Hoe geheim is een bedrijfsgeheim?

Het recente schandaal binnen Volkswagen heeft tot nu toe in ieder geval topman Martin Winterkorn zijn baan gekost. Naar alle waarschijnlijkheid zullen er nog wel enkelen volgen. En zelfs met het meest dramatische doemscenario, de ondergang van het merk Volkswagen, wordt ernstig rekening gehouden.

Zoals bekend gaat het allemaal om het bewust manipuleren van de emissiewaarden van dieselauto’s. Hoewel de Raad van Commissarissen van Volkswagen benadrukte dat Winterkorn niets wist van deze emissiefraude, is het natuurlijk evident dat deze fraude niet het werk van slechts een eenling binnen het automobielbedrijf is geweest.

Binnen het automobielbedrijf zijn er meerdere mensen die hun positie, kennis en kunde hebben ingezet om software zodanig te manipuleren dat een auto herkende wanneer er een test plaatvond. Veel technische ontwikkelingen binnen een automobielbedrijf probeert men natuurlijk zo lang mogelijk aan de ogen van de concurrentie te onttrekken en een fors deel zal zelfs onder het bedrijfsgeheim vallen.

Allerlei informatie komt in aanmerking voor een bedrijfsgeheim, zoals know how, materiaalspecificaties, productiemethoden, procesparameters en klantgegevens. Bedrijfsgeheimen bestaan daarmee uit vertrouwelijke bedrijfsinformatie die een onderneming commerciële voorsprong geeft op de concurrentie.

Om informatie juridisch te kunnen erkennen als een bedrijfsgeheim moet deze ook voldoen aan een aantal voorwaarden:
• De informatie is onbekend in de kringen die met dit soort informatie omgaan.
• De informatie geeft commercieel voordeel.
• Er zijn redelijke maatregelen rond geheimhouding getroffen.

Je kunt m.i. daarmee stellen dat zelfs het manipuleren van software, zoals deze plaatsvond binnen Volkswagen, onder het bedrijfsgeheim valt.

Uit verschillende bronnen wordt duidelijk dat het schenden van bedrijfsgeheimen lastig te voorkomen is. Diefstal, spionage, chantage, het omkopen van medewerkers, etc., het komt allemaal voor.

Wat het bedrijfsgeheim rond de manipulatie van software bij Volkswagen bijzonder maakt is dat er nog een extra aspect een rol speelt. We doen iets dat ons een commerciële voorsprong geeft. Om die reden willen we het uit zicht van de concurrentie houden. Maar bovendien weten we dat we de wet overtreden. En probeer zo’n bedrijfsgeheim maar eens geheim te houden.

Waarom het zo moeilijk is een geheim te bewaren is toonde Daniel Wegner reeds in 1987 aan. Hij gaf proefpersonen de volgende opdracht:

Ga vijf minuten rustig zitten, en probeer niet aan een witte beer te denken.

Gemiddeld dachten de proefpersonen eenmaal per minuut toch aan een witte beer. Zelfs bleek dat wanneer de proefpersonen in de labruimte zich concentreerden op andere voorwerpen zoals de ventilator, een aanwezige afstandsbediening of het plafond, ze deze voorwerpen gingen associëren met de witte beer. Het beest dook opeens overal op.

Ook de onderdrukkingstheorie (1989) van James Pennebaker is in dit opzicht interessant. Hij toonde aan dat we van nature willen praten over wat we meemaken. En dat is, hoe ongemakkelijk soms ook, de waarheid. Het onderdrukken van de waarheid roept stress op. En hoe langer we dat geheim onderdrukken hoe vaker we in de stress schieten. Zo erg zelfs dat we in de situatie kunnen komen dat we voortdurend stresshormonen aanmaken.

Als de gedachte aan een onschuldige witte beer al zo lastig te onderdrukken is, hoe zit het dan met het onderdrukken van een (bedrijfs)geheim wetende dat we met dat geheim de wet overtreden?

Vorig jaar nog schreef psycholoog en geheimenonderzoeker Andreas Wismeijer in het Tijdschrift voor Psychiatrie dat steeds meer experimentele onderzoeken er op wijzen dat het onderdrukken van geheimen tot lichamelijke klachten kunnen leiden. En ook dat het delen van een geheim helend kan werken, door er bijvoorbeeld tegenover iemand over te praten, door erover te schrijven in een dagboek, in een nooit verstuurde brief of zelfs in een anoniem bericht op het internet.

Dom en moreel verwerpelijk! Hoe is dit mogelijk?

Naast dat het moreel volstrekt verwerpelijk is emissiewaarden van dieselauto’s te manipuleren getuigt het van een aan domheid grenzende naïviteit dat verantwoordelijke leidinggevenden binnen het Volkswagen concern hun goedkeuring aan deze software manipulatie hebben gegeven vanuit de gedachte dat ze hiermee zouden wegkomen.