tegen en ontstond er ongedwongen, zonder opzet, zonder doel een gesprek. In die spontane ontmoetingen kwam het vaak voor dat er werkelijk contact ontstond, waardoor ik verrijkt weer terugging naar mijn werkplek. Ik heb gezien dat mensen daar tot creatieve oplossingen kwamen voor een gemeenschappelijk probleem. Door de onbevangen tegenkomst met elkaar ontstond er meer bereidwilligheid en geraaktheid, dan in de doel- en resultaatgerichte besprekingen. Ik kon wel eens aangesproken worden over hoe ik ergens over dacht en dan kon het gebeuren dat ik wel twee sigaretten rookte. Ja, in de rookkamer was het levendig en ontstond er vaak nieuw leven, omdat mensen elkaar daar zonder opzet, zonder oordeel, zonder verwachting, zonder doel, spontaan en oprecht ontmoetten. Dat is niet meer. Niet op mijn werkplek, niet in de rookkamer.

In mijn nieuwe boek ‘Frederik en Jijs’ gaat het juist om de kracht van de werkelijke ontmoeting tussen mensen om meer zichzelf te worden en om in die werkelijke ontmoeting tot al het nieuwe leven te komen dat mensen en bedrijven nodig hebben. De vernieuwing van mezelf en van mijn bedrijf komt voort door niets te verwachten van mijn handelen, door niets na te streven in mijn handelen. Het gaat erom dat mijn handelen voortkomt uit mezelf, wie ik ben, wat ik voel of waar ik word geraakt. Ik werk als mensprocesbegeleider en ben bereid om steeds weer mijn cliënt opnieuw te ontmoeten, waardoor het proces dat zich tussen ons afspeelt, bepalend is. Daar kan al het nieuwe leven ontstaan. Daar komt alle energie vrij. Vroeger werkte ik anders. Ik bereidde me voor op een gesprek als coach, counselor of manager. Ik zocht vooraf de weg naar een oplossing of sterker nog: ik wist de oplossing al. Vaak waren mijn cliënten tevreden, maar het waren slechts mijn vooringenomen ideeën. Ik liet in die tijd alles in de ontmoeting aan mij voorbij gaan en stuurde het gesprek naar de juiste oplossing die ik vooraf had bedacht. Op deze wijze kon er tussen ons niets nieuws ontstaan. Ik haalde zo al het scheppende leven uit ons gesprek, onze ontmoeting. In elke bespreking verwachten wij van elkaar dat ieder zich goed voorbereid. Door die voorbereiding zetten wij ons vast. We nemen standpunten vooraf in en voorkomen daardoor de werkelijke ontmoeting. Ik wil hier niet mee zeggen dat jij je niet moet voorbereiden op een bespreking. Ik nodig jou uit om ook bereid te zijn jouw voorbereiding los te laten en je te laten leiden door wat er tussen jou en de anderen gebeurt. Juist daar ontstaat al het nieuwe leven, als je bereid bent je te laten raken en je aangesproken te voelen. Zolang de inhoud bepalend is, is elke ontmoeting dood en kunnen ik en jij niets nieuws scheppen, zoals dat wel in de onbevangen situatie van de rookkamer kan ontstaan.

Een directeur uit het verhaal van ‘Frederik en Jijs’ leert dat de energie in zijn bedrijf kan toenemen door ontmoetingen tussen zijn mensen aan te moedigen. Hij heeft geleerd, dat hij deze ontmoetingen niet kan sturen, hoe graag hij dit ook zou willen. Hij kan slechts sturen door ontmoetingen mogelijk te maken. Hij heeft geleerd dat alle energie en innovatie van zijn bedrijf ontstaat door datgene dat onbevangen en spontaan in de werkelijke ontmoeting tussen zijn medewerkers ontstaat. Hij gelooft in de ontmoeting, zoals ik dat doe uit mijn ervaring in de rookkamer en mijn praktijk. Het nadeel van ‘het nieuwe werken’ is het gebrek aan ontmoeting tussen de medewerkers, waardoor er wel resultaten op korte termijn kunnen worden geboekt, maar op de lange termijn het bedrijf bij gebrek aan energie en innovatie stil blijft staan. Dat zal over een tijdje wel blijken. Dan voeren ze de rookkamer wel weer in.

Ton de Baaij is werkzaam bij De Baaij Authentikos (www.authentikos.nl) en Capgemini als mensprocesbegeleider en auteur van de boeken ‘Zorg dat je wordt wie je bent en ‘Frederik en Jijs’.